Kliem il-għerf

William Shakespear kien qal: “Inħossni ferħan u taf għalfejn? Għax ma nistenna xejn mingħand ħadd. L-istennija taf tweġġa’. Il-problemi ma humiex eterni u dejjem wieħed jista’ jsib soluzzjoni għalihom. Il-ħaġa waħdanija li ma għandniex rimedu għaliha hija l-mewt. Tħalli lil ħadd jinsulentak, jumiljak jew iċekknek u jbaxxilek l-istima li għandek lejk innifsek. L-għajjat huwa l-għodda tal-beżżiegħ, ta’ dak li ma jafx jirraġuna. Dejjem niltaqgħu ma’ persuni li nżommuhom ħatja tal-gwaj li ġabu b’idejhom stess. Kulħadd jieħu dak li ħaqqu. Irridu nkunu b’saħħitna u rridu nqumu mill-waqgħat li naqgħu fihom fil-ħajja tagħna. Irridu niftakru li wara l-mina skura mimlija solitudni jaslu ħwejjeġ tabilħaqq sbieħ. Ma jeżisti l-ebda ħażin li xi darba ma jwassalx għat-tajjeb; għalhekk gawdi l-ħajja għax hija qasira wisq, ħobbha u kun ferħan. Tbissem dejjem u għix intensament għalik innifsek u fakkar lilek innifsek li qabel tibda tiddiskuti għandek tieqaf tieħu nifs. Qabel ma titkellem, isma’; qabel ma tikritika, eżamina lilek innifsek; qabel ma tikteb, aħseb; qabel ma tweġġa lil ħaddieħor, ħoss dak l-uġigħ inti stess; qabel ma tagħtiha b’telfa, ipprova, agħmel ħiltek; qabel ma tmut, għix. L-aqwa relazzjoni ma hijiex dik ma’ persuna perfetta imma dik li fiha il-partijiet jitgħallmu jgħixu mad-difetti ta’ xulxin u jkunu ammirati l-kwalitajiet li għandha l-parti l-oħra. Min ma jagħtix valur għal dak li għandu għad jasal jum li jilmenta u jiddispjaċih li jkun tilfu u min jagħmel id-deni għad jasal jum li jirċievi dak li jixraqlu. Jekk trid tkun ferħan, agħmel ferħan lil xi ħadd ieħor; jekk trid u tixtieq tirċievi, agħti ftit minnek innifsek. Kun imdawwar dejjem minn nies twajba u kun twajjeb bħalhom. Ftakar li kultant meta l-inqas li tkun qed tistenna, jkun hemm min jgħinek tgħix esperejnzi mill-isbaħ. Tirrovina qatt il-preżent tiegħek minħabba passat li ma għandux futur. Bniedem b’saħtu jaf kif għandu jżomm sod fil-ħajja tiegħu anke meta jkollu d-dmugħ iġelben minn għajnejh, u bi tbissima jirranġa kollox u jasal jgħid ‘Ninsab tajjeb’.”

Ħadd ma jaf sew jekk dan il-kliem huwiex verament ta’ William Shakespear jew le, jien irċevejtu u ma stajtx ma naqsmux magħkom  għax huwa kliem tabilħaqq li fih x’wieħed jifhem u x’jixtarr.

Montefalcione

Il-ġebla fid-dar ta' Montefalcione 

Parti minn dan il-messaġġ fakkarni f’raħal mitluf fil-muntanji fil-provinċja ta’ Avellino l-Italja. F’dan raħal hemm dar li fuq ġebla tagħha hemm imnaqqxin l-ittra P għal għaxar darbiet. In-nies ta’ Montefalcione, kif jismu sewwasew dan ir-raħal qatt ma fehmu sewwa x’kienu jfissru dawk l-għaxar ittri u sid id-dar qabel ma miet qal it-tifsira tagħhom, ovvjament bit-Taljan: Prima pensa, poi parla, perché parole poco pensate portano pena (l-ewwel aħseb imbagħad tkellem għax kliem mhux maħsub sewwa jista’ jġib l-inkwiet). Fil-verità dan kien qawl antik Grieg, qawl mimli għerf li anke Shakespear iwissina dwaru. Minekejja l-għadd ta’ snin li għaddew kemm minn żmien il-Griegi, kemm minn żmien William Shakespear kif ukoll mill-bini tad-dar ta’ Montefalcione, it-tagħlima li jagħtuna hija attwali.

Tbissem, ifraħ, idħaq

Xi kotba Maltin b'kitba ċajtiera

Punt ieħor mill-messaġġ li bdejt din il-kitba bih huwa dak li jgħidlek li l-ħajja hija qasira wisq biex tgħaddiha bil-buli, mela idħaq u ifraħ. Fil-ħajja jiġu waqtiet li jtaqqluna, jiġu żminijiet fejn is-salib tagħna tant inħossuh tqil li nħossuna mgħaffġin taħtu. Illum id-dipressjoni saret kundizzjoni komuni ħafna, kuntrarjament għal dari. Il-bniedem għandu stress kbir fuqu. Hemm sitwazzjonijiet fil-ħajja li jbikkuk, imma xejn ma huwa etern, kollox għad jgħaddi ħinu u fl-aħħar tal-mina għad naraw id-dawl, wara s-solitudnin hemm it-tama.

Illum il-bniedem għandu bżonn jitbissem u jidħaq għax il-gwaj fid-dinja huwa kbir. Osservajt li l-bniedem huwa għatxan għal tbissima. Dan l-aħħar anke f’pajjiżna ħarġu għadd ta’ kotba li jnisslu tbissima fuq fomm il-qarrej. Jien kont wieħed mill-awturi li ħriġt ktieb b’kitbiet mexxejja u li jnisslu tbissima. Modestament nistqarr li dan il-ktieb mar tajjeb ħafna fis-suq Malti u beda jinbiegħ bħall-pastizzi b’mod li f’xahar spiċċaw il-kopji kollha. Nistqarr li ħadt gost li xogħli kien mar tajjeb imma s-sodisfazzjon kien akbar meta għadd ta’ qarrejja kienu jwaqqfuni u jgħiduli: “Ajma Father kemm daħħaqtni b’dak il-ktieb! Fittex oħroġ it-tieni wieħed”. Is-sodisfazzjon tiegħi ikun meta naħseb li b’kitbieti ferraħt li xi ħadd li tant kellu bżonn jitbissem jew jidħaq waħda sewwa.

“Ninsab tajjeb”

Il-messaġġ ta’ Shakespear jintemm bil-klien: “Ninsab tajjeb.” Kemm hija xewqa kbira li wieħed ikun iħossu sewwa, kemm hu sewwa li wieħed ikun jinsab tajjeb. Bniedem jista’ jkun jinsab tajjeb l-aktar meta jkun maħbub u jkun iħobb – sewwasew kif qal l-awtur tar-rumanz Romeo u Ġuljetta.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon - 5 ta' Mejju 2018