Il-kastell ta’ San Ġorġ f’Lisbona

Meta wieħed iżur il-belt kapitali tal-Portugall, Lisbona, jista’ jilmaħ kastell prominenti fuq għolja. Dan il-kastell iġib l-isem ta’ San Ġorġ. Dan huwa kastell mibni fil-Medjuevu mit-Torok li jħares lejn iċ-ċentru storiku ta' Lisbona u x-Xmara Tagus li tgħaddi minn din il-belt. Dan il-kastell huwa wieħed mil-postijiet turistiċi ewlenin ta’ Lisbona.

Għalkemm l-ewwel fortifikazzjonijiet fuq din l-għolja tmur lura sat-tieni seklu QK, skavi arkeoloġiċi sabu preżenza tal-bniedem fil-post sa mis-sitt seklu QK. Aktarx li l-ewwel fortifikazzjoni nbniet hawnhekk fis-sena 48 QK, meta Lisbona saret muniċipalità Rumana. Fis-seklu X inbena l-kastell mill-ġdid mill-qawwiet Musulmani.

Fl-1147 il-Portugall reġa’ ntrebaħ mill-Insara bis-saħħa tal-kavallieri li kienu mmexxijin minn Alfonsu l-ewwel. Meta fl-1255 Lisbona saret il-belt kapitali tal-Portugall, dan il-kastell serva bħala r-residenza fortifikata għall-Gvernatur Alfonsu III u madwar ħamsin sena wara is-Sultan Denis l-ewwel biddel dan il-kastell f’palazz irjali.

Tajjeb ngħidlu li f’dak iż-żmien kien hemm bosta assedji fuq dan il-katell, mhux aktar mit-Torok iżda mill-ġirien Kastiljani. Il-qawwiet ta’ Kastilja xtaqu jiksbu din il-parti tal-peninsula Iberika u kienu spiss jattakkaw lil Lisbona. Lejn tmiem is-seklu XIV  is-Sultan Ġwanni, li kien miżżewweġ lil Filippa ta’ Lancester, membru tal-Familja Rjali tal-Ingilterra, semma dan il-kastell għal San Ġorġ, qaddis popolari u li għandu devozzjoni kemm fil-Portugall kif ukoll fl-Ingilterra.

Tajjeb insemmi li f’ dan il-palazz jew kastell, is-Sultan Manwel l-ewwel kien laqa’ lil Vasco da Gama meta dan in-navigatur kien mar lura l-Portugall wara li kien baħħar lejn l-Indja fl-1498. Fis-seklu XVI inbena palazz Irjali ieħor f’Lisbona u għalhekk il-kastell ta’ San Ġorġ beda jitlef mill-importanza tiegħu. Xortih ma tantx kienet tajba għaliex fl-1531 ġratlu ħsara kbira f’terremot qawwi li kien laqat l-inħawi. Ir-Re Bastjan fl-1569 xtaq li jerġa’ jagħmel lil dan il-kastell bħala r-resideza uffiċjali tiegħu u għalhekk ordna li jibda x-xogħol ta’ restawr u bini mill-ġdid. Iżda din il-ħaġa qatt ma seħħet għaliex ir-re tilef ħajtu nhar l-4 ta’ Awwissu 1578 fil-battalja ta’ Alcácer Quibir, il-Marokk, fl-età ta’ 24 sena. Mal-mewt ta’ dan is-Sultan żgħir il-Portugall għadda minn żmien ta’ kriżi fid-dinastija tiegħu u bdew ukoll sittin sena ta’ okkupazzjoni Spanjola. Il-kastell ta’ San Ġorġ issa beda jservi bħala post għas-suldati u beda jaqdi wkoll ix-xogħol ta’ ħabs. Dan kollu kompla jbaxxi l-livell ta’ dan il-kastell storiku.

Meta l-Portugall reġa’ kiseb il-ħelsien mill-Ispanjoli, kien hemm il-ħsieb li Lisbona tissaħħaħ b’fortifikazzjonijiet qawwija. Fl-1648 inbeda xogħol ta’ bini ta’ swar u tisbieħ tal-kastell ta’ San Ġorġ iżda għat-tieni darba dan ġarrab bosta ħsara fit-terremot li seħħ fl-1 ta’ Novembru 1755. Dan it-terremot ġab ħerba sħiħa fil-belt ta’ Lisbona u qatel għexieren ta’ eluf ta’ nies. Il-Kastell minn dak iż-żmien ġie mitluq u baqgħet issirlu ħsara minħabba n-nuqqas ta’ kura li kien jingħata.

Fi żmien il-Prim Ministru António de Oliveira Salazar (1932-1968) dan il-kastell beda jingħata l-importanza li jistħoqqlu. Sar fih restawr estensiv u l-bini li kien żdied matul is-snin twaqqa’ sabiex reġa’ ingħata d-dehra oriġinali li kellu. Ir-restawr kien lest fl-1938

 Illum il-Kastell ta’ San Ġorġ huwa post imfittex mit-turisti li jżuru l-kapitali Portuġiża, l-aktar għall-istorja li fih.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher fil-programm tal-festa ta' San Ġorġ maħruġ mill-Banda Anici Festa 2019