It-tislib

 

L-ewwel parti

Issa li bdejna l-jiem tar-Randan bi ħsiebni li nikteb xi artiklu relatati ma’ dan iż-żmien. Bħalma jaf kull min isegwi l-artikli tiegħi, jien ma niktibx artiklu reliġjużi imma nikteb artikli ta’ tagħrif ġenerali dwar diversi suġġetti u meta dawn ikunu relatati mal-fidi, dejjem ikunu ta’ tagħrif li jista’ jinteressa wkoll lil min ma jħaddanx il-fidi Nisranija. Wara kollox x’hemm isbaħ milli tkun taf anke drawwiet jew informazzjoni dwar xi ħaġa jew entità anke jekk ma tkunx tappartjeni għaliha? L-għerf b’hekk jinbena billi dak li jkun jaqra dwar kollox.  Illum sejjer nibda nwasslilkom xi tagħrif dwar it-tislib.

Ir-Rumani u l-Lhud

Kultant tqum kontoversja jekk lil Kristu qatluhx il-Lhud jew inkella kienux ir-Rumani li temmewlu ħajtu. Mhux faċli li tasal għal tweġiba għaliex wara kollox iż-żewġ naħat kellhom sehem fil-kundanna u fl-esekuzzjoni tas-sentenza li kienet mogħtija lil Ġesù.

Tajjeb li ngħidu mill-ewwel li d-drawwa li tingħata s-sentenza tat-tislib lill-ikkundannati kienet drawwa Rumana. Il-Lhud ma kellhomx din id-drawwa imma s-sentenza tal-mewt Lhudija kienet ġeneralment tkun bit-tħaġġir. Biex nieħdu eżempju, tajjeb insemmu l-mewt ta’ San Stiefnu li kien ikkundanant għall-mewt mil-Lhud minħabba t-twemmin tiegħu. Dan kien ġie mħaġġar sakemm miet. Xi drabi l-Lhud, sabiex l-għajb tal-ħati kien jidher aktar, wara li kienu jħaġġru lill-ikkundannat u dan imut, kienu jdendluh ma’ lasta jew salib. Biss dan ma jfissirx li kienu jsallbu lill-ħati.

Għall-kuntrarju, id-drawwa tat-tislib kienet tinsab mifruxa fl-Imperu Ruman. Dawn kienu wirtu din id-drawwa makabra minn ġnus eqdem minnhom bħalma kienu l-Eġizzjani, il-Persjani, il-Feniċi, il-Kartaġiniżi u l-Griegi li kollha kellhom din id-drawwa. Meta l-Palestina ġiet maħkuma mir-Rumani din il- kastig beda jkun esegwit f’dan il-post ukoll. Dan kien ikun il-kastig tal-agħar nies u tal-ħallelin, biss din is-sentenza ma kienet tista’ qatt tingħata lil xi ċittadin Ruman.

Kif għidtilkom, mhux il-ħsieb tiegħi li f’dan l-artiklu nidħol fid-dettall dwar il-kundanna u l-mewt ta’ Kristu għaliex dan wieħed jista’ jsibu fl-Evanġelji, imma hawn sejrin naraw kif aktarx kienu l-aħħar sigħat ta’ Kristu biex inkunu nistgħu nifhmu aħjar x’qed ngħidu.

Forma

Il-forma tas-salib li fuqu miet Kristu kien għal kollox differenti mis-slaleb li naraw fil-knejjes tagħna. L-ebda skultura jew interzjar u wisq inqas lostru ma kien fih is-salib ta’ Kristu jew is-slaleb l-oħra li kienu jmutu fuqhom l-ikkundannati l-oħra. Nafu li kienu jintużaw erba’ forom ta’ slaleb. Kien hemm slaleb b’zokk wieħed wieqaf, kien hemm ukoll slaleb b’żewġt izkuk marbutin f’forma ta’ X. Kien hemm slaleb forma tal-ittra T u kien hemm dawk li bħalhom naraw fil-knejjes.

L-ewel forma ta’ salib, jekk wieħed jista’ jsejjaħlu salib, kien jitwaħħal tajjeb mal-art u wara l-ikkundannat kien jiġi mdendel miegħu billi jew jintrabat jew jissammar. It-tieni sura ta’ salib aħna nsejħulu salib ta’ Sant’ Andrija għax fuq wieħed hekk miet dan l-Appostlu. It-tielet salib kien jikkonsistu f’zokk orizzontali mwaħħal fuq ieħor vertikali u l-aħħar forma kien bħat-tielet wieħed bid-differenza li z-zokk orizzontali ma kienx ikun fuq nett taz-zokk l-ieħor imma f’għoli ta’ madwar żewġ terzi taz-zokk il-wieqaf. Dan it-tip ta’ salib ġieli kien jitwaħħal rasu l-isfel, bħalma kien dak li fuqu miet San Pietru. Tajjeb ngħidu li ġieli rajna xi pitturi li juru lil Kristu msallab fuq salib forma ta’ Y, iżda din hija biss immaġinazzjoni tal-artisti.

Il-proċess tal-kundanna

Il-bidu tat-tmiem tal-ikkundannat għat-tislib kien isir fil-bitħa tal-palazz tal-gvernatur Ruman. Hawn il-ħati kien jintrabat ma’ kolonna u jkun iflaġġellat mis-suldati. Dan kien isir b’vireg tar-ram jew b’ċineg tal-ġilda li magħhom kien ikollhom marbut għadam jew ċomb. Xi drabi l-ikkundannta kien imut hawn. Dawk li kienu jibqgħu ħajjin kienu jġorru s-salib tagħhom stess. Dawn kienu jġorru l-parti l-minduda biss u mhux is-salib kollu. Il-post fejn kien issir it-tislib kien ikun dejjem barra l-belt. Dwar Kristu nafu li dan ġarr is-salib tiegħu jew il-parti l-minduda tas-salib, sal-għolja tal-kalvarju. Dan il-post kien qrib il-palazz ta’ Pilatu. Illum dan il-post jinsab ġewwa l-belt ta’ Ġerusalemm, imma nafu fiċ-ċert li fi żmien Kristu dan kien barra s-swar tal-belt għaliex għal-Lhud il-ġisem ta’ mejjet huwa xi ħaġa mniġġsa u għalhekk kien ħaġa mhux permessa fil-belt.

Fuq biċċa għuda kienu jiktbu l-kundanna ta’ dak li jkun u din kienet titwaħħal mas-salib. Din il-ħaġa saret ukoll lil Kristu. Din kienet miktuba bi tliet lingwi; bil-Lhudi, l-ilsien nazzjonali tal-post, bil-Grieg li dak iż-żmien kien meqjus bħala lsien internazzjnonali, biex ngħidu hekk bħall-Ingliż tal-lum u bil-latin li kien l-ilsien mhux biss tal-ħakkiema imma wkoll l-ilsien tal-qorti.

Illum nieqfu hawn, biss il-ġimgħa d-dieħla nkomplu b’aktar tagħrif marbut mal-kundanna tat-tislib.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon - 12 ta' Marzu 2022