Kemm spejjeż

Ftit tal-jiem ilu kont Catania ma’ grupp ta’ Maltin. Meta xi Malti jżur Catania jħossu donnu obbligu li jagħmel żjara lis-suq ta’ din il-belt. Min ġieli mar jaf kemm isib jixtri prodotti minn hemm; minn ħwejjeġ, purtieri, affarijiet tad-dar u ikel minn ħaxix, ġobnijiet u ħut. Insomma kif ngħidu aħna l-Maltin issib il-barka ta’ Alla hemm. Għandi l-impressjoni li qabel kont issib għażla akbar ta’ oġġetti x’tixtri minn dan is-suq, biss hu x’inhu xorta waħda għadu kalamita għal kważi kull Malti li jżur Catania.

Waqt li kont qed indur nisma’ mara Maltija tgħid lil waħda li kienet magħha: “Ara naqra minn hawn pastarda ewro u fifty, il-ġimgħa l-oħra xtrajt waħda minn Malta żammli erba’ ewro u fifty! X’għarukaża minn hawn tixtri tlieta bil-prezz ta’ Malta!” Billi kont warajhom ma stajtx ma nkomplix nisma’ d-diskursata tagħhom li kompliet dwar kemm spejjeż sar fiha l-ħajja llum. Moħħi ġera bija u bdejt inqabbel il-ħajja li qed ngħixu llum ma’ dik ta’ tfuliti. X’differenza!

Ħajja sempliċi

Fi tfuliti ma kellniex l-ispejjeż tal-lum. Il-kontijiet ma kinux numerużi bħal ma għandna llum. Madwar ħamsin sena ilu x’kontijeit kienu jaslu fid-djar tagħna? Kien jasal il-kont tad-dawl u tal-ilma u magħhom kien jasal il-kont tar-Rediffusion, min kellu dan is-aervizz. Dan tal-aħħar jidhirli li kien xi nofs lira fix-xahar, li jkollna ngħidu li lanqas kien irħis.

Illum il-kontijiet huma ħafna aktar minn hekk. Dawk tad-dawl u l-ilma għadhom jaslu u minnflok tar-Rediffusion jaslu kontijiet tat-televiżjoni, Ii qabel kont tarah permezz tal-aerial ta’ fuq il-bejt, twaħħlu darba u sakemm jinkiser tibqa’ tara xi tlieta jew erba’ stazzjonijiet televiżivi. Illum mhux hekk, illum jew tkun abbonat ma’ kumpanija li toffri dan is-servizz jew twaħħal id-dixx tas-satellita jew inkella t-tnejn flimkien. Dawn huma kollha spejjeż li dari ma konniex noħolmu bihom. Il-kontijiet tad-dawl u l-ilma żdiedu għax żdied il-konsum tagħhom. Illum kollox jaħdem bid-dawl, mill-kitla tal-elettriku biex tagħmel naqra misħun għall-kafè sal-apparat tal-arja kkondizzjonata li tiffriskalna darna fis-sajf u ssaħħanha fix-xitwa.

Komunikazzjoni

Dari konna nixtru l-gazzetta filgħodu biex dak li nkunu smajna fuq l-aħbarijiet tat-tmienja ta’ filgħaxija l-jum ta’ qabel inkunu nistgħu naqraw dwaru b’aktar dettall. Illum mhux hekk. Illum aħbar tasal għandi dak li ħin li ssir, qabel l-aħbarijiet tat-televiżjoni. Dan kollu grazzi għall-internet. U l-internet mhux b’xejn, irrid inħallas tas-servizz tiegħu. Il-kumdità tiswa l-flus!

U xi ngħidu għat-telefon? Dari kien meqjus xi ħaġa ta’ lussu li jkollok telefon id-dar. Biex iċċempel li xi ħadd kont tmur jew f’kabina tat-telefon li konna nsibu u kultant għadek tara xi waħda llum ukoll, jew tmur f’xi ħanut jew inkella l-għassa tal-pulizija. Illum mhux talli jista’ jkollok it-telefon fid-dar imma ssuperajna dak l-istat u t-telefon qiegħed ikun fil-but tagħna, ikun f’idejna kull fejn immorru. U dan ifisser ukoll spejjeż li dari ma kellniex.

Fid-dar

Sa nofs seklu ilu ħafna min-nisa miżżewġa kienu jibqgħu d-dar, jieħdu ħsieb il-familja. Din kienet meqjusa bħala karriera wkoll. Fid-dar il-mara ma kinitx biss tnaddaf u ssajjar imma kienet tagħmel elf ħaġa oħra bħal ħjata u knitting. Illum hawn nisa li lanqas iwaħħlu bittuna ma jafu. X’differenza!

Illum il-mara toħroġ taħdem barra mid-dar u allura hemm spejjes oħra marbuta mal-ħajja tax-xogħol. L-ilbies tagħha ma jistax ikun bħal ta’ dawk in-nisa li kienu jgħaddu l-jum fix-xogħol tad-dar, irid ikun attraenti u differenti minn jum għal jum għax inkella jgħidu bihom. U l-istess id-dehra. Mara li taħdem f’uffiċċju jew f’ħanut ma tistax tmur għax-xogħol b’xaharha mhux kif għandu jkun. U dawn ifissru kollha spejjeż li qabel ma kienx ikollna.

Divertiment

Il-ħruġ tagħna kien differenti. Il-familji, min kellu karozza, kienu joħorġu dawra, fix-xitwa l-Ħadd waranofsinhar fil-kampanja u fis-sajf filgħodu lejn il-baħar. Il-ħruġ għal xi ikla f’restaurant ma kienx bħalma hu llum, kienet tkun xi okkażjoni speċjali biex immorru nieklu barra, jew meta jorganizzaw xi dinner dance tal-każin jew il-kappillan. Illum dan it-tip ta’ ħruġ sar normali. Wara li l-mara tkun ilha l-ġimgħa kollha taħdem barra mid-dar u wara tagħmel ix-xogħol tad-dar, is-Sibt filgħaxija jkun ħaqqha tistrieħ ftit u tbiddel ftit l-arja u toħroġ tiekol barra flimkien mal-familja tagħha. Dawn huma wkoll spejjeż li qabel ma kinux mal-lista tal-kontijiet tagħna.

U nistgħu nibqgħu sejrin hekk, insemmu okkażjonijiet fejn żdiedu l-ispejjeż. Sakemm ġew dawn il-ħsibijiet kollha ġo moħħi wasalt fit-tarf tas-suq ta’ Catania, dawk iż-żewġ nisa li kelli quddiemi ma rajthomx aktar imma rajthom xi siegħa wara, mgħobbijin b’salt basktijiet.

Fr Reno Muscat 

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon - 12 ta' Novembru 2022