Inħossni eżawrit!

 

Kemm-il darba wara li jkun għadda l-jum, inħarsu lura lejn dak li nkunu għamilna dakinhar u nħossu li ma għamilniex dak kollu li kellna f’moħħna li nagħmlu u madanakollu nħossuna għajjenin. Kemm-il darba noqgħodu naħsbu u ngħidu kemm qabel konna nagħmlu aktar xogħol milli qed nagħmlu llum. Kemm-il darba nħossuna għajjenin mentalment waqt li fiżikament inkunu għadna nħossuna tajjeb. Ħafna drabi dan kollu jiġrilna għax inkun mgħobbijin bix-xogħol. Dan ma jfissirx li nkunu dħalna f’dippressjoni imma aktarx li nkunu dħalna f’eżawriment, għejja mentali. Dippressjoni u eżawriment huma żewġ kondizzjonijiet differenti għal kollox u jridu trattament differenti. L-istess sitwazzjoni tista’ ma taffettwax lil persuna filwaqt li twassal għal eżawriment lil persuna oħra.

Burnout

Il-psikoloġi jgħidulna li dak li jissejjaħ burnout huwa sintomu marbut ma' stress relatat max-xogħol, li jwassal lill-individwu għall-eżawriment tar-riżorsi psikoloġiċi jew fiżiċi tiegħu u jistgħu jwasslu għal manifestazzjoni ta' sintomi psikoloġiċi negattivi bħal ngħidu aħna apatija f’dak li dak li jkun qabel kien jagħmel b’entużjażmu kbir, nervożiżmu għal kull ħaġa ta’ xejn, anzjetà f’sitwazzjonijiet li normalment dak li jkun jibqa’ kalm, demoralizzazzjoni u nuqqas ta’ ħeġġa fix-xogħol li qabel kien isir mill-qalb. Dawn il-kundizzjonijiet jistgħu jwasslu għal problemi fiżiċi bħalma huma wġigħ ta’ ras, disturbi fl-irqad, disturbi fl-ikel u oħrajn. Waħda mill-aktar riċerkaturi awtorevoli dwar dan is-suġġett, Christina Maslach, tiddefinixxi l-burnout  bħala "sindromu psikoloġiku li joħroġ bħala rispons fit-tul għal stress interpersonali fuq il-post tax-xogħol." Biss hawn tajjeb ngħidu li din il-kondizzjoni ma hijiex marda. Kif tissuġġerixxi l-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa (WHO), il-burnout huwa stat ta’ stress kroniku relatat max-xogħol ikkaratterizzat mis-sensazzjoni ta' eżawriment sħiħ tal-enerġija fiżika u mentali.

Tliet aspetti

Hemm tliet aspetti ewlenin li jikkaratterizzaw is-sindromu tal-burnout: Nies fil-burnout iħossuhom emozzjonalment eżawriti, li ma jistgħux ilaħħqu mat-talbiet tax-xogħol, għajjien u qalbhom maqtugħa, u jħossu li m'għandhomx biżżejjed enerġija. Dawn in-nies iħossuhom batuti u ma jistgħux jerġgħu jiksbu l-enerġija biex jibdew proġetti ġodda ta’ xogħol. Nies li qed jesperjenzaw burnout jaraw ix-xogħol tagħhom bħala dejjem aktar stressanti u frustranti. Jistgħu jibdew ikunu ċiniċi lejn il-kollegi jew lejn ir-riċevituri tax-xogħol tagħhom. Fl-istess ħin, jibdew jitbiegħdu emozzjonalment u juru nuqqas fl-impenn għax-xogħol. Il-burnout inaqqas il-prestazzjoni tax-xogħol u jnaqqas il-motivazzjoni, il-konċentrazzjoni u l-kreattività. Hekk kif il-prestazzjoni tax-xogħol tonqos, in-nies iħossuhom dejjem aktar megħlub minn talbiet għal xogħolhom u jħossu li ma jistgħux jirrispondu b'mod adegwat għal dak li jitlob ix-xogħol tagħhom. Il-persuna titlef il-fiduċja fil-kapaċitajiet tagħha.

Fl-akbar riskju

Min jinsab fl-akbar riskju ta’ burnout? Mistoqsija tajba!

Dawk kollha li jwettqu xi tip ta’ professjoni huma potenzjalment f'riskju ta' burnout anke jekk dawk li għandhom l-akbar riskji huma dawk li jaħdmu fl-hekk imsejħa "helping professions", bħal ngħidu aħna tobba, infermiera, psikologi, ħaddiema soċjali, saċerdoti u oħrajn. Fil-fatt, skont ħafna riċerkaturi, li tkun kontinwament f'kuntatt mal-ħtiġijiet u t-talbiet ta’ ħaddieħor huwa fattur stressanti li jekk  dak li jkun ma jkollux is-support adegwat jista' faċilment iwassal għal bidu ta’ burnout.

Fost il-fatturi li jwasslu għal din is-sitwazzjoni nsibu piż ta' xogħol eċċessiv u twil, sens baxx ta’ appartenenza għall-organizzazzjoni, tensjonijiet bejn il-kollegi u klima ta’ tensjoni fuq il-post tax-xogħol, Insigurtà tax-xogħol jew nuqqas ta' rikonoxximent għax-xogħol ta’ dak li jkun, xogħol monotonu, ripetittiv jew xogħol mingħajr sfidi u għanijiet, ambjent tax-xogħol kaotiku jew pressjoni ta' xogħol eċċessiva u oħrajn.

Il-każ taż-Żurrieq

Ftit ilu Malta xegħlet bil-każ fejn saċerdot ġibed l-attenzjoni dwar xi nuqqasijiet li kien qed iħoss li qed isiru waqt il-quddies. Huwa qal li meta jqaddes hu jkun qed jippresiedi – u għandu raġun għax tabilħaqq  huwa hekk. Kien hemm min daħaq, kien hemm min lagħabha tad-dejjaq u skandalizza ruħu imma ħafna oħrajn urew simpatija u solidarjetà ma’ dan is-saċerdot. Jista’ jkun dan kien każ ta’ burnout? Għandu mnejn kemm-il darba dan is-saċerdot twajjeb ġibed l-attenzjoni u kliemu waqa’ fuq widnejn torox? Ma rridx nidħol fil-każ imma rrid inġib eżempju. Jiena bħala saċerdot ġieli ħassejtni bħalu, noħroġ inqaddes u nħossni qisni mhux jien qed immexxi, inħossni qisni abbati aktar milli saċerdot, allura nifhem sew x’sentiment ħass dak is-saċerdot Żurrieqi biex tkellem kif tkellem.

F’kull qasam ta’ xogħol hemm ir-riskju ta’ burnout, ta’ eżawriment li ħafna drabi jwassal għal atti mhux mixtieq. Għahekk tajjeb nieħdu ħsieb xulxin.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon - 10 ta' Frar 2024