Kardinal Malti

L-10 ta’ Frar għalina l-Maltin huwa jum speċjali u nkunu fejn inkunu ma jistax jonqos li ma niftakrux kemm hu għażiz għalina dan il-jum. Bħal snin oħra il-Komunità Maltija f’Ruma ċċelebrat il-festa tan-Nawfragju ta’ San Pawl f’Malta. Il-qofol taċ-ċelebrazzjoni kienet Quddiesa Solenni iċċelebrata mill-Arċisqof Prospero Greċh u minn 22 saċerdot Maltin jew Għawdxi li bħalissa jinsabu jistudjaw jew jaħdmu ġewwa Ruma. Din il-quddiesa saret fil-Bażilika ta’ San Lorenzo in Damaso. F’komunikat maħruġ lill-Maltin li jinsabu ġewwa Ruma, Monsinjur Charles Scicluna qal li L-Eċċellenza Tiegħu Rev.ma Mons Prospero Grech OSA ġentilment aċċetta li jippresiedi l-Quddiesa, ftit jiem wara li ser ikun ikkonsagrat Isqof u gimgħa qabel jinħatar Kardinal mill-Q.T. il-Papa Benedittu XVI. Għal bosta minna li attendejna kienet l-ewwel okkażjoni li jaraw lil dak il-Malti li l-Papa kien sejjer jaħtru kardinal.  L-Arċisqof Grech beda l-omelija tiegħu billi semma li t-temp f’Ruma dakinhar xejn ma kien iħajrek biex toħroġ, imma fakkar ukoll li mill-maltemp jista’ joħroġ il-ġid ukoll. Kien propju b’ maltempata li Pawlu wasal Malta sostna l-Arċisqof Prospero Grech. Dlonk indunajna bil-karattru ċajtier ta’ dak li sa dakinhar kien għadu l-Arċisqof Grech.

Fil-jum tas-6 ta' Jannar il-Knisja Kattolika tiċċelebra l-Epifanija tal-Mulej. Din is-sena f'dan il-jum kont Ruma. Kienet l-ewwel darba għalija li ngħaddi t-Tre Re Ruma. Lejliet l-Epifanija, waqt l-ikel ta' filgħaxija, id-diskors fuq il-mejda waqa' dwar l-attivitajiet li jkun hemm f' Via della Conciliazione u fi Piazza San Pietro l-għada. L-għada xi l-10.00 mort nara dak li tkellimna fuqu il-jum ta’ qabel.

X' hawn? Raħal mill-Puglia kien qiegħed jippreżenta din il-festa-sfilata tul it-Triq sal-pjazza tal-Vatikan. Baned, skejjel, għaqdiet sportivi u oħrajn kulturali, suldati, vigili del fuoco, sbandiatori, u ma nafx min iżjed kienu kollha qegħdin jieħdu sehem f' din l-isfilata. Kienet kesha xxoqq il-għadam. Imnalla kien hemm folla kbira għax b'hekk wieħed seta' jitgeddes ftit u jtaffi minn dak il-ksieħ li tħossu jidħollok sa qalbek. Kelli t-tentazzjoni li mmur f' xi bar nieħu whiskey doppju biex intaffi ftit minn dik il-kefrija li offritina n-natura dakinhar. Imma libes it-tonka bajda u l-kappa sewda fuqha ma ħassejtx li kelli naqa' għal dik it-tentazzjoni. Bqajt fejn kont kwazi nterter bil-bard minkejja l-ilbies kollu li kelli fuqi. Aħjar hekk milli jkun hemm min jaħseb li jiena alkoħoliku!

Fl-10 ta' Frar mal-Ambaxxatur Malti u għadd ta' Saċerdoti Maltin

F' istess waqt li barra l-Vatikan kienet qed issir din il-festa, fil-Bazilika ta' San Pietru, kienet qegħda ssir ordinazzjoni ta' żewġ isqfijiet  mill-Papa Benedittu XVI. Dawn l-isqfijiet inħatru nunzji tal-Irlanda u tal-Georgia.

Sa nofsinhar l-isfilata kienet spiċċat u dawk kollha li bħali kienu f' Via della Conciliazione resqu lejn il-pjazza sabiex jieħdu sehem fl-Angelus irreċitat mill-Papa. Fuq l-iscreens enormi li jkun hemm fil-pjazza kienu għadhom jidhru xeni tal-ordinazzjoni li kienet qegħda ssir fil-Vatikan. Dakinhar l-Angelus dam aktar mis-soltu ma beda. Ittardja b'madwar 20 minuta. Qabel l-Angelus il-Papa talab skuża għal dan id-dewmien. Imbagħad hawn min jgħid li l-Ġermaniżi kollha suppervi! Wara r-reċita tal-Angelus il-Papa għamel il-messaġġ tiegħu mit-tieqa tal-appartament papali, bħalma jagħmel kull meta jirreċita l-Angelus.

F' dan  id-diskors tiegħu l-Papa ħabbar konċistorju. 22 kardinal ġdid. Huwa beda jsemmi l-kardinali ġodda wieħed wieħed. Ngħid id-dritt ftaħt widnejja beraħ. Qalbi bdiet teħbirni li f' xi ħin minnhom ser nisma' l-isem Pawlu Cremona, jew Ġużeppi Mercieca. Għadda minn moħħi isem ta' Malti ieħor, anzi tnejn ohra, le le, għandu mnejn anke tlieta! Xuereb jew Scicluna, jew forsi Agius? Imma xejn minn dak li ħsibt jien. Imma isem Patri Prospero u li huwa membri tal-Ordni Agostinjan smajtu jitlissen minn fomm il-Papa, imma nistqarr is-sewwa li l-kunjom ma fhimtux sewwa. Il-mobile fil-but ħassejtu jivvibra – issa mhux waqt li noħroġ il-mobile biex nara min kitibi.

Il-ftit mijiet ta' metri li jifirdu l-pjazza tal-Vatikan mill-kunvent tiegħi xtaqt intirhom. Ftakart fl-sms, daħħalt idi fil-but, ħriġt il mobile u nsib messaġġ qasir. Sms ta' żewġ kelmiet biss – Kardinal Malti. Żewġ kelmiet li jistgħu jfissru ħafna. X' ried jgħid sewwa dak il-messaġġ? Kien nominat xi Malti bħala kardinal jew kienet mistoqsija mingħajr il-punt interrogattiv?   Fil-bieb tal-kunvent insib lil Patri Joseph Thang, Dumnikan mill-Vietman li jaħdem fid-dekasteru vatikana  tal-ħajja kkonsagrata. «Il-Papa ħabbar konċistorju patri Thang» għidtlu bil-għaġla sabiex infittex nitla' f'kamarti, nixgħel il-laptop u nidħol fl-internet infittex il-lista tal-kardinali li kien għadu kif ħabbar il-Papa. «Iva,» qalli patri Thang, «hemm ukoll dak tal-Agostinianum!» Tlajt f’ kamarti, xegħelt il-laptop. Ufff kemm idum biex jixgħel meta tkun mgħaġġel! Dħalt fuq is-siti Maltin li jwasslu l-aħbarijiet. <<Il-Papa jħabbar Kardinal Malti!>> Mela l-sms ma kienx jonqsu punt interrogattiv u patri Thang għall-Malti qalli dak tal- Agostinianum.

Stanley Grech twieled fl-1925 fil-Birgu. Wara l-iskola primarja huwa daħal il-liċeo. FL-1943 ingħaqad mal-ordni Agostinjan u ħa l-isem ta’ Prospero. Għamel l-istudji tal-filosofija ġewwa l-kunvent tal-Agostinjani tar-Rabat ta’ Malta u kompla l-istudji tat-teoloġija ġewwa Ruma. Kien ordnat saċerdot ġewwa l-kattidral ta’ Ruma fl-1950. Wara l-ordinazzjoni baqa’ jistudja u kiseb bosta titli. Għallem f’ bosta universitajiet pontifiċji. Mhux biss iżda kien jgħallem f’ universitajiet oħrajn. Għal xi snin kein lecturer ġewwa l-università LUMSA, imwaqqfa mis-soriijet Dumnikani, missjunarji tal-Iskola. Nistgħu ngħidu li l-biċċa l-kbira ta’ ħajtu għaddiha Ruma, imma minn żmien għal żmien kien jinżel Malta għall-vaganzi u kien joqgħod għand qraba tiegħu f’ Tas-Sliema. Fit-13 ta’ Diċembru 2011, Jum ir-Repubblika, Patri Prospero Grech kien onorat mill-President ta’ Malta, Dr George Abela, bħala Kumpann tal-Ordni Nazzjonali tal-Meritu.

Patri Prospero jgħix ġewwa l-kunvent tal-Agostinianum, Ruma. Biex jaqbad il-metro, irid bilfors jgħaddi minn ħdejn il-kunvent li fih qiegħed jien. Kemm-il darba kien jgħaddi jinvista fil-knisja tagħna. Qalli wkoll li huwa devot tal-istatwa tad-Duluri li għandna kif tidħol fil-knisja tagħna.

L-Erbgħa 8 ta’ Frar, ġewwa l-konkattidral ta’ San Ġwann, Mons. Grech kien ordnat isqof u ngħata t-titlu ta’ Arċisqof Titulari ta’ San Leone. L-isqfijiet li ordnaw lill-Monsinjur Grech kienu Monsinjur Giuseppe Versaldi, Monsinjur Arċisqof Pawlu Cremona u l-Isqof ta' Għawdex Mario Grech. Forsi huwa każ uniku dan tal-Kardinal Grech li l-Isqof Versladi li ordnah isqof inħatar kardinal miegħu fl-istess konċistorju.

Bosta Maltin approfittaw ruħhom u telgħu sa Ruma għall-konċistorju li sar fit-18 ta’ Frar. Lejliet dan il-jum speċjali għalina l-Maltin, ħriġt indur ftit fit-toroq ta’ Ruma. Min jaf forsi niltaqa’ ma xi ħadd li naf! Ma tantx iltqajt ma’ Maltin, imma iltqajt ma’ l-aktar Malti li kellu għajnejn fuqu! Quddiem il-bieb tal-Agostinianum niltaqa’ ma’ Monsinjur Grech u żewġ qraba tiegħu. Ma stajtx ma nieqafx inkellmu. “Kif tħossok lejliet il-grande giorno?” abbużajt niċċajta miegħu għax naf bil-karattru ċajtier tiegħu. Irrispondieni b’ ċajta oħra.

L-għada filgħodu kien il-jum mistenni. Sa minn kmieni filgħodu in-nies inġabret barra l-pjazza san Pietru sabiex kif tiftaħ il-bażilika tidħol u ssib post tajjeb. Ingħad li tqassmu madwar għoxrin elf biljett għal dan il-konċistorju. Il-bażilika tal-Vatikan tesa’ sebat elef ruħ. Ħafna baqgħu barra. It-22 kardinal nominati ħarġu mis-sagristija tnejn tnejn sabiex telgħu lejn in-naħa tal-altar. Kienu l-10.15 a.m.. Kwarta wara mil-loġġa ta’ fuq il-bieb prinċipali instemgħu t-trombi jdoqqu fanfarra sabiex iħabbru d-daħla tal-Papa. Beda l-konċistorju. Is-sitt wieħed ta’ dan is-seklu, ir-raba’ wieħed ta’ Papa benedittu XVI. Preżenti għal dan il-konċistorju, kif kien jixraq, kien hemm il-President ta’ Malta, l-Arċisqof ta’ Malta u l-Isqof ta’ Għawdex kif ukoll il-Viċi Prim Ministru. Wara t-talba tal-bidu u l-qari tal-Evanġelju mid-djaknu, il-Papa għamel diskors fejn qal li l-kulur aħmar li jilbsu l-kardinali jissimbolizza l-imħabba lejn il-Knisja, imma jissimbolizza wkoll il-martirju. Il-Papa qal lil l-loġika tal-Evanġelju ma hijiex il-loġika tal-poter u tal-glorja. Imbagħad it-22 kardinal ġdid ħadu l-ġurament u bdew wieħed wieħed telgħin quddiem il-Papa sabiex jirċieċu l-karlotta, il-berittin u ċ-ċurkett. Il-Kardinal Grech kien il-wieħed u għoxrin wieħed. Il-kardinali ġodda ingħataw ukoll knisja titolari jew djakonija. Il-Kardinal Malti ingħata d-djakonija tal-knisja ta’ Santa Marija Goretti, f’ Ruma.  Is-sibt waranofsinhar saru iż-zjajjar ta’ koretsija lill-kardinali l-ġodda. L-Eminenza Tiegħu, il-Kardinal Prospero Grech, kien qiegħed jiltaqa’ ma dawk li jmorru jsellmulu f’ Atrium tas-sala Pawlu VI. Fost oħrajn marru jifirħulu l-President tar-Repubblika kif ukoll l-Isqfijiet Maltin. Imma din il-laqgħa ma kienitx għall-kbarat biss, il-bibien kienu miftuħin għal kulħadd, u allura mort jien ukoll. Liebes il-kappa s-sewda tagħna d-Dumnikani, x’ħin ersaqt fuq il-Kardinal Grech biex nifraħlu u nkellmu, ċlikk, ċlikk ċlikk..... għadd ta’ fotografi jiġbdulna r-ritratti. Min jaf min ħasbu li jien? Min jaf? Mur għidilhom! Jiddispjaċini li ma nafx ta’ liema agenzija kienu dawk il-fotografi għax nixtieq nakwista ritratt minnhom! Il-jum ta’ qabel kont staqsejtu kif kien u weġibni b’ ċajta. Illum erġajt staqsejtu kif kien qiegħed iħossu, imma weġibni bis-serjetà. “Għajjejt!” qalli.

L-għada l-Ħadd, il-Papa qaddes flimkien mal-kardinali l-ġodda. Nies l-istess bħall-jum ta’ qabel! Saru d-9.30 a.m.. F’ras il-puċissjoni għad-dħul tal-quddiesa deher il-kardinal Grech, Alla jbierku donnu mhux hu! Wara li l-Kardinal ġdid, Fernanado Filoni, f’ isem il-21 kardinal ġdid l-ieħor sellem lill-Papa, bdiet il-quddiesa. L-għada t-Tnejn il-Papa kellu udjenza mal-kardinali l-ġodda fis-sala Pawlu VI.

Kienu jum impenjattivi għal dawk li riedu jieħdu sehem f’ din l-okkażjoni. Għalina l-Maltin aktar minn ħaddieħor għax aktarx li ma jkollniex okkażjoni oħra li naraw wieħed minna jinħatar Prinċep tal-Knisja. Kienu jiem li ħassejna li Alla għadu magħna u ma’ pajjiżna, ħassejna li din hija grazzja speċjali għall-Knisja ta’ Malta. Fil-jiem tal-ħatra fraħnielu, bix-xieraq hux, imma issa li li dawk il-jiem għaddew ngħidulu: Ad Multos Annos Eminenza u nitolbu għalik!

 © Fr. Reno Muscat op