B’ tal-linja jaqbillek?

Kemm-il darba smajna l-kliem “B’ tal-linja jaqbillek”. Kien sar donnu slogan biex il-poplu juża l-mezzi pubbliċi aktar u jħalli l-karozza tiegħu fil-garage. Jien poġġejt punt interrogattiv wara din il-frażi biex b’ hekk qiegħed nistaqsi jekk b’ tal-linja jaqbillekx jew le.

Qlajt transfer

Dawn l-aħħar snin kont noqgħod il-Birgu. Ftit ġimgħat ilu ġarrejt għal tas-Sliema. Jekk inkun irrid nitkellem tqil ngħid li s-superjuri biddluli l-assenjazzjoni tiegħi. Jekk inkun irrid nuża kliem li jifhmu kulħadd ngħid li qlajt transfer. Tas-Sliema hawn realtà differenti għal kollox mill-Birgu. Hawn differenza li bilkemm temmen li bqajt fl-istess nazzjon. Fost id-differenzi li dlonk innutajt, hemm dik fejn jidħlu l-mezzi ta’ trasport. Fejn qabel kont b’ qalbi ttaqtaq li jwaqqafni xi ħadd fit-triq jiena u sejjer għal tal-linja, għax għal minuta titlef il-karozza tal-linja u għandu mnejn ikollok tistenna madwar siegħa oħra, hawnhekk is-servizz tal-karozzi tal-linja huwa aktar effiċċjenti, titlef waħda u wara ftit minuti tara oħra ġejja.

Imma minn tas-Sliema jgħaddu ukoll numru kbir ta’ karozzi privati meta mqabbel man-numru ta’ karozzi li għaddu mill-Kottonera. Għalhekk hemm tendenza li f’ ċerti ħinijiet jinħoloq it-traffiku u għalhekk vjaġġ minn tas-Sliema sal-Imsida, li suppost ma jdumx aktar minn kwarta, għandu mnejn joħodlok tliet kwarti jew siegħa. It-tort ma huwa ta’ ħadd, il-karozzi fit-toroq tagħna huma ħafna u t-toroq huma dawk li huma.

Lanċa ġejja u oħra sejra

Min ma jafx l-għanja popolari Maltija “Lanċa ġejja u oħra sejra, minn tas-Sliema għal Marsamxett”? Jekk fir-rush hour, vjaġġ minn tas-Sliema sal-Belt joħodlok siegħa, bil-lanċa tista’ tasal fi ftit minuti. U hawn nistaqsi għalfejn is-servizz tal-laneċ ma huwiex parti mill-kumpanija li tipprovdi s-servizz tal-karozzi tal-linja? Kieku bil-biljett tal-karozza tal-linja tkun tista’ tirkeb il-lanċa wkoll, bosta Maltin jibdew jużaw dan il-mezz.

U la qegħdin insemmu tas-Sliema u Marsamxett, nistaqsi mistoqsija oħra. X’ aħna nistennew biex naħsbu u nħaffru mina minn Manuel Island sal-Furjana u oħra minn ħdejn il-pixkerija l-Belt sa Bighi fil-Kalkara? Kieku kellhom isiru dawn iż-żewġ mini, twal xibrejn kollox, tkompli tonqos il-probelma tat-traffiku f’ Malta għax min ikun fin-nofsinhar ta’ Malta u jkun irid jersaq lejn tas-Sliema jew San Ġiljan ma jkollux għalfejn jgħaddi mill-Marsa u l-Imsida, żewġ punti li huma salib it-toroq ta’ bosta direzzjonijiet. Mini taħt il-baħar hawn kemm trid fid-dinja. Tkun Marsilja, biex nagħti eżempju wieħed biss, tkun qiegħed issuq mal-port, u tinżel f’ mina u x’ ħin titla’ ssib ruħek fuq in-naħa l-oħra tal-port. Għalfejn aħna naqtgħu qalbna minn ħaġa bħal din? Kieku anke vjaġġi b’ tal-linja jkunu iqsar.

Kenn mix-xemx u x-xita

Ladarba qegħdin nitkellmu fuq tal-linja, tajjeb insemmi l-kenn fejn il-passiġġieri jkunu jistgħu jistennew sakemm tasal il-karozza. Qiegħed nirreferi għal dawk tal-ħġieġ bil-poeżija ta’ Oliver Friggieri fuqhom. Għad li fid-dehra huma sbieħ, dawn il-kennijiet ma humiex prattiċi. Fis-sajf tmut bis-sħana fihom u fix-xitwa, r-riħ kiesaħ li jaħkem fihom tħossu jidħollok fl-għadam. Imma agħar minn  dawk il-waqfiet li għandhom kenn bħal dawn li qiegħed insemmi huma dawk il-waqfiet li ma għandhomx kenn. Dawn ma humiex waħdiet. Povri dawk li jkollhom jistennew f’ waqfiet bħal dawn. Imbagħad hemm anomalija oħra, hemm waqfiet ħdejn xulxin, xi wħud bil-kenn u oħrajn le. Qiegħed ngħid għall-waqfa tal-Bombi fil-Furjana. Fejn jieqfu l-karozzi li jmorru lejn il-Kottonera, iż-Żurrieq u dik iż-żona hemm kenn, imma fejn jieqfu l-karozzi li jkunu sejrin lejn ir-Rabat u ż-żona u Ħaż Żebbuġ u ż-żona ma hemmx kenn. Tajjeb li min hu inkarigat jieħu naqra ħsieb.

Tal-linja b’ xejn

Jiena nemmen li biex il-Maltin jibdew jużaw il-karozzi tal-linja, is-servizz għandu jkun bla ħlas. Taħsbux li qiegħed nitlef rasi, naf li hemm spejjes kbar involuti. Imma jekk it-trasport pubbliku jkun bla ħlas u n-nies tibda’ tużah aktar, jonqsu l-karozzi privati mit-toroq u għalhekk jonqos il-velenu li joħroġ fl-arja min dawn il-karozzi. Ladarba jonqos il-velenu fl-arja jonqos anke l-mard u għalhekk il-gvern tonqoslu l-ispiża tal-kura fl-isptarijiet. Il-miljuni frankati jkunu jistgħu jintużaw għat-trasport.  Mezz ieħor biex ikun iffinanzjat is-servizz huwa li kull min għandu t-tieni karozza f’ismu jkollu jħallas taxxa, issir roster meta jibdew joħorġu ċerti karozzi, jogħlew il-multi għal kontravenzjonijiet li jsiru fit-toroq u kollox imur biex jiġi ffinanzjat dan is-servizz. B’hekk il-poplu jkollu inċentiv li juża tal-linja u ladarab s-servizz ikun użat, dan jibda jaħdem b’mod effiċjenti.

Mhux lakemm taqbad u tbiddel biex iseħħ dak li qiegħed ngħid jiena, imma lanqas semmejt ħwejjeġ ta’ barra minn hawn. Bi pjan tajjeb jista’ jsir xi ħaġa biex ineħħu l-punt interrogattiv minn wara l-frażi: B’ tal-linja jaqbillek?

Fr Renò Muscat

Dan l-artiklu deher f' In-Nazzjon, 21 ta' Marzu, 2015