Il-Papat f’Avignon

Fl-istorja tal-Knisja Kattolika nsibu perjodi ta’ taqlib u taħwid, perjodi fejn kien hemm nuqqas ta’ qbil bejn dawk li jmexxu għax wara kollox din hija istituzzjoni magħmula mill-bnedmin u fejn ikun hemm il-bniedem tistenna li xi darba jew oħra jkun hemm xi nuqqas ta’ qbil. Wieħed minn dawn il-perjodi huwa dak meta l-papa ġie meħud mill-belt ta’ Ruma għal ġewwa l-belt Franċiża ta’ Avignon. Dan seħħ bejn is-snin 1309 u l-1377. Ġieli nirreferu għal dan il-perjodu bħala l-Papat ta’ Avignon jew inkellla il-Kattività ta’ Avignon, iżda din il-kelma aktarx tpinġilna ġo moħħna xi forma ta’ jasar li fil-verità ma kienx jieżisti.

Forsi jkun hawn min jgħid: X’differenza tagħmel jekk il-Knisja Kattolika titmexxa minn Ruma jew minn xi post ieħor? Tabilħaqq li l-Knisja tista’ titmexxa minn kull belt, iżda rridu niftakru li l-papa, il-mexxej tal-Knisja, huwa wkoll l-isqof ta’ Ruma u għalhekk id-djoċesi ta’ Ruma ma tistax titmexxa minn isqof li jkun jgħix madwar elf kilometru bogħod minnha. Anke llum, żmien ta’ teknoloġija u informatika, ma tkunx ħaġa prattika aħseb u ara seba’ mitt sena ilu.

Avignon

Il-Papazz tal-papa f'Avignon

Il-belt ta’ Avignon tinsab fir-reġjun ta’ Provenza fi Franza. Dan ir-reġjun jinstab fix-Xlokk tal-pajjiż max-xatt tal-Baħar Mediterran. Din ix-xaqliba tal-pajjiż kienet abitata minn qabel żmien ir-Rumani, fil-fatt l-isem ġej mill-Grieg u biż-żmien sar dak li nużaw illum: Avignon. Bħall-bliet antiki kollha, din inbniet qrib tal-ilma. Avignon hija mibnija fuq ix-xatt tax-xmara Rhone. Għal xi żmien din il-belt kienet tagħmel parti mill-Istat tal-Papa. Kien il-Papa Klement VI li xtara l-belt mingħand ir-Reġina Ġovanna I ta’ Napli. Din ġiet meħuda minn idejn il-Knisja fl-1791. Ir-Revoluzzjoni Franċiża ħakmet lil din il-belt u seħbitha mar-Repubblika ta’ Franza. Illum bosta jżuru Avignon biex jaraw minn fejt tmexxiet il-Knisja għal madwar sebgħin sena, u mhux għalhekk biss, hemm x’wieħed jara wkoll, imma l-palazz tal-papa, minkejja li huwa vojt, huwa l-attrazzjoni prinċipali tal-post.

Trasferiment

Il-fatt li l-papat kien trasferit minn Ruma għal franza beda meta kien hemm nuqqas ta’ qbil bejn il-Papa Bonifaċju VIII u r-Re ta’ Franza Filippu IV, imlaqqam is-sabiħ. Fl-1296 il-papa kien ħareġ Bolla bl-isem “Clericis laicos” fejn il-kleru ma kellux iħallas taxxi lill-istat mingħajr permess tal-papa. Ir-Re Filippu xejn ma ħa gost b’din il-ħaġa u ma tax kaz tal-Bolla papali. Bonifaċju ħareġ Bolla oħra, “Ausculta Fili” fl-1301. Din kienet tafferma il-poteri terreni tal-papa. Il-lotta bejn ir-re u l-papa kompliet u jkollna ngħidu li kien hemm xi partijiet fi ħdan il-knisja li qablet mar-re. Fl-1302 Bonifaċju ħareġ it-tielet Bolla: “Unam Sanctam” fejn iddikjara l-poter tal-papa, kemm dak spiritwali kif ukoll temporali, fuq id-dinja kollha. Fl-aħħar il-papa ċeda u ħalla l-kleru Franċiż iħallas it-taxxa lir-re. Dan ried Filippu, u għalhekk impona s-setgħa tiegħu fuq l-isqfijiet. It-tilwim bejn Filippu u Bonifaċju reġa’ beda. Ir-Re akkuża lill-papa b’ħafna akkużi u bagħat nies armati biex jarrestawh. Il-papa kien jinsab f’Anagni, mhux wisq bogħod minn Ruma. Il-pjan falla, iżda l-papa miet ftit ġimgħat wara. Il-konklavi għażlu lil Niccolò Bocassino bħala papa ġdid li ħa l-isem ta’ Benedettu XI. Dan għamel ħiltu biex dan il-ġlied jieqaf iżda wara ħdax-il xahar kellu jsir konklavi ieħor għax il-papa miet. Warajh intgħażel il-Franċiż Klement V. Fl-1309 dan mexxa l-kurja Rumana, u allura t-tmexxija tal-Knisja Universali, għal Avignon għax qal li Ruma ma kienx hemm sigurtà. Wara kważi tlettax-il mitt sena, Ruma tilfet ir-rwol tagħha bħala l-kapitali tal-Kristjaneżmu.

Seba’ papiet

Matul dawn is-snin, il-Knisja kattolika kellha seba’ papiet imexxuha. Klement V miet fl-20 ta’ April 1314. Wara aktar minn sentejn intgħażel il-Franċiż, Ġwanni XXII, li miet fl-1334. Is-suċċessur tiegħu ġie magħżul ftit jiem wara. Issa l-Knisja kellha l-Franċiż Benedettu XII, li miet fl-1342. Ftit ġimgħat wara reġa’ ntgħażel Franċiż ieħor li ħa l-isem ta’ Klement VI, li mexxa l-Knisja għal għaxar snin. Wara mewtu tela’ fuq it-tron ta’ Pietru Innoċenz VI, li wkoll kien Franċiż. Dan mexxa l-Knisja għal għaxar snin oħra. Bejn l-1362 u l-1370 l-Knisja tmexxiet mill-Franċiż Urbanu V. Il-Papa Gregorju XI, Franċiż bħal dawk kollha ta’ qablu li mexxew minn Avignon, kien l-aħħar papa li mexxa minn din il-belt. Fl-1377 dan ġarr il-Kurja Rumana lejn Ruma. Huwa miet is-sena ta’ wara. Dan ma jfisirx li l-inkwiet kien intemm, imma l-Kattività ta’ Avignon kienet intemmet.

Mara soda

Ma nistgħux insemmu dan il-perjodu tal-istorja tal-Kniajsa bla ma nsemmu lil Santa Katerina ta’ Siena. Din kienet skandalizzata bil-mod ta’ ħajja li kien hemm f’Avignon u baqghet tinsisti li l-papa jmur lura f’daru, Ruma.

Dawn kienu snin ta’ taqlib fil-Knisja, snin li jagħmlu parti interessanti fl-Istorja tal-Knisja Kattolika.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon - 1 ta' Awwissu 2020