Ix-Xiżma tal-Oċċident

Fl-istorja tal-Knisja nsibu dik li tissejjaħ ix-xiżma tal-Oċċident jew ix-Xiżma l-kbira. Xiżma ma tfisser xejn għajr firda jew qasma. Din ix-xiżma ġabet kriżi fuq l-awtorità papali. Din il-qasma damet kważi erbgħin sena, bejn l-1378 u l-1417 u seħħet eżatt wara kważi sebgħin sena li fihom il-papa kien qed jgħix fil-belt Franċiża ta’ Avignon, minflok f’Ruma. Kien propju s-sena ta’ qabel, l-1377 li l-Papa Gregorju XI reġa’ daħħal it-tmexxija tal-Knisja Kattolika f’Ruma. Din ix-xiżma ġabet taħwid kbir fost l-Insara kif ukoll bejn papa u antipapa. Il-problema prinċipali kienet dwar min kellu jmexxi l-Knisja.

Il-bidu tax-xiżma

Sena wara li Papa Gregorju reġa’ beda jmexxi l-Knisja minn Ruma, għadda għall-ħajja ta’ dejjem. Il-kulleġġ kardinalizju kien iddominat minn kardinali Franċiżi. Ma jistax jonqos wara kważi sebgħin sena ta’ Knisja titmexxa minn Franza u minn seba’ papiet wara xulxin ta’ demm Franċiż. Il-poplu ta’ Ruma nġabar fil-pjazez biex juri l-fehma tiegħu dwar l-għażla tal-papa, li ma rridux ninsew huwa wkoll l-isqof ta’ Ruma. Il-poplu beda’ jibża’ li jekk ikun hemm papa Franċiż ieħor dan jerġa’ jieħu t-tmexxija tal-Knisja f’Avignon u huma jerġgħu jispiċċaw mingħajr isqof. Il-folol kbar li nġabru bdew jgħajtu għajta waħda: “Romano lo volemo, o almanco italiano” – Irriduh Ruman jew tal-anqas Taljan.

Konklavi

Fit-8 ta ’April, 1378, il-kardinali ltaqgħu fil-konklavi u eleġġew lin-Naplitan Bartolomeo Prignano, arċisqof ta’ Bari, għal fuq it-tron ta’ Pietru. Hu ħa l-isem ta’ Urbanu VI. Bħala persuna dan kien diġà amministratur stmat u rispettat fil-Kanċellerija Appostolika f’Avignon. Urbanu, bħala papa, wera li huwa sever u ma kienx hemm ċajt miegħu. Uħud mill-kardinali, b’mod partikolari dawk Franċiżi, inġabru f’Anagni, fix-Xlokk ta’ Ruma biex jikkonfoffaw kontra l-papa. Xi wħud minnhom ipproponew ukoll l-arrest u l-bdil tal-papa l-ġdid.

Dawn il-kardinali ħallew Ruma u nġabru fil-belt ta’ Fondi, bejn Ruma u Napli, li ma kinitx tagħmel parti mill-Istat Pontifiċju, imma kienet taqa’ taħt il-ħarsien tal-Konti Onorato I Caetani. Fl-20 ta’ Settembru ta’ dik is-sena, wara ħames xhur biss, il-kardinali “xiżmatiċi” għażlu bħala papa lill-Kardinal Roberto ta’ Ġinevra, li ħa l-isem ta' Klement VII.

Issa l-Knisja spiċċat b’żewġ papiet u kif ngħidu aħna l-Maltin, vapur b’żewġ kaptani ma jimxix, aħseb u ara kemm se timxi d-dgħajsa ta’ Pietru!

Lura fi Franza

Papa Urbanu VI

Klement VII reġa’ ħa t-tmexxija tal-Knisja fil-palazz tal-papa f’Avignon fi Franza. Il-kardinali li għażluh bdew jgħidu li għamlu dan il-pass li għamlu għaliex fl-għażla tal-Papa Urbanu, ma kinux liberi fl-għażla tagħhom u beżgħu min-nies li riedu papa Taljan jekk tal-inqas mhux Ruman. Għandu mnejn din kienet skuża u xejn aktar, forsi l-fatt li l-Papa Urbanu kien iebes xejn ma ta gost lill-kardinali Franċiżi u għandu mnejn ukoll li dawn il-kardinali aktar kienu komdi b’papa f’pajjiżhom u fuq kollox mhux iebes bħal dak ta’ Ruma.

B’żewġ papiet il-Knisja nqasmet, saret ix-xiżma. Ma nistgħux ngħidu li l-Papa Klement kien xi użurpa li ħataf il-poter għaliex huwa kien elett minn dawk li kellhom id-dover li jaħtru mexxej tal-Knisja: il-kardinali. Minkejja li din ma kinitx l-ewwel darba li l-Knisja kellha papa u antipapa, din kienet l-aktar sitwazzjoni serja għax it-tnejn li huma bdew jgħidu li huma is-suċċessuri ta’ San Pietru.

Ma min se nżommu?

Minkejja li l-mezzi ta’ komunikazzjoni kienu limitati, xorta waħda din l-istorja waslet għand il-kapijiet tal-istati. Forsi ma waslitx għand il-poplu Nisrani, iżda kien x’kien qajmet taqlib u taħwid kbir.  Biex insemmu biss żewġ qaddisin ngħidu li Santa Katarina ta’ Siena, li sena qabel kienet rat il-ħolma tagħha sseħħ billi l-papa minn Avignon reġa’ lura lejn Ruma, żammet lil Papa Urbanu bħala l-kap tal-Knisja Universali, filwaqt li San Vinċenz Ferreri żamm lill-Papa Klement bħala mexxej. Din kienet mossa politika li ġabet taħwid kbir anke fost l-aktar nies għorrief u ta’ fama ta’ qdusija.

Il-pajjiżi Ewropej ukoll kienu maqsumin, min iżomm ma’ papa u min iżomm ma’ papa ieħor. Biex tinstab soluzzjoni, il-kardinali taż-żewġ papati (issa kienu mietu kemm Urbanu kif ukoll Klement u kien hemm is-suċċessuri tagħhom) iltaqgħu f’Pisa fl-1409 u neħħew liż-żewġ papiet u għażlu papa ieħor biex imexxi l-Knisja kollha. Dan ħa l-isem ta’ Alessandru V. Iżda l-probelma mhux intemmet iżda kibret għax iż-żewġ papiet l-oħra ma aċċettawx id-deċiżjoni tal-kardinali u l-Knisja spiċċat bi tliet papiet.

Tmien tax-xiżma

Bejn l-1414 u l-1417 sar il-Konċilju ta’ Kożenza, fil-Ġermanja li dan warrab lill-papiet kollha u ħatar lill-Kardinal Oddone Colonna bħala papa li ħa l-isem ta’ Martinu V. Issa l-papa reġa’ lura lejn is-sede naturali tiegħu, Ruma u ntemmet ix-xiżma hekk imsejħa l-kbira.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon - 8 ta' Awwissu 2020