«It-tama hija i-ġid
waħdieni li hu komuni għall-bnedmin kollha, anke għal dawk li ma għandhom xejn
aktar, iżda għad għandhom it-tama.» Dan il-kliem ma għidtux jien u lanqas qalu
xi bniedem li qed jgħix illum, bniedem tat-tielet millenju, iżda ntqal mill-filosfu,
astronomu u matematiku Grieg Talete ta’ Mileto li kien jgħix madwar sitt sekli
u nofs qabel Kristu u huwa meqjus bħala wieħed mis-seba’ għorrief tal-Greċja
l-Antika li għexu bejn is-sekli VII u VI qabel Kristu.
Dan huwa kliem
tabilħaqq adattat għad-dinja tal-lum. Huwa adattat għax huwa verità u ladarba
wieħed jgħid xi verità din tibqa’ tgħodd għal dejjem għax kemm-il darba din
tinbidel allura jkollna ngħidu li ma tkun verità xejn. Ġieli smajna b’xi għaref jew bniedem li jippretendi li huwa
għaref li kellu jibla’ dak il-kliem kollu li jkun qal qabel. Dan iseħħ għax dak li jkun
ħareġ minn fommu ma jkunx verità, il-verità hija waħda u ma tinbidel qatt,
sewwasew kif qal Talete ta’ Mileto dwar it-tama. Il-bniedem tas-sena 2021 mimli
tama li jirbaħ il-gwaj li ġie fuq id-dinja nistgħu ngħidu għal għarrieda
is-sena ta’ qabel. Il-pandemija tal-Covid19 qalbet id-dinja ta’ taħt fuq,
ħarbtet is-sistemi li kienu ilhom għaddejjin snin twal, ħasdet il-ħajja ta’
numru kbir ta’ bnedmin li għadu qed jikber. Imma dan il-virus xorta ma rebaħx
fuq it-tama. It-tama tad-dinja hi li kemm jista’ jkun malajr nerġgħu lura lejn
il-ħajja li konna ngħixu fiha sa tmiem is-sena 2019.
Aktar filosfi
La semmejt lil
Talete fil-bidu, inħossni nonqos jekk ma nsemmix lill-imgħallem tal-ħassieba
Aristotli. Dan il-filosfu Grieg qal li: «It-tama hija ħolma bl-għajnejn miftuħa.»
Biex ngħidu kollox kien l-istoriku Grieg Dijoġene Laerzio li fil-kitba tiegħu
dwar il-filosfi Griegi tal-qedem kiteb dan dwar Aristotli.
Billi t-tama hija
sentiment importatni fil-programmar tal-ħajja ta’ dak li jkun, kienu bosta ħassieba oħra li
tkellmu dwarha. Kollha qalu li hija ingredjent mill-aktar importanti fil-ħajja
għax is-sentiment kontra tagħha huwa d-disprament li jwassal lill-bniedem fi
stat perikoluż ħafna.
It-tama tidħol
ukoll fil-fidi. Kull bniedem, jemmen x’jemmen, jittama li wara din il-ħajja,
kemm-il darba jemmen li hemm xi tip ta’ ħajja oħra, ikun aħjar milli kien
f’din id-dinja. Forsi minħabba din il-ħaġa Karl Marx jgħid li r-reliġjon hija
l-opju tal-poplu, taljenah u tħallih kwiet bit-tama li xi darba ser ikun aħjar.
Qisu dak il-ħmar li jorbtulu karrotta quddiem rasu biex jimxi sa ħdejha imma
fil-verità ma jilħaqha qatt. Imma jekk hu hekk, ir-reliġjon biss tuża din
it-tattika? Jekk naħsbu ftit nindunaw kemm hawn min ipoġġielna karrotti quddiem
imneħirna.
Fidi, Tama u
Mħabba
Dawn huma it-tliet
virtujiet teologali imma hawn ma nixtieqx nitkellem dwar spiritwalità. Allura
semmejt dawn it-tliet virtujiet għax kienu wkoll l-ismijiet tat-tliet ajruplani
li bdew il-qawwa tal-ajru f’Malta matul it-tieni gwerra dinjija. Biex
ngħidu d-dritt dawn kellhom in-numri tagħhom iżda gazzetta lokali jingħad li tathom dawn
l-ismijiet: Faith, Hope u Charity. Minbarra l-lat reliġjuż tal-ismijiet, kienu
joqgħodu sewwa għal dawk iż-żminijiet diffiċli mhux biss għal pajjiżna iżda
għad-dinja kollha. Tajjeb ngħidu li l-ajruplan Gladiator bl-isem Hope inqered
waqt attakk fl-4 ta’ Frar 1941, biss it-tama tal-Maltin xorta ma ġietx
fix-xejn.
Hope Is the Last
To Die
Illum
Illum għażilt li
nikteb xi ħaġa li zgur ilkoll naqblu dwarha, ix-xewqa ta’ futur aħjar, ix-xewqa
li din is-sena
li qed tgerbeb ġmielha, tkun aħjar mis-sena
l-oħra. Jeħtieġ li ma naqtgħux qalbna, jeħtieġ li nkomplu
nagħmlu s-sagrifiċċju għal ftit żmien ieħor biex nirbħu lil dan l-għadu komuni
li ġie fuqna s-sena l-oħra u għadna bih quddiem wiċċna, għadu ma’ saqajna. Semmejt
il-filosfi tal-Greċja antika, semmejt xi nies li kitbu l-esperjenzi tagħhom
tal-gwerra. Kollha kellhom it-tama u din għenithom biex jibqgħu mexjin il
quddiem.
Aħna wkoll ma
għandnioex nitilfu t-tama tagħna. Ftakar li l-kuntrarju tat-tama hija
d-disperazzjoni.
Fr Reno Muscat
Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon - 13 ta' Frar 2021
Nessun commento:
Posta un commento