Isqof

 

Bħal kull għaqda jew istituzzjoni li teżisti, il-Knisja għandha wkoll il-ġerarkija tagħha. Bħalma d-dinja hija maqsuma f’pajjiżi, hekk ukoll il-knisja hija maqsuma f’partijiet jew nistgħu nsejħulhom żoni. Kull żona, li tissejjaħ Djoċesi, tkun immexxija minn isqof. Illum nixtieq ngħidilkom xi ħwejjeġ interessanti marbutin mal-isqof.

L-isqof huwa r-responsabbli jew kif spiss jissejjaħ “ir-ragħaj” ta’ djoċesi f’xi Knejjes Kristjani bħalma huma l-Knisja Kattolika, dik Ortodossa kif ukoll dik Anglikana. Fil-Knejjes kollha li jemmnu fl-episkopat storiku, l-isqof huwa meqjus bħala s-suċċessur tal-appostli. Minkejja li aħna l-Maltin insejħulu “Isqof”, għal dak kollu marbut miegħu nużaw il-kelma li għandha għeruq Griegi. Aħna ngħidu “Episkopat” għaż-żmien li jdum imexxi l-isqof. Pereżempju ngħidu: Dan il-Millenju Malta diġà rat l-Episkopat ta’ Ġużeppi Mecieca, Pawlu Cremona u Charles Scicluna. Nistgħu wkoll nirreferu għall-palazz tal-isqof bħala l-Palazz Episkopali. Il-kelma ġejja mill-Grieg επίσκοπος (epìscopos), li tfisser “dak li jħares”, “sorveljant”. Fil-Greċja tal-qedem dan it-terminu kien użat biex jindika kap ta’ skola filosofika jew direttur ta’ akkademja, peress li dawn ħafna drabi kellhom funzjoniji ta’ sorveljanza.

Suċċessjoni Appostolika

Aħna ngħidu li l-isqof huwa suċċessur tal-appostli jew inkella li għandu s-suċċessjoni appostolika. Imma xi jfisser sewwa dan il-kliem?

Kull isqof biex ikun ikkonsagrat irid ikun “midluk” isqof minn tliet isqfijiet oħra, wieħed prinċipali u tnejn oħra assistenti. Din ir-regola ma tgħoddx kemm-il darba isqof ikun ikkonsagrat mill-Papa. F’dan il-każ ma jkunx hemm il-ħtieġa li jkunu tliet isqfijiet imma l-Papa jista’ jikkonsagra isqof waħdu. Issa dawn l-isqfijiet li jkunu qed jikkonsagraw isqof ġdid, kienu xi darba huma wkoll ikkonsagratri minn isqfijiet oħra li dawn ukoll kienu kkonsagrarti minn oħrajn. Wieħed wara l-ieħor dawn l-isfijiet jibqgħu sejrin sa żmien l-appostli, isqof jikkonsagra lil ieħor. Din hija li tfisser is-suċċessjoni appostolika, li l-konsagrazzjoni ta’ dan l-isqof hija ħolqa f’katina li bdiet mill-appostli u baqħet ma nqatgħet qatt.

L-isqfijiet ta’ Malta

La qed isemmu s-suċċesjoni appostolika tajjeb naraw ftit l-isqfijiet ta’ pajjiżna minn min kienu kkonsagrati. Ser insemmu biss il-konsagrant prinċipali (tinsewx li għidna li jridu jkunu tlieta, wieħed prinċipali u żewġ assistenti)

Mons. Charles Scicluna kien ikkonsagrat isqof minn Monsinjur Pawlu Cremona u dan minn Monsinjur Ġużeppi Mercieca. Il-konsagratur prinċipali ta’ Mons. Mercieca kien l-Arċisqof Mikiel Gonzi u dan kien ikkonsagrah l-Arċisqof Mauro Caruana li kien ikkonsagrat mill-Kardinal Rafael Merry del Val. Il-katina tibqa’ sejra sal-appostli imma nieqfu hawn. Tajjeb ngħidu wkoll li Monsinjur Scicluna kien l-isqof prinċipali fil-konsagrazzjoni ta’ Mons. Joseph Galea Curmi, mela fil-katina, wara Mons Scicluna nsibu lil Mons Galea Curmi.

Mons. Anton Teuma kien ikkonsagrat mill-Kardinal Mario Grech u dan kien midluk isqof minn Mons Nikol Cauchi. Lil Cauchi kien nikkonsagrah l-Arċisqof Amerikan Mons. Martin John O'Connor.

Maltin

Minkejja li f’Malta għandna żewġ djoċesijiet, bosta Maltin oħra qed iservu ta’ isqfijiet lil hinn minn xtutna. Nibda billi nsemmi l-Isqof Mons Ġorġ Frendo. Dan kien ikkonsagrat isqof minn Mons Rrok Kola Mirdita ta’ Tirana l-Albanija li kien midluk isqof mill-Papa qaddis, Ġwanni Pawlu II. Mons. Antoine Camilleri u Mons Alfred Xuereb kienu ordnati isqfijiet minn Papa Franġisku. Ma’ dawn hemm lista oħra ta’ Maltin li qed iservu bħala isqfijiet madwar id-dinja, biex ngħidu d-dritt; fil-ħames kontinenti, bħall-Isqfijiet Cefai fil-Perù, Alessandro fil-Kenja, Bonello fil-Ħonduras, Bugeja fil-Libja, Costa fil-Brażil, Zammit f’Ġibiltà, Baldacchini fl-Istati Uniti, Spiteri fil-Libanu u Gauci l-Awstralja. Ma’ dawn hemm l-Isqof Darmanin li huwa rtitat.  

Mhux isem wieħed

Minkejja li s-sagrament tal-Ordni Sagri huwa wieħed li jinqasam fi tlieta, Djakonat, Presbiterat u Episkopat, mhux l-isqfijiet kollha jissejjħu l-istess. F’ċerti djoċesijiet antiki u ta’ ċerta importanza nsibu lil dak li jissejjaħ Patrijarka. Insibu l-Patrijarki tal-Orjent, bħal ta’ Ġerusalemm, kif ukoll dawk tal-Oċċident bħal dak ta’ Venezja jew ta’ Milan. Imbagħad insibu l-Arċisqof u fost dawn insibu l-Arċisqof Metropolita. Il-mexxej tad-djoċesi ta’ Malta huwa Arċisqof Metropolita. Metropoliota huwa l-isqof li jieħu ħsieb provinċja ekkleżjastika. Arċisqof Metropolita minbarra li jkollu s-setgħa fuq id-djoċesi tiegħu, li tissejjaħ Arċidjoċesi, jkollu wkoll sa ċertu punt taħt il-ħarsien tiegħu id-djoċesijiet l-oħra tal-provinċja. Arċisqof aktarx ikun il-mexxej ta’ djoċesi li jkollha ċertu prestiġju. Djoċesi li taqa’ taħt arċidjoċesi tissejjaħ djoċesi suffreġġjanti.

Isqof Ko-adjutur huwa isqof awżiljari fi djoċesi bi dritt li jieħu post l-isqof ladarba dan iwarrab jew imut. Mhux kull isqof awżiljarju huwa Ko-adjutur. Isqof titulari huwa dak li jingħata titlu ta’ mexxej ta’ djoċesi li tkun spiċċat imma nżamm it-titlu tagħha.  Pereżempju l-Isqof Awżiljaru ta’ Malta, Mons. Galea Curmi huwa Isqof Titulari ta’ Cebarades, djoċesi li llum ma għadiex teżisti li kienet testendi mit-Tuneżija sax-xatt tal-Libja.

Ilum tajna ħarsa ħafifa dwar persuna li minkejja li nisimgħu dwarha spiss, jew narawha sikwiet, ftit li xejn inkunu nafu dwar ir-rwol tagħha.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon - 17 ta' Lulju 2021