Ilbies ekkleżjastiku

 

Wara l-artiklu tiegħi bl-isem “Sorijiet Impurtati” li deher f’In-Nazzjon tas-Sibt 4 ta’ Settembru, irċevejt bosta kummenti pożittivi  li minnhom indunajt kemm hawn interess f’dak li għandu x’jaqsam mal-Knisja imma mhux b’mod reliġjuż. Kein hemm min issuġġerieli nikeb aktar dwar dawn il-ħwejjeġ u għalhekk ser nikteb xi ħaġa dwar l-ilbies li jintuża mill-membri tal-Knisja. Billi hemm ħafna x’wieħed jgħid ser naqsam din il-kitba f’aktar minn artiklu wieħed.

Skont il-liġi

Fil-liġi tal-Knisja Kattolika, dak li jissejjaħ id-Dritt Kanoniku insibu l-Kanone numru 284 li jitratta l-ilbies tal-membri tal-ġerarkija tal-Knisja. Dan il-kanone qasir jgħid hekk: Il-Kjeriċi għandhom jilbsu ilbies ekkleżjastiku xieraq skond in-normi maħruġa mill-Konferenza Episkopali u skont id-drawwiet lokali. Tajjeb qabel xejn ngħid xi nfissru bil-kelma Kjeriċi. Id-Dritt Kanoniku jiddefinixxi bħala kjeriċi lil dawk li għandhom id-dritt u l-obbligu li jamminstraw is-sagramenti (dak li ma jistgħux jagħmlu l-lajċi). Mela fi kliem ieħor nistgħu ngħidu li l-kjeriċi huma dawk li rcievew xi grad mis-sagrament tal-Ordni Sagri, jiġifieri d-djakni, is-saċerdoti u l-isqfijiet.  Dawn il-kjeriċi jistgħu jissejħu wkoll Ministri Ordinati. Hawn mhux sejrin nitrattaw l-ilbies li jintlibes waqt ir-riti liturġiċi imma ilbies li jintlibes f’okkażjonijiet oħra li ma tkunx qed tiġi ċċelebrata l-liturġija.

Irħieb bil-kukulla

L-ewwel forma ta’ lbies ekkleżjastiku daħal fil-Knisja mill-irħieb Benedittini fir-raba’ seklu. Dawn bdew jużaw it-tonka, libsa twila aktarx tas-suf li tasal sal-għarqub. Fuq it-tonka kien jintlibes l-iskapular, faxxa drapp wiesgħa li tintlibes minn fuq l-ispalel u tgħatti quddiem u wara tat-tonka. Biex ngħidu hekk dan kien iservi bħala fardal biex it-tonka ma titħammiġx. Dawn il-monaċi, jew kif jissejħu bil-Malti, irħieb, kienu jilbsu wkoll ċintorin jew lazz oħxon ma’ qaddhom biex iżommu t-tonka waqt il-ħin tax-xogħol. Ma ninsewx li l-Benedittini jaqsmu l-ġurnata tagħhom bejn talb u xogħol: Ora et labora. Il-Benedittin kien ikollu wkoll il-Kukulla, dik li bl-ingliż tissejjaħ “cowl”, libsa wiesa bil-barnuż u kmien wiesgħin ħafna. Issa tajjeb ngħidu li l-Benedittini jinqasmu f’żewġ friegħi, dawk ta’ ħajja kontemplattiva, li jlibsu l-abjad u dawk ta’ ħajja attiva li jilbsu l-iswed. Il-Kukulla tkun lewn it-tonka li tintlibes fil-monasteru. Jekk din tkun bajda l-kukulla tkun bajda wkoll u jekk it-tonka tkun sewda l-kukulla tkun tal-istess kulur. Dan kien l-ewwel ilbies ekkeżjatiku mhux litirġiku uffiċjali.

Fl-1215 fil-Knisja Kattolika sar konċilju. Dan sar ġewwa l-Lateran fil-belt ta’ Ruma u kien ir-raba’ konċilju li sar f’dan il-post. Dan il-konċilju obbliga li l-kjeriċi kellhom jilbsu ilbies li bih jintgħarfu meta jarawhom in-nies. Minn dak iż-żmien sal-lum id-drawwiet inbiddlu u anke minn djoċesi għal oħra jista’ jkun hemm xi varjazzjoni. Ejjew naraw ftit xi lbies jilbsu l-kjeriċi.

Is-Suttana

Qassisin bis-suttana

Is-suttana tintlibes mill-kleru djoċesan u minn membri ta’ xi ordnijiet jew soċjetajiet reliġjużi bħalma huma l-Ġiżwiti u f’Malta mill-membri tas-Soċjetà Missjunarja ta’ San Pawl. Is-suttana tal-qassis u tal-membri ta’ dawn l-ordnijiet jew soċjetajiet tkun sewda u tinfetaħ minn quddiem bil-buttuni. Is-suttana ta’ qassis ikollha l-buttuni sewed ukoll filwaqt dik ta’ monsinjur jew isqof ikollhom il-buttuni l-aċċetti u tarf fejn jingħalaq bil-vjola jagħti fir-roża. Is-suttana ta’ kardinal tkun l-istess bħal tal-isqof imma bil-buttuni, l-aċċetti u t-tarf aħmar. Din it-tip ta’ suttana tissejjaħ filettata. Is-suttana tal-Papa kif ukoll tal-Papa emeritu huma bojod.  Jeżistu xi differenzi zgħar fil-forma tas-suttana skont id-djoċesi u r-rit. Pereżempju fir-rit Ambrożjan, dak ir-rit liturġiku li jintuża Milan, is-suttana hija daqsxejn differetni minn dik Rumana, jiġifieri  bħal dik li tintuża f’Malta, iżda d-differenza tant tkun żgħira li wieħed bilkemm jinduna biha.

Il-Clergyman

Qassis bil-Clergyman

Il-Clergyman illum narawh milbus kemm mill-qassisin djoċesani kif ukoll mis-saċerdoti membri ta’ xi ordni reliġjuż, imma dan ma kienx minn dejjem hekk. Il-clergyman oriġinarjament ma kienx ilbies tal-Knisja Kattolika imma ta’ dik Protestanta. Lejn tmiem is-snin ħamsin tas-seklu li għadda beda jingħata permess lis-saċerdoti tal-Knisja Kattolika li jilbsu l-clergyman meta jkun sejrin jivjaġġaw. Fil-bidu tal-Konċilju Vatikan it-tieni li sar bejn l-1962 u l-1965, il-kardinali kienu maqsuma dwar l-użu tal-clergyman mill-Knisja Kattolika imma nhar l-Imnarja tal-1962 l-Arċisqof ta’ Pariġi fi Franza ħareġ regoli ġodda dwar l-ilbeis kjreikali fid-djoċsi tiegħu. Minn dakinhar kull saċerdot seta’ juża l-clergyman. Din il-ħaġa ma damitx ma nxterdet ma’ Franza kollha u fi ftit snin mal-Knisja Kattolika kollha. Il-Clergyman tikkonsisti f’qalziet u qmis li jkollha kullar u ġlekk. Il-qmis ħafna drabi tkun sewda imma tista’ tkun ukoll griża, blu jew bajda u rarament kannella. Jeżistu żewġ tipi ta’ qomos għall-clergyman, dak imsejjaħ Ruman, li jkollha l-kullar idur dawra mal-għonq kollu u jkun jidher xi 5 millimetri minnu madwar l-għonq u jeżisti l-ieħor aktar komuni li jkun jidher fuq quddiem tal-qmis biss. L-isqfijiet ukoll jistgħu jilbsu l-clergyman dawn iġorru s-salib pettorali meta jilbsu dan l-ilbies.

Għal-lum nieqfu hawn. Inkomplu ġimgħa oħra b’aktar tagħrif dwar dan is-suġġett.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon  -  25 ta' Settembru 2021