Post il-kult

 

Il-bniedem huwa annimal li min-natura tiegħu huwa reliġjuż. Meta ngħid reliġjuż ma rridx infisser li huwa marbut ma’ xi fidi jew tagħlim ta’ xi twemmin partikolari imma s-sens li jħoss ġewwa fih li hemm xi qawwa akbar u ogħla minnu li tmexxi d-dinja u tiddetermina lil ħajtu. Din ir-reliġjożità tista’ tkun marbuta ma’ xi fidi storika jew tista’ ma tkunx. Billi l-bniedem huwa wkoll soċjevoli, dan is-sentiment reliġjuż li jħoss ikun irid jaqsmu ma’ ħaddieħor li jkollu l-istess twemmin. Għalhekk inħolqu il-postijiet tal-kult.

Mill-qedem

Pajjiżna jista’ jiftaħar li fih jinstabu fost l-eqdem tempji tad-dinja li fihom kienu jiltaqgħu gruppi ta’ nies biex jeżerċitaw ir-ritwali reliġjużi tagħhom. It-tempji monumentali u preistoriċi ta’ Malta nbnew bejn 5,500 u 2,500 Qabel Kristu u llum nafu li huma l-eqdem binjiet fl-Ewropa, saħansitra aktar antiki mill-Piramidi tal-Eġittu u Stonehenge tal-Ingilterra. Huma magħrufin għad-diversità tal-forma u t-tiżjin tagħhom u jikklassifikaw fost l-ewwel bini fid-dinja. Dawn il-binjiet huma l-Ġgantija ta’ Għawdex, Ħaġar Qim, l-Imnajdra u t-tempji ta’ Ħal Tarxien. Tempji simili għal dawn li għandna f’pajjiżna nsibuhom mifruxin mal-Ewropa mill-Irlanda sal-peninsula Iberika u lejn ix-xatt tax-xmara Danubju. Kollox jindika kemm l-antenati tagħna ħassew li kellhom iduru lejn dik il-qawwa sopranaturali li tmexxihom.

Aktar qrib tagħna

F'tempju Buddista

Biż-żmien il-bniedem beda jorganizza ruħu aħjar u fejn tidħol ir-reliġjożità beda jidentifika ruġu ma’ xi għaqda jew fidi. Fl-Asja, r-reliġjonijiet l-aktar mifruxin huma dik Buddista u dik Ħindu. Bħala post ta’ kult dawn kellhom u għad għandhom it-tempji. It-tempju Buddista huwa post sagru ġeneralment magħmul jew minn bini wieħed jew aktar. Fih insibu s-sala prinċipali li fiha normalment ikun hemm l-istatwa ta’ Budda. Qrib tat-tempju aktarx ikun hemm xi monasteru għall-irħieb Buddisti. L-arkitettura tat-tempji Ħindu tipprovdi struttura miftuħa u mibnija b’mod simetriku b'ħafna varjazzjonijiet, b’figuri ġeometriċi perfetti, bħal ċrieki u kwadri.

Jekk nibqgħu nersqu aktar qrib żminijietna naraw li l-Griegi tal-qedem ukoll kellhom it-tempji biex fihom iqimu lill-allat tagħhom. Billi dan il-poplu kien jaħkem bosta artijiet, kien jibni tempji kull fejn ikollu preżenza. Illum il-fdalijiet ta’ dawn it-tempji saru l-patrimonju ta’ dik l-art li jinsabu fiha. Mhux wisq bogħod minn pajjiżna, sewwasew fi Sqallija, f’Agrigento għadna nistgħu naraw għadd ta’ tempji Griegi. Ir-Rumani ħadu ħafna mill-Griegi u huma wkoll kienu jibnu tempji lill-allat tagħhom. Meta twieldet il-fidi Nisranija, sakemm dawk li ħaddnu din il-fidi ġdida kellhom il-ħelsien li jipprattikawha, kienu jużaw il-katakombi bħala l-post tal-kult tagħhom. Hawn ukoll pajjiżna jista’ jiftaħar li huwa minn ta’ quddiem għax wara Ruma, Malta tħaddan l-akbar għadd tagħhom.

Qabel l-Insara

L-Insara kienu meqjusin bħala setta li ħarġet mill-fidi Lhudija u għalhekk għall-bidu ftit kien hemm min jagħmel distinzjoni bejn Lhudi u Kristjan. Il-Lhud ukoll kellhom it-tempju fil-belt ta’ Ġerusalemm, imma dan twaqqa’ mir-Rumani fis-sena 70 Wara Kristu. Ta’ min jgħid li dan kien it-tielet tempju mibni fil-post u minn meta twaqqa’ mir-Rumani ma reġa’ nbena qatt. Il-Lhud għandhom is-sinagoga bħala l-post tal-kult tagħhom. Is-sinagoga aktarx li bdiet tintuża matul l-eżilju Babiloniż fil-ħames seklu Qabel Kristu u wara l-qerda tal-ewwel Tempju, id-drawwa tas-sinagoga kienet miġjuba lejn Iżrael mil-Lhud li kienu rritornaw mill-eżilju. Għal-Lhud, it-tempju kien il-post fejn jgħammar Alla u s-sinagoga hija biss il-post tal-kult u t-talb.

Il-knisja, post il-kult Nisrani

Insara 

L-ewwel Insara kienu jiltaqgħu fid-djar biex jiċċelebraw il-kult tagħhom. Din il-ħaġa ma kinitx issir biss f’Iżrael, il-post fejn twieled il-Kristjaneżmu imma kull fejn inxtered. Ruma għadna sal-lum insibu knejjes antiki ddedikati lil xi qaddis jew qaddisa li ma nafux min hu jew min hi, bħal Santa Sabina jew Santa Priska. Dawn ma kienu ħadd għajr is-sidien tad-djar fejn kienu jiltaqgħu l-ewwel Insara biex jeżerċitaw il-kult. Dawn id-djar kienu jissejħu Domus Ecclesia, dar-knisja u biż-żmien sidhom beda jissejjaħ bħala qaddis. Illum il-Kristjaneżmu huwa maqsum fi friegħi u huwa stmat li madwar id-dinja kollha hawn xi 37 miljun knisja.

Musulmani

Taj Mahal huwa wkoll moskea

Il-moskea hija l-post tat-talb għall-fidili tal-Iżlam. Il-moskea għandha miḥrāb, bħal niċċa li tindika d-direzzjoni ta’ Mekka fejn hemm ukoll il-Kaʿba, meqjusa bħala l-ewwel Santwarju Musulman iddedikat għall-qima ta’ Allah. Minkejja li mhix ħaġa obbligatorja, il-moskea ġieli jkollha wkoll il-pulptu minfejn l-imam jaqra l-Koran. Billi l-fidi Iżlamika ma tippermettix xbihat, f’xi moskeji nsibu disinji tabilħaqq sbieħ li jsebbħu lill-binja. Madwar id-dinja nsibu kważi 4 miljun moskea.

Hemm xi denominazzjoniet reliġjużi oħra li minkejja li huma żgħar għandhom il-post tal-kult tagħhom ukoll bħal ngħidu aħna s-sala tas-Saltna tax-Xhieda ta’ Ġehova fost oħrajn.

Hekk rajna fuq fuq xi postijiet li l-bniedem, hu min hu, hu fejn hu, juża biex jesprimi dak is-sentiment reliġjuż li jħoss ġewwa fih.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon - 11 ta' Settembru 2021