Ottubru

 

Ix-xahar li għadna kemm bdejna, Ottubru, illum huwa l-għaxar xahar fil-kalendarju, biss sakemm beda jintuża l-kalendarju Ġuljan u wara dak Ġregorjan, li nużaw aħna llum, dan ix-xahar kien it-tmien wieħed, u propju għalhekk jismu hekk, għax fil-kalendarju Ruman kien it-tmien wieħed u n-numru tmienja bil-Latin huwa Octo. Fit-tradizzjoni tal-Knisja Kattolika, Ottubru huwa x-Xahar tar-Rużarju Mqaddes. Hemm aktar xi tgħid dwar dan ix-xahar.

Tar-Rużarju

Madonna tar-Rużarju - 
Kolleġjata ta’ San Ġorġ, Ħal Qormi

Il-Festa tal-Madonna tar-Rużarju, li oriġinarjament kienet twaqqfet bħala Festa tal-Madonna tal-Vitorja tiġi ċċelebrata fis-7 ta' Ottubru. Is-7 ta' Ottubru huwa l-anniversarju tar-rebħa tal-flotta magħquda tal- Knisja, imsejħa Lega Mqaddsa li fl-1571 għamlet fuq il- flotta Ottomana fil-Battalja ta' Lepanto. Fl-1571, il-Papa Piju V organizza koalizzjoni ta’ forzi minn Spanja u renji Kristjani iżgħar, repubbliki u ordnijiet militari. Fis-7 ta' Ottubru 1571 ix-xwieni tal- Lega Mqaddsa baħħru minn Messina fi Sqallija u ltaqgħu ma' flotta qawwija Ottomana fil-Battalja ta' Lepanto. Billi kien jaf li l-forzi Kristjani kienu fi żvantaġġ kbir, il-Papa Piju V sejjaħ biex l-Ewropa kollha titlob ir-Rużarju għar-rebħa kif ukoll mexxa purċissjoni bir-rużarju f’Ruma. Papa Piju V waqqaf il-festa tal-Madonna tal-Vitorja sabiex ifakkar ir-rebħa tal-Insara f’Lepantu, liema rebħa attribwixxa lill-Verġni Mqaddsa Marija.

Fl-1573, il-Papa Girgor XIII biddel l-isem tal-festa għal Festa tar-Rużarju Mqaddes, biex tiġi ċċelebrata fl-ewwel Ħadd ta’ Ottubru. Il-patri Dumnikan Juan Lopez fil-ktieb tiegħu tal-1584 dwar ir-rużarju jgħid li l-festa tar-rużarju ġiet imwaqqfa “b’tifkira u b’gratitudni perpetwi tar-rebħa mirakoluża li l-Mulej ta lill-poplu Nisrani f’dak il-jum kontra l-armata Torka.”

Aktar tard

Fl-1671 l-osservanza ta’ din il-festa ġiet estiża minn Papa Klement X għal Spanja kollha, u ftit aktar tard Klement XI, wara r-rebħa fuq it-Torok li kien għamel il-Prinċep Ewġenju fil-Battalja ta’ Petrovaradin fil-5 ta’ Awwissu 1716, nhar il-festa tal -Madonna tas-Silġ, kien ordna li l-festa tar-Rużarju tiġi ċċelebrata mill-knisja universali. Papa Ljun XIII għolla din il-festa għall-grad tat-tieni klassi u żied mal-Litanija tal-Madonna l-invokazzjoni “Sultana tar-Rużarju l-Imqaddes.” Papa Piju X fl-1913 biddel id-data għas-7 ta’ Ottubru, bħala parti mill-isforz tiegħu biex jerġa’ jġib iċ-ċelebrazzjoni tal-liturġija tal-Ħdud kif suppost. Fl-1960 taħt il-Papa Ġwanni XXIII hija mniżżla taħt it-titlu Festa ta' Marija Bambina tar-Rużarju u taħt ir-riformi liturġiċi tal-1969 tal -Papa Pawlu VI tissemma l-Madonna tar-Rużarju bħala tifkira obbligatorja.

Għarfien tal-kanċer

Ottubru huwa wkoll ix-xahar għall-Għarfien tal-kanċer tas-Sider. F’dan ix-xahar ta’ kull sena ssir kampanja internazzjonali dwar is-saħħa organizzata minn organizzazzjonijiet ewlenin tal-kanċer tas-sider. L-għanijiet ta’ din il-kampanja huma li jinġabru flus għar-riċerka dwar il-kawżi, il-prevenzjoni, id-dijanjosi, it-trattament u l-kura tal-kanċer tas-sider u li titqajjem kuxjenza dwar il-kanċer tas-sider. Billi dan it-tip ta’ kanċer huwa l-aktar komuni fost in-nisa u man-nisa huwa marbut il-lewn roża, din il-kampanja ħadet l-isem ta’ Pink October.

Il-kanċer tas-sider maskili, li huwa rari, ġeneralment jiġi injorat. Fl-2009 il-gruppi ta' promozzjoni tal-kanċer tas-sider maskili: Out of the Shadow of Pink, A Man's Pink u l-Brandon Greening Foundation for Breast Cancer in Men, ingħaqdu biex jistabbilixxu globalment it-tielet ġimgħa ta’ Ottubru bħala “Male Breast Cancer Awareness Week.”

U jien x’nista’ nagħmel?

Hemm diversi modi kif nistgħu nieħdu pożizzjoni f’dan ix-xahar biex nappoġġaw lin-nisa bil-kanċer tas-sider madwar id-dinja kollha u nqajmu kuxjenza. Eduka lilek innifsek dwar is-suġġett. Tgħallem aktar dwar il-kanċer tas-sider billi taqra aktar dwaru. Aqra l-istejjer ta’ nies dwar l-esperjenzi tagħhom jew jekk kellek xi esperjenza inti stess aqsamha ma’ ħaddieħor. Hemm diversi modi kif tista’ turi l-appoġġ tiegħek dan ix-xahar, inkluż billi tagħmel donazzjoni lil xi waħda mill-fondazzjonijiet jew għaqdiet li jappoġġjaw ir-riċerka dwar il-kanċer tas-sider kif ukoll billi tippromwovi Xahar ta’ Għarfien dwar il-Kanċer tas-Sider fuq il-mezzi tal-midja soċjali tiegħek. U matul dan ix-xahar, ilbes żigarella roża fuq sidrek biex turi li inti konxju minn din il-marda.

Bejn sajf u xitwa

F’Ottubru l-festi parrokkjali li jkunu ilhom għaddejjin fis-sajf kollu jaslu fi tmiemhom. F’dan ix-xahar issir il-festa tal-Madonna tar-Rużarju f’diversi parroċċi Maltin u Għawdxin kif ukoll issir il-festa ta’ San Franġisk u dik tal-Madonna tas-saħħa fir-Rabat. Hemm xi festi oħra li jkunu ċċ1elebrati f’Ottubru. Billi normalment it-temp ikun għadu jippermetti, f’dan ix-xahar isiru għadd ta’ festivals bħal ngħidu aħna notte bianca. Ottubru huwa x-xahar li flimkien ma’ Novembru jgħaqqad is-sajf max-xitwa, għalkemm illum ma fadalx mezzutemp u minn flokk taċ-ċingi nilbsu mill-ewwel il-flokk tas-suf!

Diversi poeti u awturi famui bħal Katherine Arden, Elizabeth George Speare, Henry Ward Beecher u oħrajn isemmu lil Ottubru bħala l-isbaħ xahar tas-sena.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher fIn-Nazzjon - 5 ta' Ottubru 2024