Il-liżar tal-kefen ta’ Kristu

L-ewwel parti

Fl-erba’ Evanġelji nsibu r-rakkont tal-passjoni, il-mewt u d-difna ta’ Ġesù u b’xi mod jew ieħor insibu wkoll imsemmi l-kefen, il-liżar jew il-faxex li fih jew fihom kien imkeffen Kristu. Araw sewwa x’jgħidlu dawn l-Evanġelji

Ġużeppi ħa l-ġisem u keffnu f’liżar nadif [San Mattew 27. 59]

Dan (Ġużeppi) xtara liżar tal-għażel, niżżel lil Ġesù mis-salib, keffnu fil-liżar u qiegħdu f'qabar imħaffer fil-blat; imbagħad gerbeb ġebla fid-daħla tal-qabar. [San Mark 15:46] 

(Ġużeppi) niżżlu mis-salib, keffnu f'liżar, u qiegħdu f'qabar maqtugħ fil-blat, li fih kien għadu ma tqiegħed ħadd. [San Luqa 23:53] 

Dawn it-tnejn (Ġużeppi minn Arimatija u Nikodemu) ħadu l-ġisem ta' Ġesù u kebbewh bil-faxex tal-għażel bil-fwejjaħ, kif soltu jagħmlu l-Lhud qabel id-difna. [San Ġwann 19:40]

Kemm-il darba smajniehom dawn is-siltiet mill-Evanġelji l-aktar fil-jiem tal-Ġimgħa Mqaddsa. Il-ħsieb tiegħi llum huwa dwar dak il-liżar jew aħjar il-kefen li jissemma f’dawn is-siltiet tal-Evanġelji. Mhux l-intenzjoni tiegħi li nidħol f’dak li jirrigwarda l-fidi, min isegwi l-artikli tiegħi jaf li dawn ikunu ta’ xejra kulturali jew informattiva u mhux ta’ laqta reliġjuża, biss ngħid mill-ewwel li jekk bniedem jemmen jew ma jemminx li dan il-liżar huwa tabiħaqq il-liżar li fih tkeffen Ġesù Kristu, la jnaqqas u lanqas iżid il-fidi ta’ dak li jkun. Naħseb indunajtu li ser nikteb dwar il-kefen li jinsab fil-katidral ta’ Turin fl-Italja. Dan huwa biss relikwa, tassew relikwa mill-aktar għażiża għall-Knisja iżda bl-ebda mod ma jorbot lil ħadd jemme li huwa awtentiku. Iżda tajjeb inkunu jafu xi ħaġa dwaru.

Nemmen li lkoll xi darba jew oħra smajna bil-liżar li jinsab ġewwa l-belt ta’ Turin li jingħad li huwa l-istess liżar li Ġużeppi minn Arimatea keffen il-ġisem ta’ Kristu mejjet fih. Mhux kulħadd jaqbel ma’ dan. Dan in-nuqqas ta’ qbil mhux xi ħaġa tal-lum imma kien argument ta’ dibattitu u kontroversji matul is-snin. Dawn il-kontroversji kienu jqumu l-aktar minħabba l-fatt li relikwi simili għal dan ta’ Turin kienu jinstabu  fost oħrajn f’Besançon u Cadouin fi Franza kif ukoll f’Xabregas fil-Portugall. Hu x’inhu,  jibqa’ l-fatt li l-liżar ta’ Turin dejjem kien l-aktar wieħed famuż.

Ftit storja

Id-dokumentazzjoni li titratta dan il-liżar tista’ titqies awtentika biss min-nofs is-seklu XIV ‘l quddiem, madanakollu t-tiftix storiku, xjentifiku, ikonografiku u arkeologiku jgħinna nibnu l-istorja ta’ dan il-liżar kemm jista’ jkun korretta. Fis-sena 544 fil-belt ta’ Edessa, li llum hija magħrufa bħala Urfa jew Şanlıurfa fix-Xlokk tat-Turkija, kienet tinsab xbieha straordinarja “mhux magħmula bl-idejn”. Bosta esperti jqisu li din id-deskrizzjoni tirreferi għall-liżar. Tajjeb ngħidu li f’dak iż-żmien il-liżar li qed insemmu kien mitwi b’mod li l-wiċċ biss kien jidher. Fis-sena 944 din ix-xbieha kienet meħuda Kostantinopoli, fejn għall-ewwel darba nsibu riferenzi għal-liżar li fih tkeffen Kristu. Fl-1204 il-kavallier Robert de Clari kiteb li fl-assedju ta’ Kostantinopoli sparixxiet mill-belt sakemm fl-1353 dan il-liżar instab ġewwa Lirey, fi Franza, għand Geoffrey de Charny. Sewwa sew mitt sena wara, Margaret de Charney ċediet din ir-relikwa lid-Duka Luwigi I ta’ Savoia, li huwa żamm f’ Chambéry. Fl-1506 il-Papa Ġulju II ta l-awtgorità li tibda ssir il-venrazzjoni ta’ dan il-liżar. Kien l-4 ta’ Diċembru, 1531 meta nar qawwi ħakem il-kappella ta’ Chambéry, propju fejn kien jinsab il-liżar, magħluq f’kaxxa tal-fidda. In-nar tant kien qawwi li dewweb xi ftit mill-fidda tal-kaxxa, tant li taqtira fidda waqgħet fuq il-liżar li kien mitwi u taqbitu. Sentejn wara s-sorijiet tal-istess belt raqqgħu t-toqob li din it-taqtira fidda kienet għamlet fil-liżar.

Minn Franza għall-Italja

Kien Emanuele Filiberto ta’ Savoia li ħa l-liżar minn Franza għall-Italja, propjament f’Turin fl-1578. Fl-1694 il-liżar kien imqiegħed fil-kappella tal-palazz irjali ddisinjata mill-abbati Guarino Guarini. Kien fl-1898 li inġibed l-ewwel ritratt tal-liżar minn Secondo Pia u fl-1973, sewwasew fit-23 ta’ Novembru, deher għall-ewwel darba fuq it-televiżjoni. L-istudji xjentifiċi baqgħu dejjem għaddejjin u fl-1988 ittieħdet parti mil-liżar għal aktar stħarriġ fuqu.

Il-kappella li kien fiha kellha bżonn ta’ restawr u fl-24 ta’ Frar, 1993 il-liżar sab ruħu fuq l-altar maġġur tal-katidral ta’ Turin. Ftit qabel dan ir-restawr kien lest, bejn il-11 u t-12 ta’ April, 1997 il-kappella tal-liżar inħakkmet min-nirien qawwija. Il-pumpiera ta’ Turin irnexxielhom isalvaw il-liżar min-nirien u jumejn wara l-kummissjoni responsabbli mill-liżar iddikjarat li l-ebda ħsara ma kienet saritlu.

Din hija biss daħla dwar dak li wieħed jista’ jikteb fuq dini r-relikwa għażiża. Billi hemm ħafna x’wieħed iżid, jekk Alla jrid bħal-lum ġimgħa nkompli ngħid xi ħaġa fuq dan il-kefen interessanti.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon - 28 ta' Marzu 2020

Il-ħobża Maltija

Il-fatt li ħajjarni jew aħjar li sfurzani nikteb dan l-artiklu hu li għal bosta drabi rajt għar-rimi ħobż tal-Malti mqatta’, f’borża lanqas biss miftuħa. Dan ifisser li dak it-tali jkun xtara ħobża u ħadd ma kiel minnha u allura twaddbet għar-rimi. Nistqarr magħkom li veru nħoss għafsa ta’ qalb meta nara ħaġa bħal din, inħoss dwejjaq li ma nafx infissru bil-kliem jew bil-kitba. Forsi aktar milli għax nara l-ħela, f’dinja fejn hawn min lanqas għandu nofs dik il-ħobża, inħoss dieqa għax billi jien ġej minn familja ta’ furnara, naf x’jirrekjedi l-forn! Naqta’ rasi li dawk li jarmu l-ħobż ma jkunux jafu kemm-il siegħa jrid jistenna l-furnar biex ikun jista’ jagħtih dik li dari kienu jsejħu “barka ta’ Alla”!

Qalb l-ixkejjer tad-dqiq

L-ebda xogħol ma huwa diżunur. Il-familja tiegħi huma furnara u dan ngħidu b’wiċċi minn quddiem. Ma nistħix ngħid li anke jien ħdimt għax xi żmien fil-forn.

Il-proċess tal-ħobża Maltija huwa wieħed twil, anzi twil ħafna. Il-propja ħobża lokali jinbeda l-proċess għaliha minn ġurnata qabel. Titħalla biċċa għaġina minn tal-lum għall-għaġna ta’ għada. Din l-għaġina titlewwel f’tinsila, issir ħmira biex tintuża mal-għaġna tal-ħobż ta’ għada. Illum il-proċess qsar xi ftit għax bħala ħmira qed tintuża dik tat-trab u għalhekk ma jkunx hemm għalfejn titħalla it-tinsila. Madanakollu il-proċess biex issir ħobża xorta waħda jrid bosta u bosta sigħat.

Il-proċess jibda billi tintelaq l-għaġna. Fil-maġna jintefa’ l-ilma, id-dqiq, il-melħ mill-oħxon u l-ħmira. Meta tkun ħafna kesħa, l-ilma jissaħħan xi ftit għax inkella l-ħmira tbati biex ittella’ l-għaġna. Fil-forn mhux problema biex tagħmel ftit misħun, kemm timla barmil taż-żingu u twaddu fil-forn qrib il-galì (dik il-parti fejn ikun hemm il-ħatab jaqbad). Dawn huma l-ingredjenti bażiċi tal-ħobża ta’ Malta. Ħobż ieħor jista’ jkollu ingredjenti oħra, fosthom il-butir jew ix-xaħam. Illum anke l-ħobża Maltija, hawn min iżidilha xi ħaġa oħra biex ma titnawwarx. L-ingredjenti kollha issa qegħdin fil-magna u għalhekk tista’ tixgħelha u tħalliha ddur madwar nofs siegħa. Wara jkun imiss li tinqala’ l-għaġna mill-magna u tintefa fit-tilari u titħalla hemm għal tul ta’ ħin. Matul dan il-ħin din l-għaġna tingħata madwar tliet taqlibiet. Wara l-għaġna tittieħed fil-mejjilla. Dan il-proċess jissejjaħ “issaqqi l-għaġna”. Fit-tilari li issa jkunu tbattlu, titpoġġa l-għaġina tal-għaġna li tkun saret wara. Mill-mejjilla jibda l-proċess tat-tqattiegħ u t-tkebbib tal-ħobż. Il-ħobż jitkekkeb u jitpassat, (jiġi mpoġġi f’ringiela) f’tilari tal-injam wara li jkun intraxx id-dqiq fihom. L-ewwel jibda jitkebbeb il-ħobż l-għoli, li n-nies issejjaħlu “tas-salib” jew “tas-sikkina”, warajh jitkompla jitkebbeb il-ħobż il-baxx. L-għoli jitpoġġa fit-tilar bl-għodqa tiegħu isfel filwaqt li l-baxx jitpoġġa bl-għoqda ’l fuq. Huwa għalhekk li l-ħobż il-baxx jista’ jkollu l-ġunġlien u l-għoli ma jkollux għax il-ġunġlien jitferrex fit-tilar qabel jibda jitpassat il-ħobż.

Issa f’dan il-waqt għandu importanza kbira t-temp. Tassew li l-proċess kollu jiddependi minn kif ikun l-ajru, jkunx riħ fuq jew riħ isfel, imma issa sakemm il-ħobż jiġi maħbuż irid attenzjoni speċjali. Wara dan jasal il-ħin tal-ħbiż. L-ewwel ma jidħlu fil-forn huma l-ftajjar li hawn tajjeb ngħidu li ma għandhom xejn differenti mill-kumplament tal-ħobż Malti għajr il-forma. Wara l-ftajjar jibda jinħabeż il-ħobż il baxx u l-aħħar li jidħol fil-forn ikun il-ħobż l-għoli. Ħafna drabi sakemm tinħabeż il-furnata kollha, il-ftajjar ikunu saru u jinħarġu qabel ma jingħalaq il-forn. Madwar tliet kwarti wara l-ħobż ikun sar u lest biex jinħareġ. Qabel dan kien ikun tmiem il-proċess fil-forn iżda llum ħafna ħobż sar jitqatta’ għalhekk wieħed irid jistenna l-furnata tibred biex iqattagħha u jpoġġi l-ħobż fil-boroż tal-plastik.

Terminoliġija

Minbarra li pruvajt infisser fuq fuq iżda b’kemm jista’ jkun dettall, il-proċess li fiha ħobża ta’ Malta, użajt ukoll il-kliem li min mhux midħla ta’ xi forn għandu mnejn qatt ma semgħu. Sfortunatament din it-terminoloġija Maltija ma ddumx wisq ma tintemm. Ma’ dawn il-kliem inżid tnejn oħra. Bosta jsejħu lil dak li jaħdem fil-forn bħala furnar iżda anke fil-furnara hemm id-differenza: hemm l-għaġġien u hemm il-ħabbież, dak li jagħġen u dak li jitfa’ l-ħobż fil-forn, jew kif insejħulu aħna l-furnara; jaħbeż.

U inti tarmiha!

Qegħdin taraw kemm hu twil il-proċess biex ikollok ħobża friska fuq il-mejda tiegħek? Imbagħad forsi b’nuqqas ta’ ħsieb ikun hawn min jarmiha! Fejn hu l-għaqal tan-nanniet u l-ommijiet tagħna. Insejtuha l-pudina tal-ħobż? Il-ftiet fil-kafè iswed? Il-frak tal-ħobż xott għall-panura mal-laħam jew il-ħut? Bi ftit aktar sens u forsi għaqal ukoll, il-ħobż li jkollna fid-dar nistgħu nużawh anke meta jinxef. Ftit fantasija u ħsieb kull ma trid. Ipprova tarmix ħobż, ftakar li fid-dinja hawn min jixxennaq biex ikollu ftit minn dak li inti tarmi, u barra min hekk ftakar f’kemm sigħat baqa’ mqajjem dak il-furnar biex inti filgħodu sibt ħobża friska!

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon - 21 ta' Marzu 2020

Iġbed il-hand break

Ikollna nammettu li aħna l-bnedmin ta’ dan it-tielet deċenju tat-tielet millenju qisna metaforikament imġienen; dejjem sejrin minn ħaġa għal oħra bla waqfien ta’ xejn, minn attività għal oħra, minn post għal ieħor. Sirna ma għandna ħin għal xejn, id-djarju mimli sa ruħ ommu bl-appuntamenti u l-laqgħat u xogħol ieħor, minn xogħol għal xogħol u ftit ħin għalina bilkemm insibu. Naħseb li l-biċċa l-kbira ta’ dawk li qed jaqraw dan l-artiklu diġà qablu miegħi u qed jgħidu li għandi raġun.

Ġirja u ġlieda

Kultant inħoss li l-ħajja li qed ngħixu llum saret ġirja waħda biex naslu fejn irridu naslu, kemm f’sens fiżiku kif ukoll f’sens ieħor. U fuq kollox biex niġru din il-ġirja jkollna ħafna drabi niġġieldu mal-ħin li aktar minn qabel sar l-għadu tas-soċjetà. Imma jekk ikollna nieqfu ftit minn din il-ġirja u nissospendu ftit il-ġlieda mal-ħin għandna mnejn insibu li t-tort ta’ dan kollu li ninsabu fih hu biss tagħna u ta’ ħadd aktar. Aħna stess bnejna ħajja b’bosta impenji li bilkemm nistgħu nlaħħqu magħhom. U agħar minn hekk wikkejna dan l-istil ta’ ħajja lil uliedna.

Aħsbu ftit dwar kemm huma mgħobbijin it-tfal tal-lum u qabblu ħajjithom ma’ dik tagħna. Tassew li d-dinja tbiddlet għal kollox minn meta konna tfal aħna. Illum it-tfal ma għandhomx il-ftuħ tal-kampanja u l-għelieqi qrib id-djar tagħna bħalma kellna aħna. Illum għandhom it-teknoloġija li toħodhom f’dinja fittizja. Illum uliedna ma jistgħux iduqu dak li doqna aħna għax l-ewwel ħaġa bosta minn dawk l-ispazji li fihom ġrejna u lgħabna aħna llum saru bini u t-tieni għax għabbejniehom bi mpenji li serqulhom il-ħin liberu tagħhom.  Ma rridx noqgħod insemmi kemm attivitajiet jagħmlu t-tfal u li forsi aktar ikunu ta’ sodisfazzjon għall-ġenituri milli għalihom.

Imma ejjew ninsew ftit lit-tfal u nitkellmu dwarna l-kbar. Kemm għad hawn minna li fadlilhom ħin liberu f’ħajjithom? Illum lanqas il-penzjonanti ma għad fadlilhom ħin għax in-nanniet ħadu post il-ġenituri fit-trobbija billi bosta ġenituri jaħdmu u għalhekk iħallu lil uliedhom magħhom. Dan kollu naqqas il-ħin li l-anzjan kien igawdi qabel. Ilkoll kemm aħna dħalna, forsi bla ma ridna, f’din il-ġirja u bdejna l-ġlieda biex nibqgħu niġruha. Forsi mwaħħlu fis-soċjetà tal-lum li jkollna nadattaw ruħna għaliha. Imma ejjew ma ninħbewx wara subgħajna, ejjew nagħnlu mistoqsija u nagħtu tweġiba sinċiera għaliha: min hi s-soċjetà, min jibniha s-soċjetà? Is-soċjetà mingħajri u mingħajrek x’jifdal fiha?

Waqfa

Bil-ġenn kollu ta’ din il-ħajja, ikollna xi drabi nwaqqfi ftit ir-rota u nieħdu pawsa, jew kif semmejt dan l-artiklu niġbdu ftit il-hand break. Il-waqfiet ta’ dari kienu jkunu xi ġurnata Għawdex ma’ xi grupp ta’ ħbieb jew mal-familja. Ilum bit-teknoloġija li għandna lanqas ġurnata bħal din ma għadha tista’ titqies bħala waqfa. Tmur ġurnata Għawdex biex taparsi tieqaf ftit mir-rutina tas-soltu imma bil-mobile fil-but u min irid ikellmek iċempillek daqslikieku xejn. U addio l-ġurnata relax li tkun twebbilt biha. Għandu mnejn li jkollok tirritorna lura d-dar qabel il-ħin għax ikun wasallek xi messaġġ jew kellmek xi ħadd u l-tibda tara li aktar ikun jaqbel tibda l-ħidma li tkun waslitlek bla ħsieb milli tibqa’ tgawdi l-ġurnata. U jekk tibqa’ hemm moħħok ma jkunx kalm. Din x’waqfa hi?

Allura llum ħafna minna biex tassew jieqfu ftit ikollhom iħallu din l-art u jsierfu nqar għal tmiem il-ġimgħa. Tal-anqas bogħod minn Malta anke jekk tirċievi telefonata jew messaġġ li daħallek xi xogħol , ftit li xejn tkun tista’ tagħmel. Hekk biss tkun tista’ tiġbed naqra l-hand break tal-ħajja!

Randan

Billi bħalissa qegħdin fiż-żmien tar-Randan tajjeb li anke b’mod spiritwali nieħdu pawsa, niġbdu waħda l-hand break u nistrieħu ftit mill-ġenn ta’ matul is-sena. L-artikli tiegħi ma jkunux fuq linja ta’ spiritwalità, imma bosta drabi ma tistax tifred il-materjali mill-ispiritwali għaliex il-bniedem huwa annimal spiritwali wkoll u għalhekk bosta drabi l-ispiritwali jingħaqad mal-materjali. Fir-Randan ħafna jippruvaw jagħmlu xi tip ta’ sagrifiċċju. Is-sawm mill-ikel jista’ jkun ta’ ġid fiżiku għall-persuna. Qed taraw kif l-ispiritwali u l-materjali ma jinfirdux? Intant, fir-Randan tajjeb insibu ftit ħin għalina, ftit quality time. Hemm bżonn li niġbdu ftit il-hand break u nirriflettu ftit.

Użajt metafora f’isem dan l-artiklu, qabbilt lilna l-bnedmin ma’ karozzi. Ktibt li għandna niġbdu l-hand break biex nuri li għandna bżonn nieħdu pawsa mill-ħajja mgħaġġla u mimlija ġenn li qed ngħixu fiha. Nemmen li waqfa tista’ sservi ta’ ġid għal kulħadd, nemmen li waqfa tista’ tikkura dak li l-ebda mediċina ma tista’ tikkura. Nippruvaw niġbdu naqra l-hand break tgħid?

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f''In-Nazzjon - 14 ta' Marzu 2020

Beda r-Randan

Ta’ kull sena il-perjodu ta’ qabel il-festi tal-Għid il-Kbir ikun wieħed intensiv ħafna. Mhux qiegħed nirreferi għal-lat reliġjuż ta’ dan iż-żmien tas-sena iżda mil-lat organizzattiv ta’ ħafna ħidmiet u attivitajiet li jsiru fir-Randan ġewwa pajjiżna.

Tħejjijiet

F’pajjiżna llum il-ġurnata fil-Ġimgħa Mqaddsa sirna naraw bosta wirjiet marbutin mal-passjoni ta’ Kristu. Sa nofs seklu ilu dawn kienu rari imma llum sirt issibhom mifruxin ma’ Malta kollha. Bosta minn dawn il-wirjiet ikun fihom xogħol verament ta’ livell għoli. Wieħed iżur xi wirja minn dawn u jitlaq wara ftit minuti iżda l-preparamenti għaliha ikunu ilhom għaddejja bosta xhur. Dawn it-tħejjijiet ikunu jinvolvu bosta persuni u bosta snajja: mastrudaxxi, electricians, ħajjata, ħaddieda u min jaf kemm-il sengħa oħra tidħol bla ma forsi nintebħu meta nżuru dal-wirjiet. Dawn il-wirjiet jiġġeneraw ukoll xi ftit xogħol indirett bħal stampar ta’ posters jew libretti. Ħafna minn dawn il-wirjiet jibdew jiġu mħejjijin f’xi maħżen. Dawn l-imħażen huma tassew imħażen ta’ talenti għax meta wieħed jara l-prodott finali li ħafna drabi jkun frott il-ħidma volontarja, jara mhux xogħol ta’ dilettanti imma ta’ professjonisti fil-passatemp tagħhom. Huwa għalhekk xieraq li nżuru dawn il-wirjiet u ngħinu kif nistgħu.

Ħoss

Tħejjija oħra li tibda f’dawn il-jiem hija l-prattika tad-daqq tal-marċi funebri fil-każini tal-banda. Il-marċi funebri ma jindaqqux daqs kemm jindaqqu l-marċi hekk imsejħin volanti allura żmien ir-Randan huwa ż-żmien li jerġgħu jibdew jiġu pprattikati mill-bandisti. La qed insemmu l-baned ma nistgħux inħallu barra id-diversi kunċerti u programmi ta’ mużika sagra u mużika oħra adattata għal dawn iż-żminijiet li bdew isiru mis-soċjetajiet mużikali dawn l-aħħar ftit għexieren ta’ snin. Ħalli ngħid kollox. L-ewwel għidt li l-marċi funebri ftit li xejn jindaqqu għajr f’dawn il-jiem, biss hawn min jibda jdoqqhom mill-għada tal-Milied. Lil min hu dilettant ma tistax tlumu”

Xogħol

Kont qed nitkellem ma’ wieħed li xogħlu huwa ta’ dulċier. Dan qalli li f’dan iż-żmien jibdew jaħsbu għall-figolli u l-bajd tal-Għid. Kull staġun iġib xi naqra xogħol differenti miegħu. Hawn irrealizzjat li kull pajjiż għandu xi ħelu tipiku tal-Għid imma donnha l-bajda tal-Għid issibha kull fejn ikun iċċelebrat dan il-jum. Fi ċkuniti kienu popolari ħafna l-Karamelli tal-ħarrub iżda llum donnu ħadd ma għadu jfittixhom. Fil-jiem tal-Ġimgħa l-Kbira mbagħad insibu l-qagħaq tal-Appostli iżda dawn ma jistgħux isiru kmieni bħall-figolli għax billi huma ħobż, iridu jkunu friski għax jekk ikunu xotti ma jkun fihom l-ebda gost. Qabel ħallejt lil dan id-dulċier bi tbissima qalli “Father intom tgħidu lin-nies biex isumu fir-Randan, u aħna nibdew naħsbu biex kif jispiċċa jpattu ta’ kemm ikunu ilhom imxennqin!” Osservazzjoni ħelwa għax kos, qabel ir-Randan nieklu ikla prinjolata u kif jispiċċa nduru għall-figolli! Tabilħaqq li bejn il-karnival u l-festa tal-Għid il-Kbir hemm il-jiem tas-sawm u astinenza, imma ma tantx hawn min jogħlob minħabba s-sawm.

Fil-knejjes

Fuq kollox dan iż-żmien huwa żmien liturġiku. Fil-ħajja ċivili u soċjali ma jinbidel xejn imma hija l-ħajja spiritwali li tgħix f’dan ż-żmien li tagħmel differenza minn żminijiet oħra matul is-sena. Għalhekk ma jistax jonqos li fil-knejjes bħalissa jkun hemm bosta preparamenti għaddejjin li forsi ftit huma dawk li jindunaw bihom. Fil-knejjes minn fejn toħroġ il-purċisjoni jibdew it-tħejijjiet għalihom. Ilbies ġdid, manutenzjoni ta’ ieħor qadim, tindif tal-aċċessorji li jintużaw fil-purċissjoni u mitt ħaġa oħra. F’bosta knejjes minn dawn hemm id-drawwa li tinħareġ vara kull ġimgħa. Forsi din hija l-aktar ħaġa li tagħti fil-għajn, biss ibqgħu fuq kliemi li dawn il-ġranet huma mimlijin xogħol għas-sagristan u dawk li jgħinuh. Aktar ma tersaq il-Ġimgħa Mqaddsa, aktar nibdew naraw dak li jkunu wettqu dawn it-talin minn wara l-kwinti. Bosta minn dak li naraw fl-aħħar ikun ilu lest jew imħejji ġimgħat sħaħ. Bir-raġun għaliex fuq kollox dawn il-jiem li qed insemmu huma festi tal-Knisja u għalhekk jixraq li jiġu ċċelebrati bl-akbar solennità.

Nagħtu sehemna

Dawk kollha li jorganizzaw xi wirja, dawk kollha li huma involuti f’xi għaqda tal-mużika kif ukoll ħafna minn dawk li jagħtu sehemhom fl-armar tal-knisja jagħmlu dan bħala delizju. Għalhekk tajjeb li napprezzaw l-isforzi kollha li jsiru minnhom. L-akbar apprezzament li nistgħu nagħtu huwa li nattendu għall-attivitajiet li jkunu organizzati minnhom, Il-wirjiet ikunu miftuħin għal madwar ġimgħa jew aktar, il-programmi mużikali jsiru aktarx f’ Ħadd il-Palm jew f’xi jum matul il-Ġimgħa Mqaddsa u ċ-ċelebrazzjonijniet liturġiċi jilħqu l-qofol tagħhom bejn Ħadd il-Palm u Ħadd il-Għid. Tajjeb li nsibu ħin nattendu għal dawn l-attivitajiet li wara kollox huma maħsubin għall-publiku kollu. Tassew li ma tistax tmur tara kull wirja, ma tistax tmur tisma’ kull kunċert mużikali li jsir imma tajjeb wieħed imur jara u jisma’ dak li jista’.  Dan huwa l-akbar sehem li nistgħu nagħtu aħna bħala pubbliku.

Jonqos ftit biex dak li qed jitħejja joħroġ għad-dawl! Ejjew napprezaw il-ħafna sforsi u sagrifiċċi li bosta dilettanti jagħmlu bħalissa biex joffrulna t-talenti tagħhom fil-jiem tal-Ġimgħa Mqaddsa.

Fr Reno Muscat