ASSISI - IL-BELT TAL-PAĊI

 

Żgur li ħafna minna semgħu bil-belt ta’ Assisi, belt li nsibu fir-reġjun tal-Umbria fl-Italja u nemmen li ħafna minna żaruha wkoll. Jien żort dan il-post l-ewwel darba fl-ewwel ta’ Jannar tas-sena 1990 u minn dak iż-żmien sal-lum ma nafx kemm-il darba erġajt żortha. U nistqarr li kemm ikolli okkażjonijiet inżurha nipprova ma nitlifx waħda minnhom. Imma x’hemm eżatt f’din il-belt li tant jiġbed turisti u pellegrini kull sena? Xi jħajjar li dak li jkun jerġa’ jżur dan il-post?

Sliem

Il-paċi li wieħed iħoss meta jkun Assisi mhux lakemm wieħed ifissru bil-kitba. Din hija belt marbuta b’mod partikolari ma’ San Franġisk, li wkoll jissejjaħ “Ta’ Assisi” għax hemm seħħ it-twelid tiegħu, hemm ħa l-aħħar nifs u hemmhekk ukoll jinsabu l-fdalijiet tiegħu. San Franġisk huwa qaddis sinonimu mas-sliem. Fil-fatt il-kantiku magħruf tiegħu jibda hekk: “Mulej agħmilni strument tal-paċi tiegħek.” Mela forsi dan huwa wieħed mis-sigrieti li f’din il-belt wieħed isib il-paċi tal-qalb. Dan ma jfissirx li din hija xi belt li fiha ma ssibx dak kollu li wieħed issib fi bliet oħra, bħal ngħidu aħna ħwienet tal-ikel u xorb, ħwienet tas-souvenirs, lukandi u elf ħaġa oħra, biss donnu li hawn il-paċi interna hija l-ordni tal-ġurnata.  Dan il-ħsieb tiegħi naf li hemm min jaqsmu miegħi mija fil-mija. Ħabib tiegħi kull meta jkollu bżonn ftit mistrieħ hemm ifittex u jgħaddi jiem jimxi u jterraq fil-belt u fl-inħawi. Forsi għax hawn wieħed jista’ jsib dak li ma jsibx postijiet oħra!

Santa Maria degli Angeli

Normalment, kif wieħed jasal Assisi, kemm jekk jasal bil-ferrovija kif ukoll jekk jasal bil-karozza privata jew bil-pullman, jieqaf fil-wita ta’ taħt il-belt. Hemmhekk hemm il-bażilika ta’ Santa Maria degli Angeli. Fiha nsibu l-kappella magħrufa bħala l- Porziuncola. Dan il-post huwa ta’ importanza kbira għall-Franġiskaniżmu. Hawn San Franġisk laqa’ miegħu l-ewwel patrijiet tal-Ordni tiegħu. Hawn San Franġisk laqa’ lil Santa Kjara u hawn għex u jingħad li hawn miet ukoll. Minn din il-bażilika wieħed jista’ jgħaddi għall-kunvent Franġiskan u jara l-ġnien tal-ward.

Quddiem il-bażilika hemm wesgħa kbira ħafna u minn hemm wieħed jista’ jaqbad karozza tal-linja li twasslu sal-qalba tal-belt ta’ Assisi.

Dwar Assisi

Madwar  elf sena qabel Kristu mewġa ta' immigranti stabbiliet ruħha fil-wied ta’ fuq tax-xmara Tevere sax-xatt tal-Baħar Adrijatiku allura wkoll fil-qrib ta' Assisi. Dawn kienu l-Umbri, li kienu jgħixu f'insedjamenti żgħar li kienu jkunu fortifikati. Mis-sena 450 QK dawn l-insedjamenti ġew bil-mod il-mod meħuda mill- Etruski. Ir-Rumani ħadu l-kontroll taċ -ċentru tal-Italja wara l-Battalja ta’ Sentinum fis-sena 295 QK. Huma bnew il-municipium Asisium li beda jiffjorixxi fuq serje ta' binjiet fuq il-Monte Subasio . Fdalijiet Rumani għadhom jinstabu f’Assisi bħalma huma l-ħitan tal-belt, il-forum li llum jissejjaħ Piazza del Comune, teatru , anfiteatru u t-Tempju ta’ Minerva, issa mibdula fil-Knisja ta ’ Santa Maria sopra Minerva.

Belt ta’ qaddisin

Assisi hija belt li jżuruha bosta u bosta pellegrini. Bla dubju ta’ xejn l-aktar qaddis marbut mal-post huwa San  Franġisk li twieled hawn fis-sena 1181 jew fis-sena ta’ wara u miet hawn ukoll fis-sena 1226. Warajh insibu lil Santa Kjara wkoll imsejħa ta’ Assisi. Din twieldet fis-sena 1194 u mietet fis-sena 1253. Biss dan l-aħħar din il-belt laqgħet fi ħadnha l-fdalijiet ta’ żagħżugħ li għex u miet fil-qdusija. Qed nirreferi għall-Beatu Carlo Acutis li għandu l-qabar tiegħu fil-knisja ta’ Santa Maria Maggiore f’Assisi stess. Illum dan il-beatu qed jiġbed eluf ta’ pellegrini fuq qabru. Illum żjara lill-belt ta’ Assisi ma tkunx kompluta jekk wieħed ma jagħmilx żjara lil din il-knisja li darba kienet isservi ta’ katidral u jara l-ġisem intatt ta’ Carlo Acutis.

Carlo Acutis

Xieraq mela ngħidu xi ħaġa dwar dan il-beatu ta’ żminjietna. Carlo Acutis twieled fit-3 ta’ Mejju, 1991, f’Londra, fejn il-ġenituri tiegħu kienu jaħdmu. Ftit xhur biss wara, il-ġenituri tiegħu, Andrea Acutis u Antonia Salzano, marru joqogħdu f’Milan. Carlo nstab li kellu l-marda tal-lewkimja. Huwa offra t-tbatijiet tiegħu għall-Papa Benedittu XVI u għall-Knisja u qal: "Noffri t-tbatija kollha li se jkolli nbati għall-Mulej, għall-Papa u għall-Knisja." Minn età żgħira, Carlo deher li kellu mħabba speċjali lejn Alla u lejn l-Ewkaristija. Carlo kien iħobb jilgħab il-logħob tal-kompjuter. Il-console tal-għażla tiegħu kienet Playstation. Kien ukoll programmatur u bena websajt li tikkataloga u tippromwovi l-mirakli Ewkaristiċi madwar id-dinja kollha.  Miet fit-12 ta’ Ottubru 2006, u ġie midfun f’Assisi, fuq talba tiegħu, minħabba l-imħabba tiegħu lejn San Franġisk ta’ Assisi. Il-kawża tiegħu għall-kanonizzazzjoni bdiet fl-2013. Huwa sar “Venerabbli” fl-2018, u kien innominat “Beatu” fl-10 ta’ Ottubru 2020.

Kemm hemm x’tara u x’tagħmel f’Assisi. Hemmhekk mhux żjara tagħmel imma esperjenza!

Fr Reno Muscat

Dan l-artitklu deher f'In-Nazzjon - 25 ta' Novembru 2023

Il-Bronx

 

Forsi ftit huma dawk minna li jafu xi jkun dan il-Bronx, allura nfiehem mill-ewwel. Bronx huwa medda ta’ art fi New York li fiha ftit aktar minn mitt kilometru kwadru u li fiha joqgħodu madwar miljun u nofs ruħ. Mela biex nifthemu aħjar ikollna ngħidu li f’medda ta’ terż tal-art ta’ Malta joqgħodu tliet darbiet il-popolazzjoni ta’ pajjiżna. Biex dan ikun possibbli ried jinbena bini għoli.

Il-bidu

Il-kelma "Bronx" ħareġ biha Jonas Bronck imwieled l-Iżvezja u emigra lejn l-Amerika. Huwa waqqaf l-ewwel insedjament Ewropew fiż-żona bħala parti mill- kolonja ta’ New Netherland fl-1639. Il-kolonji Ewropej ħadu post, u art, l-indiġeni Lenape wara l-1643. Fis-sekli 19 u 20, il-Bronx beda jilqa’ fih  ħafna gruppi ta’ immigranti u ġie mibdul f’komunità urbana ffurmata minn barranin, l-ewwel minn pajjiżi Ewropej partikolarment l-Irlanda, il-Ġermanja, l-Italja u l-Ewropa tal-Lvant  u aktar tard mill-Puerto Rico, Trinidad, Ħaiti, Gujana, Ġamajka, Barbados u r- Repubblika Dominikana kif ukoll immigranti mill-Afrika tal-Punent, l-aktar mill-Ghana u n-Niġerja u migranti Afrikani Amerikani min-Nofsinhar tal-Istati Uniti. Il-Bronx huwa l-ifqar distrett mill-15 li nsibu fi New York.

Il-Bronx ta' New York

Il-Bronx kien jissejjaħ Rananchqua minn dawk li kienu jgħixu fil-qrib filwaqt li Amerikani oħra kienu jsejħu l-Bronx bħala Keskeskeck. Il-Bronx ta’ New York huwa maqsum mix-Xmara Aquahung li issa saret magħrufa bħala x-Xmara Bronx. L-istorja tal-Bronx matul is-seklu 20 tista' tkun maqsuma f'erba' perjodi: perjodu ta’ tkabbir fin-numru ta’ residenti bejn l-1900 u l-1929, bi tkabbir tal-popolazzjoni minn 200,000 fl-1900 għal 1.3 miljun fl-1930. Is-snin tad-Depressjoni l-Kbira u wara t-Tieni Gwerra Dinjija raw tnaqqis fit-tkabbir li wassal għal tnaqqis sostanzjali ta’ residenti. Minn nofs is-seklu 20 sal-aħħar tas-seklu kienu żminijiet diffiċli, hekk kif il-Bronx inbidel matul l-1950 u l-1985 minn żona li fiha joqgħodu nies bi dħul moderat għal żona ta’ residenti bi dħul aktar baxx u b'rati għoljin ta' kriminalità vjolenti u faqar f'xi żoni. Il-Bronx ra qawmien ekonomiku u żvilupp li beda fl-aħħar tas-snin tmenin li għadu sejjer sal-lum.

Kriminalità

Il-kriminalità organizzata ilha assoċjata mal-Belt ta’ New York u taf fil-bidu tagħha mill-gruppi tal-Forty Thieves u tal-Roach Guards fiż- żona ta’ Manhattan għall-ħabta tas-sena 1820. Fis-snin sebgħin tas-seklu li għadda, il-Bronx kien lokal b’rata għolja ta’ kriminalità. Spiss kont tisma’ bi qtil, kummerċ tad-droga u ħruq. Dan il-lokal kien meqjus bħala wieħed mill-aktar perikolużi fid-dinja. Illum, iżda, dan m’għadux il-każ, u ġeneralment mhux ta’ riskju li tmur tara l-Bronx u tara kif din iż-żona inbidlet. Biss huwa fatt magħruf li fejn ikun hemm konċentrazzjoni daqstant kbira ta’ nies, fejn it-taħlit ta’ diversi kulturi huwa xi ħaġa li ma tistax tkun evitata, fejn insibu nuqqas ta’ spazju għad-divertiment u għall-mistrieħ, il-kriminalità ma hijiex xi ħaġa rari.

Napli

Il-Bronx ta' Napli

Meta kont ngħix Napli spiss kont nikteb dwar din il-belt li fiha żewġt uċuħ, fiha l-lussu, is-sabiħ, il-barokk u fiha l-faqar, il-ħmieġ u fiha wkoll il-kriminalità. Dak iż-żmien kont niffrekwenta parroċċa fi kwartier li jġib l-isem ta’ San Giovanni a Teduccio. Jgħidu li hawn huwa wieħed mill-aktar postijiet li tiffjorixxi l-Camorra, li għal dawk li ma jafux x’inhi ngħidilhom li hija l-Mafia Naplitana. Hawn ukoll hawn żona magħrufa bħala l-Bronx. Għad li ma hijiex kbira bħal dak ta’ New York, fiha bejn wieħed u ieħor l-istess ambjent: faqar, taħlit u kriminalità. L-appartamenti tal-Bronx ta’ Napli kienu ġew mibnija biex jakkomodaw lil dawk li ma setgħux jixtru dar. Minħabba n-nuqqas ta’ kontrolli u tmexxija ħażina matul is-snin, dawn l-appartamenti kienu saru rigal għall-Camorra. Fil-Bronx ta’ San Giovanni a Teduccio, is-Silenzios (isem ta’ waħda mill-friegħi tal-Camorra) kienu sfurzaw familji sħaħ, anke jekk kienu jokkupaw xi appartament b’mod leġittimu, biex iħallu dawk id-djar biex b’hekk jagħmlu spazju għall-ħbieb tagħhom, u hekk setgħu jibnu fortizza minn fejn iwettqu l-attivitajiet illeċiti tagħhom. Illum hemm aktar kontroll, imma l-Bronx ta’ San Giovanni jibqa’ dejjem post li mhux ta’ min jiċċajta miegħu.

U pajjiżna

Malta

Qabel f’Malta kellna l-kerrejjiet. Il-housing soċjali ħoloq il-housing estates u bdejna aħna wkoll ikollna taħlit soċjali, biss qatt ma kellna kriminalità organizzata fihom bħalma kien hemm fil-Bronx ta’ New York jew ta’ Napli.

Biss, bil-bini sfrenat li qed naraw dawn iż-żminijiet f’pajjiżna, wisq nibża’ li resqin lejn sitwazzjoni xejn sabiħa. Meta l-bini jogħla ’l fuq u kważi kważi r-raġġi tax-xemx lanqas imissu mal-art tat-triq, inkunu qed noħolqu Bronx. U Bronx fih il-problemi tiegħu, anzi fih ħafna problemi. Għadna fi żmien li niftħu għajnejna jew diġà tard wisq?

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon -11 ta' Novembru 2023

Fotografija

Illum kulħadd bl-ismartphone li suppost huwa telefon imma fih mitt ħaġa oħra, tant li kważi kważi t-telefon ċellulari l-anqas li nużawh hu biex inċemplu minnu. Gadget li fihom it-telefon ċellulari tal-lum hija l-kamra tar-ritratti. Nieħdu ritratti ta’ kollox, tagħna nfusna, tal-postijiet li nżuru, tal-ikel li nkunu ser nieklu, insomma ta’ kollox. Imma kemm jgħaddi minn moħħna li l-fotografija għandha storja twila?

Isem u naqra storja

Il-kelma Fotografija ġejja mill-Grieg antik, phôs u graphè, li tfisser kitba tad-dawl jew kitba bid-dawl, il-fotografija hija dik l-arti jew it-teknoloġija li permezz tal-istrument tal-kamera fotografika jew tal-vidjokamera, tippermetti li tinkiseb reġistrazzjoni definittiva ta’ xbieha statika fuq materjal solidu bħalma hija l-karta.

Il-versatilità inkredibbli ta’ din it-teknika ppermettiet li l-fotografija tintuża f’oqsma differenti: bħall-ġurnaliżmu, l-astronomija, il-mediċina jew ir-riċerka xjentifika. F'ċerti ċirkostanzi, il-fotografija titqies ukoll bħala mezz ta' espressjoni artistika. U hawn ikollna nammettu li ċerti fotografi huma tabilħaqq artisti aktar milli fotografi għax jagħtuna ritratti tabilħaqq sbieħ.

L-istorja tal-fotografija tradizzjonalment tibda fis-seklu dsatax. Madankollu, il-prinċipju ta’ dik li tissejjaħ “Dark room”, il-bażi tal-fotografija, kien diġà magħruf mill-qedem: wieħed mill-ewwel li ddeskriva dan il-proċess kien il-filosfu Ċiniż Mo Di (470-391 QK), iżda komplew warajh u semmewha wkoll il-Griegi Aristotele (384/383 - 322 QK) u Ewklide (4 seklu QK). L-ewwel li uża wiċċ biex fuqu pproġetta xbieha mid-“dark room” kien il-matematiku Għarbi Alhazen (965-1039). Din is-sistema aktar tard intużat mill-astronomu Franċiż William of Saint-Cloud (seklu 13) u mix-xjenzat Ingliż Roger Bacon (ċ. 1214 - ċ. 1292).

Età moderna

Matul is-sekli 16 u 17, id-dark room kellha ħafna tibdil biex l-ewwel nett tagħmel ix-xbieha aktar ċara u fl-istess waqt  tikkoreġi l-immaġni maqluba, għax l-ewwel teknika kienet toħroġ ix-xbieha bil-kontra. Fl-1657 il-patri Ġiżwita Ġermaniż Gaspar Schott (1608-1666) kompla jiżviluppa l-arti tal-fotografija billi ħoloq lenti li tista’ tiffoka fuq ix-xbieha li tkun sejra tiġi fotografata; filwaqt li fl-1685, l-inventatur Ġermaniż Johann Zahn (1641-1707) kompla jipperfezzjoni l-funzjonament tal-kamera attwali. Komplew l-esperimenti biex jinstab mod kif jiġu merfugħin ix-xbihat b'mod permanenti. Biex jikkumpensa għall-kapaċità grafika limitata tiegħu, l-inventur Franċiż Joseph Nicéphore Niépce (1765-1833) żviluppa l-proċess tal-eljografija. L-eljografija hija proċess fotografiku għar-riproduzzjoni ta' xbihat, insomma process li mhux faċli tispjegah fil-qosor.

Fotografija moderna

L-iżviluppi fit-teknika fotografika kienu enormi matul it-tieni nofs tas-seklu dsatax: il-moda għar-ritratti kienet bdiet tinfirex sewwa, l-aktar man-nies nobbli, iżda ritratti tal-pajsaġġi kien wkoll bdew ikollhom domanda kbira. Wara li nnota d-domanda kbira għal tagħmir fotografiku u ritratti, l-imprenditur Amerikan George Eastman fl-1883 fetaħ fabbrika fi New York li tagħmel il-magni tar-ritratti u ħoloq l-ewwel kamera tassew li fiha kien hemm roll ta' karta speċjali li fuqaha setgħu jittieħdu mitt ritratt. Il-fotografija kienet għodda li ħafna artisti użaw biex jirreklamaw lilhom infushom u l-attivitajiet tagħhom.

Il-ħanut tar-ritratti

Ritratt hu dejjem tifkira u f’okkażjonijiet speċjali dak li jkun kien jara kif jieħu ritratt, F’tieġ, f’xi praċett jew f’xi griżma dak li jkun kien imur f’xi ħanut tar-ritratti biex dak il-jum jibqa’ mfakkar permezz ta’ ritratt. Kien żmien ieħor, kienet teknika differenti, fejn anke l-kulur kien jingħata bl-idejn fuq ritratt abjad u iswed. Il-ħwienet tar-ritratti kien ikollhom xeni differenti biex iservu ta’ sfond għar-ritratt, hekk pereżempju f’ritratt ta’ tieġ kien ikun hem xi xena ta’ xi ġnien bil-kolonni u x’naf jien, filwaqt li għar-ritratt tal-praċett kien ikun hemm xbieha ta’ Kristu biex it-tifel jew it-tifla jpoġġu ħdejha. Kien għadu lura żmien il-photo shop!

L-istorja tkompli

Dawk li għandhom ċerta età jiftakru l-fotografija kif kienet fi tfulitna. Nixtru l-film u meta jispiċċa noħduh għand tal-ħanut tar-ritratti biex niżviluppaw dak li nkunu ġbidna. Biż-żmien bdejna nsibu l-kamera diġitali, fejn ir-ritratt narawh dak il-ħin stess. L-ewwel apparat diġitali għar-ritratti kien fis-suq lejn l-aħħar tas-snin sittin tas-seklu li għadda imma kellhom jgħaddu għexieren ta’ snin biex il-poplu komuni kien jista’ jikseb kamera minn dawn.  Mal-qalba tal-millenju dawn il-kameras saru komuni u bdejna nużawhom waqt li warrabbna l-kameras tar-roll tal-film.

Mit-telefon

Lejn tmiem is-seklu l-ieħor żviluppat it-teknoloġija fejn jidħol it-telefon ċellulari. Ma baqgħux aktar kbar, goffi u tqal. Issa kulħadd beda jixtri telefon ċellulari li wara ftit bdew ukoll ikollhom fihom kamera tar-ritratti. Aktar tard bdejna nużaw l-ismartphone. L-ewwel telefon bil-kamera kien ħareġ fil-Ġappun f'Mejju 1999. Sal-bidu tat-tieni deċenju ta’ dan is-seklu kważi l-ismartphones kollha kellhom kamera diġitali integrata. It-tnaqqis fil-bejgħ ta' kameras waħedhom żdied minħabba l-użu dejjem jiżdied ta' smartphones b'teknoloġija tal-kameras għall-fotografija każwali. Kull progress għandu prezz!

Tajna ħarsa lejn il-fotografija, illum meta tieħu ritratt mill-mowbajl tiegħek ftakar li ma kienx dejjem hekk, li wara dik it-teknoloġija li tkun  qed tuża hemm storja twila, anzi twila ħafna.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon - 18 ta' Novembru 2023

Il-Liżar ta’ Kristu

 Dokumentarju xjentifiku ġdid dwar din ir-relikwija

Bla dubju ta’ xejn, waħda mill-egħeżeż relikwiji li għandha l-Knisja Kattolika huwa l-liżar li fih huwa maħsub li kien imkeffen Sidna Ġesù Kristu. Dan jinsab fil-katidral ta’ Turin, l-Italja u miegħu hemm marbuta storja twila, interessanti u misterjuża.

Sa issa

Fl-1988, testijiet  tal-karbonju biex jistabbilixxu l-qedem tal-kefen ta’ Turin ikkonkludew kien falzu li kien ta’ xi 700 sena qabel. Ħamsa u tletin sena wara, ix-xjenza tas-seklu XXI qed tindika konklużjoni differenti. It-testijiet tal-karbonju li kienu saru mill-British Museum u l-Università ta’ Oxford minn dakinhar ġew skreditati. Dak iż-żmien, għal raġunijiet li ma ġewx spjegati, ir-riċerkaturi kienu analizzaw biss kampjun żgħir tal-fibra meħud minn xifer tal-liżar li ġie f’kuntatt man-nar fl-1532 u kien ġie mraqqa mis-sorijiet Klarissi li kienu wkoll użaw xi żebgħa tal-ħwejjeġ.

Sadanittant, eżamijiet xjentifiċi dejjem aktar sofistikati tad-drapp, it-tbajja’ tad-demm, u x-xbieha tridimensjonali perfett tagħha qed joħorġu evidenza dejjem akbar li l-liżar ta’ Turin inħoloq fl-ewwel seklu minn “avveniment nukleari” li ma jistax jerġa’ jsir mit-teknoloġija tal-lum.

Dokumentarju

Il-produttur tal-films Robert Orlando jidħol fin-nofs tad-dibattitu dwar l-oriġini u l-awtentiċità ta’ da nil-liżar  b’dokumentarju ġdid, “The Shroud: Face to Face”, li f’Novembru 2023 beda jintwera. Orlando, li kiteb ktieb bl-istess isem, jifforma s-suġġett tiegħu bħala investigazzjoni kontemporanja ta’ “kriminalità vera”, billi juża xeni u effetti viżwali jagħtu lill-film atmosfera artistika.

Il-film fih intervisti ma’ esperti miż-żewġ naħat tad-dibattitu, inkluż l-istoriku Amerikan u professur tas-Seminarju Teoloġiku ta’ Princeton, Dale Allison, Cheryl White, mill-Assoċjazzjoni għall-Edukazzjoni u Riċerka tal-Liżar ta’ Turin, u Mark Goodacre, direttur tat-televiżjoni, studjuż tat-Testment il-Ġdid, u professur f’id-Dipartiment tar-Reliġjon ta' Duke University. Patri Andrew Dalton, LC, STD, professur tat-teoloġija fl-Università Pontifiċja Regina Apostolorum f’Ruma, li kiteb id-daħla għall-ktieb ta’ Orlando, jidher ukoll fil-film, kif jidher ukoll Patri Robert J. Spitzer, SJ, l-istudjuż Ġiżwita, awtur u l-mistieden popolari tat-televiżjoni EWTN.

Lejn tmiem Lulju, Spitzer ingħaqad ma’ Orlando għal viżjoni qasira ta’ 15-il minuta tal-film. Din il-viżjoni kienet segwita minn sessjoni ta’ mistoqsijiet u tweġibiet waqt il-konferenza annwali tas-sajf tan-Napa Institute f’Napa, California.

Dwar il-film Spitzer qal: “Hu aktar minn dokumentarju fis-sens li jinvolvi kollox: is-sens estetiku, l-eċċitament tal-investigazzjoni, il-multimedja, is-sensi kollha.” Spitzer jittama li x-xogħol ta’ Orlando jintroduċi l-Liżar ta’ Turin għal “udjenza ġdida” li x’aktarx li ma jżurux mużew ta’ din ir-relikwija u lanqas jaqra xi ktieb dwar is-suġġett. Huwa qal ukoll li jaħseb li dan huwa l-mod biex joħroġ il-messaġġ sewwa u b'mod konvinċenti li ma jġiegħelx lin-nies jieħdu deċiżjoni għalihom infushom bla ma jkunu jafu s-sewwa kollha.

Orlando, il-produttur tal-film, qal li l-proċess investigattiv tal-film jarrah ukoll bħala parti minn tfittxija aktar personali għal tweġibiet għall-“mistoqsijiet kbar” tal-ħajja.

Relikwa tal-Qawmien?

L-iskoperti xjentifiċi reċenti diskussi fil-film jinkludu s-sejba li r-raġel ta’ fuq il-liżar sofra ġrieħi f’rasu li kienu kkawżati minn “elmu” ta’ xewk, xi ħaġa li falsifikatur medjevali mhux probabbli li jimmaġina, peress li l-Evanġelji jirreferu biss għal “kuruna ta’ xewk” u qatt ma jsemmu elmu.

Minbarra dan, l-ispalla tal-lemin tar-raġel hija aktar baxxa minn dik tax-xellug, ħaġa li Spitzer jgħid li hija kawża ta’ dislokazzjoni tal-ispalla, probabbli kkawżata minn waqgħa. Dan jispjega għala s-suldati Rumani kienu ġiegħlu lil xi ħadd li kien jinsab fil-qrib, li nzerta Xmun taʼ Ċirene, biex jgħin lil Ġesù fil-ġarr tas-salib.

Sejba oħra konvinċenti hija li l-biċċa l-kbira tal-fossili tal-polline ta’ fjuri jew ħxejjex li tħallew fuq il-liżar huma ġejjin mit-Tramuntana tal-Lhudija, mhux minn Franza jew minn postijiet oħra fejn hu magħruf li d-drapp kien matul dawn l-aħħar 700 sena. Spitzer jikkonkludi li dan kollu juri l-qedem ta’ dan il-kefen.

Ibbażat fuq ir-riċerka tiegħu matul is-snin, Spitzer huwa konvint mill-awtentiċità tal-Liżar ta’ Kristu. Huwa joqgħod għat-teorija li “deġenerazzjoni nukleari spontanja f’temperatura baxxa” taʼ kull ċellula fil-ġisem tar-raġel imsallab ħolqot radjazzjoni intensa li ħalliet warajha evidenza fiżika tal-Qawmien.

Imma veru?

Il-mistoqsija tibqa’ dejjem: “Imma dan huwa veru l-liżar li fih tkeffen Ġesù?” Il-fidi tagħna ma għandhiex tkun ibbażata fuq affarijiet li naraw b’għajnejna jew immissu b’idejna. Dawn jistgħu biss jgħinuna fil-fidi tagħna imma qatt ma għandhom ikunu l-bażi tat-twemmin. Niftakru dejjem x’kien qal il-kittieb u l-ekonomista Stuard Chase: “Għal dawk li jemmnu, m’hemmx bżonn ta’ prova. Għal dawk li ma jemmnux, l-ebda prova mhi biżżejjed."

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon - 4 ta' Novembru 2023