Indulgenza

Il-Knisja Kattolika bejn l-24 ta’ Diċembru 2024 u s-6 ta’ Jannar 2026 qed tiċċelebra dak li jissejjaħ il-Ġublew. F’dawn ix-xhur wieħed jista’ jikseb l-indulġenza plenarja, imma għandna mnejn ftit nafu xi tkun din il-ħaġa.

X’inhi?

L-indulġenza, skont id -duttrina Kattolika, hija t-tħassir tal-piena temporali jew parti minnha li tirriżulta mid- dnub imwettaq mill- fidili iżda diġà maħfur quddiem Alla. Il-kelma indulġenza ġejja mil Latin indulgentia, li ġejja minn indulgeo, li tfisser tkun ġentili. Oriġinarjament kienet tfisser qalb tajba iżda fil-Latin post-klassiku waslet biex tfisser il-maħfra ta’ taxxa jew dejn. Fil-liġi Rumana u fil-verżjoni biblika imsejħa Vulgata tat-Testment il-Qadim kienet tintuża biex tesprimi ħelsien mill-jasar jew kastig. Fil -lingwaġġ teoloġiku wkoll il-kelma kultant tintuża fis-sens primarju tagħha biex tfisser il-qalb tajba u l-ħniena ta’ Alla. Iżda fis-sens speċjali li hawnhekk qed insemmu l-indulġenza hija maħfra tal-piena temporali minħabba d-dnub, li l-ħtija tagħha tkun ġiet maħfura.

Indulġenza tista’ tinkiseb għall-persuna propja jew tista’ tiġi applikata f’forma ta’ suffraġju lill-erwieħ fil-Purgatorju. Dejjem iridu jiġu segewiti n-normi tal-ksib ta’ din l-indulġenza, jiġifieri li dak li jkun ikun qerr u tqarben u jitlob skont l-intenzjoni tal-Papa. Il-fidili jkunu jistgħu jiksbu l-indulġenza billi jagħmlu pellegrinaġġ f’kull sit sagru tal-Ġublew. Jistgħu jżuru waħda mill-erba’ Bażiliċi Papali Maġġuri ta’ Ruma, fl-Art Imqaddsa jew f’postijiet oħra indikati mid-djoċesi u jieħdu sehem f’mument ta’ talb.

Eżempju

L-indulġenza ma taħfrix id-dnub imma tħassar il-piena temporali. X’jiġifieri? Ħalli nġib eżempju ċkejken biex nippruvaw nifhmu. Nagħmlu mod li jiena mort għand familja ħabiba tiegħi u meta dħalt għandhom il-mara qaltli li marret il-belt u rat vażun sabiħ u xtratu. Ġabituli biex narah u waqt li kien f’idi waqa’ u sar frak. Jiena l-għada dħalt il-belt u xtrajt vażun ieħor eżatt bħal dak li kien waqa’ minn idi u mort bih għand dik il-familja. Ma’ dan il-vażun xtrajt ukoll bukkett fjuri biex intaffi xi ftit mill-ħsara li kont wettaqt. Il-vażun reġa’ lura għand il-familja u għalhekk ma kelli xejn fuq il-kuxjenza imma xtrajt il-bukkett tal-fjuri biex inpatti tal-piena li kelli meta kissirt dak il-vażun. Issa d-dnub jinħafer bil-qrar u mhux bl-indulġenza imma l-piena tad-dnub, id-dispjaċir li jiena jkolli għal xi att li wettaqt, tinħafer bl-indulġenza. Mela biex nikkonkludi dan l-eżempju fqajjar ngħid li x-xiri mill-ġdid tsal-vażun huwa kkomparat mal-maħfra li tiġi mis-sagrament tal-qrar u x-xiri tal-bukkett fjuri nista’ nikkomparah mal-indulġenza, fejn jiena nagħti xi ħaġa biex niskuża ruħi u npatti n-nuqqas tiegħi.

X'mhix l-indulġenza

Tajjeb ngħidu Ċar u tond li l-indulġenza mhix permess biex twettaq id-dnub  u lanqas ma hija maħfra tad -dnub li jista’ jsir fil-futur. Mhijiex eżenzjoni minn xi liġi jew dmir  u wisq inqas mill-obbligu konsegwenti fuq ċerti tipi ta' dnub. Hija ma tagħtix immunità mit-tentazzjoni jew tneħħi l-possibbiltà ta' waqgħat sussegwenti fid-dnub. Fuq kollox l-indulġenza mhix ix-xiri tal-maħfra li tiżgura  s-salvazzjoni tax-xerrej jew il-ħelsien tar- ruħ ta' ħaddieħor mill-Purgatorju. L-indulġenza mhix sagrament imma maħfra extra-sagramentali tal-piena temporali.

Mhux fil-ġublew biss

L-indulġenza ma tinkisibx biss fil-Ġublew, tant li ġieli nkunu quddiem xi niċċa, anke f’pajjiżna, u naqraw skrizzjoni li ma’ dik ix-xbieha jkun hemm marbuta numru ta’ jiem ta’ indulġenza. Fit-28 ta’ Awwissu 1903, il-Papa Piju X ta d-dritt lill-kardinali fil-knejjes titulari u d-djoċesijiet tagħhom jagħtu 200 jum ta’ indulġenza, lill-arċisqfijiet tahom 100 jum u lill-isqfijiet 50 jum. Din hija l-indulġenza parzjali u mhux plenarja.  Permezz tal-kostituzzjoni appostolika Indulgentiarum doctrina tal-1 ta’ Jannar 1967, il-Papa Pawlu VI wieġeb għas-suġġerimenti li saru fil-Konċilju Vatikan II u rreveda sostanzjalment l-applikazzjoni prattika tad-duttrina tradizzjonali fejn jidħlu dawn l-indulġenzi.

Kontroversji

Kien hemm żmien fejn l-indulġenzi kienu jistgħu jinkisbu permezz ta’ xi għotja ta’ flus. Hawn dlonk nifhmu kif l-intenzjoni tal-bidu, jiġifieri li tissodisfa l-bżonnijiet tal-midneb li jindem bdiet tinbidel u f’xi każijiet beda jsir kummerċ b’dawn l-indulġenzi. L-iskandlu kiber għal proporzjonijiet allarmanti meta bdew jiċċirkolaw kitbiet papali jew episkopali foloz li kellhom l-intenzjoni li jagħmlu aktar flus billi jiddikjaraw din jew dik l-indulġenza ġdida jew li jxerrdu żbalji teoloġiċi. Il-Papat kien konxju mill-iskandlu u pprova diversi drabi jrażżan il-problema, kemm qabel kif ukoll wara d-denunzja tal-patri Agostinjan Martin Luteru. Iżda l-miżuri li ttieħdu ma kinux biżżejjed biex tiġi evitata qasma irreparabbli: ix-Xiżma tal-Protestanti. Il-Konċilju ta’ Trento pprova jġib ordni billi ħareġ id-digriet De indulgentiis, fejn ġabar fil-qosor id-duttrina Kattolika dwar l-indulġenzi. Dan id-digriet sostna li kien jeħtieġ l-użu tal-moderazzjoni u l-evitar ta’ kwalunkwe profitt ħażin fejn jidħlu l-indulġenzi.

 

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon - 14 ta' Diċembru 2024