L-ingravata

Kien hemm żmien li dak li jkun biex juri li huwa ta’ ċertu livell soċjali kien jilbes l-ingravata. Kien hemm żmien li l-irġiel ma kinux jitħallew jidħlu l-qorti mingħajr ingravata. Kien hemm żmien meta l-għalliema, il-ħaddiema tal-banek, it-tobba, in-nutara, l-avukati u l-professjonisti kollha kienu jilbsu l-ingravata. Xogħolhom hekk kien jitlob. L-ingravata kienet tintlibes min-nies komuni f’xi okkażjoni speċjali, xi tieġ tal-familja jew xi preċett jew griżma ta’ xi ħadd mill-ulied. L-ingravata kienet parti mill-uniformi tal-iskola għas-subien u ġieli anke għall-bniet. Jekk bniedem komuni kien ikun liebes il-ġlekk u l-ingravata f’jiem mhux ta’ xi okkażjoni kien ikun hemm min jaħseb li għandu jidher il-qorti u kien hemm min iwaqqa’ għaċ-ċajt lil min jilbes l-ingravata mhux għal xi okkażjoni. Spiss kienu jgħidu lil dak li jkun: “Qisek ħadt porga!” Illum l-istorja nbiddlet, l-ilbies tal-ingravata naqas minn dawk ta’ jitqiesu tal-alta soċjetà kif ukoll mill-professjonisti. L-ilbies casual sar komuni fuq kulħadd u aċċettat minn kulħadd u kullimkien.

Imma qatt ħsibtu kif oriġinat din l-imbierka ngravata?

Ftit storja

Suldat Ruman b'faxxa ma' għonqu

Nistgħu ngħidu li l-ewwel tip ta’ ingravata kienet tintlibes mill-membri tal-leġujni fl-armata tal-Imperu Ruman. Din kienet tkun faxxa tad-drapp ta’ diversi lwien li kienet tintrabat madwar l-għonq tal-leġjunarji u biha kienu jgħattu mniffsejhom meta jkun ir-riħ. Din kienet isservi biex jipproteġu mniffsejhom mit-trab l-aktar f’artijiet xotti fejn l-għabra qatt ma kienet tkun nieqsa u spiss kienet tikkawża xi infezzjoni fil-grieżmejn tal-leġjuni Rumani.

L-ingravata kif nafuha llum nistgħu ngħidu li taf il-bidu tagħha lill-gwerra tat-tletin sena li seħħet bejn l-1618 u l-1848. Din il-gwerra kienet twila u mifruxa mal-Ewropa. Suldati Kroati kienu qed jaqdu l-missjoni militari tagħhom fi Franza. Fl-uniformi tagħhom dawn is-suldati kellhom maktur imdawwar madwar għonqhom marbut b’għoqda fuq quddiem. Din il-ħaġa ġibdet l-attenzjoni tal-Pariġini. Dak il-maktur beda jissejjaħ mill-poplu ta’ Pariġi bħala “Crovat”, korruzzjoni tal-kelma “Kroat”. Minn hawn twieldet il-kelma Franċiża “cravate” kif tissejjaħ l-ingravata f’dan l-ilsien.

Is-Sultan ta’ Franza, Luwiġi XIV għoġbitu din il-moda, biex ngħidu hekk u beda jilbes “cravate” tal-biżżilla madwar għonqu madwar is-sena 1646, meta l-gwerra li semmejna kienet għadha lanqas intemmet u meta hu kien għad kellu biss seba’ snin. Din il-ħaġa nxerdet u saret moda mal-aristokrazija u n-nobbli ta’ Franza kollha. Minn hawn il-moda ta’ faxxa drapp madar l-għonq infirxet mal-alta soċjetà tal-Ewropa kollha u bdejna naraw ingravajjet ta’ stili u materjali differetni. Issa l-ingravata saret simbolu ta’ klassi. Tajjeb ngħidu li dak iż-żmien l-ingravata ma kinitx tintlibes biss min-nobbli rġiel imma anke minn dawk nisa, ovvjament dawk li kienu jilbsu n-nisa kellhom disinn differenti  minn dawk li kienu jxiddu żwieġhom. Meta qed insemmu l-ingravata tas-seklu XVII ma rridux nimmaġinaw l-ingravajjet tal-lum. Dawn kienu jieħdu ħin twil  biex jintibsu u jiġu jidhru sbieħ.

Tipi

Il-mixja minn dak il-maktur madwar għonq is-suldati Kroati sal-ingravata tal-lum rat bosta tibdiliet u mudelli. Illum naraw ingravajjet lesti, kemm wieħed jixtri u jilbes. Ingravata normalment tista’ tkun jew ta’ lewn wieħed, tista’ tkun irrigata, tista’ tkun bit-tikek jew inkella tista’ tkun b’xi disinji fuqha. Normalment dawn huma l-erba’ tipi ta’ ingravajjet li nsibu, biss nistgħu nsibu xi ħaġa oħra wkoll.

L-ingravata ta’ lewn iswed ġeneralment turi li dak li jilbisha jkun għaddej minn żmien ta’ luttu, ingravata bir-riġi ħafna drabi hija parti minn xi uniformi aktarx ta’ xi skola jew xi għaqda jew regiment. Il-moda tidħol ukoll fl-ingravata. Ġieli tkun moda ngravata dejqa u ġieli tkun moda waħda wiesgħa. Alla ħares ma jkun hekk għax kieku dak li jkun ma jixtrix! Ingravata jista’ jkollha fuqha xi arma ta’ xi għoqda jew każin. Illum bosta jħobbu jirrakkmaw l-arma tal-għaqda. Fost l-aktar komuni f’pajjiżna nsibu l-għaqdiet tal-banda li jkollhom ingravajjet bil-lewn li jxejru u l-arma tal-każin irrakkmata fuqha.

Kurżitajiet

L-aktar ingravata
għalja  fid-dinja

Aħna l-Maltin ngħidu li skont li tħallas tiekol u dan il-qawl jgħodd ukoll fejn tidħol l-ingravata. Tassew li wieħed jista’ jixtri waħda bi prezzijiet raġjonevoli, imma hemm ukoll dak li jiswew fuq li jiswew. L-akar ingravata għalja fid-dinja tiswa $220,000, Sewwa qrajt, sewwa qrajt! Mitejn u għoxrin elf Dollaru Amerikan. Nistħajlek tistaqsi għafejn din l-ingravata tiswa tant! Hija ngravata li fiha 150 gramma deheb u 271 djamant. Minn issa ’l quddiem żgur li ma tgħidux aktar li n-nisa biss huma vanitużi!

Ta’ kull sena tiġi ċċelebrata l-ġurnata ddedikata lill-ingravata. Dan il-jum beda mill-Kroazja, sewwasew minn fejn bdiet l-ingravata tal-lum u bosta pajjiżi madwar id-dinja jiċċelebrawh. Bla dubju l-aktar li jiċċelebrawh huwa fil-Kroazja u fi Franza. Dan ikun kull 18 ta’ Ottubru.

Tiskanta din in-naqra ta’ faxxa drapp imsejħa ngravata kemm hemm storja warajha!

Fr Reno  Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon - 16 ta' Ottubru 2021