Wara Auchwitz

Auchwitz

Fis-27 ta’ Jannar tas-sena 1945 ġie meħlus minn idejn in-Nażisti l-aktar kamp ta’ konċentrament li baqa’ magħruf mad-dinja kollha, Auchwitz. Dan kien kamp ta’ xogħol mill-aktar inuman, żona ta’ qerda ta’ massiet ta’ nies. Kien fabbrika tal-mewt. Kien wieħed mill-istrumenti fil-politika ta’ Adolf Hitler biex iħassar darba għal dejjem il-ġens Lhudi minn wiċċ id-dinja. Wara l-fildiferru jxewwek ta’ dan il-kamp, ħallew ħajjithom madwar sitt miljun Lhudi. Id-dinja damet ma ndunat x’ kien qed jiġri mhux bogħod wisq mill-belt Pollakka ta’ Krakovja. Meta ndunat ħalfet li atti bħal dawn ma jsirux aktar mill-bnedmin! Imma kemm tassew Auschwitz għalaq kapitlu ikraħ fl-istorja tal-umanità?

Gwerer kbar

Gwerra tal-Vjetnam

It-tieni gwerra dinjija kienet ta’ mera għad-dinja kollha. Issa kien spiċċa ż-żmien tal-gwerer minn fuq dahar iż-żiemel, issa l-armamenti kienu ħafna u kapaċi jeqirdu ħafna wkoll. Madanakollu xorta d-dinja ma sabitx paċi wara nofs is-snin erbgħin tas-seklu li għadda. Ħalli naraw biss ftit mill-gwerer il-kbar li seħħew wara t-tieni gwerra dinjija. Fl-1950 bdiet il-gwerra fil-Korea, gwerra li baqgħet sejra għal tliet snin, li qatlet madwar miljun u nofs ruħ. Sentejn wara rajna l-bidu tal-gwerra tal-Vjetnam, gwerra li tawlet għoxrin sena, gwerra li kissret pajjiż u ħalliet ukoll miljuni bla ħajja. Matul dan iż-żmien seħħet il-gwerra ċivili ġewwa n-Niġerja, gwerra oħra li ġabet it-tmiem ta’ miljuni oħra ta’ nies. Niftakruha l-gwerra tal-Afganistan, għaxar snin ta’ taqbid, bejn l-1979 u l-1989 li wkoll ħalliet vittmi bla għadd. Il-gwerra tal-Golf, bejn l-Iran u l-Iraq seħħet bejn l-1980 u l-1988 filwaqt li fis-sena ta’ tmiem din il-gwerra bdiet dik tal-Kongo li spiċċat fl-2003. Dawn ukoll temmew il-ħajja ta’ miljuni ta’ suldati u ċittadini.  

Dawn huma biss sitt gwerer, sitta minn lista twila ta’ gwerer li seħħew wara tieni gwerra dinjija. Imma stenna ftit! Il-bniedem wara Auchwitz ma qalx DAQSHEKK? Imma kif qed naraw ma kien daqshekk xejn għax il-massakri baqgħu sejrin, mhux fil-kampijiet ta’ konċentrament imma fil-beraħ, sfaċċatament, madwar id-dinja kollha. Ma’ dawn ma semmejtx il-gwerra li għaddejja fis-Sirja.

Allura minn Auchwitz ma tgħallimna xejn?

 F’ barrakka ta’ Auschwitz

Fid-daħla ta’ waħda mill-barrakki li hemm ġewwa l-kamp ta’ konċentrament ta’ Auscwitz hemm tabella bil-kliem li fi lsienna jfisser hekk: Dawk li ma jiftakrux l-imgħoddi huma kkundannati li jeġgħu jgħixuh. Frażi mimlija għerf li ħarġet mill-pinna tal-filosfu George Santayana. Din it-tabella qed tistieden lil min iżur dan il-post tal-waħx, biex ma jħallix lid-dinja tinsa dak li seħħ hemmhekk, imma tibqa’ tiftakar għaliex jekk le l-istorja tirrepeti ruħha.

Kemm fis-sewwa kollu, id-dinja ftakret l-imgħoddi? Din hija mistoqsija retorika li ma titlob l-ebda tweġiba għaliex l-istorja twieġeb għaliha.

Illum

Il-liġijiet razzisti kontra l-Lhud tas-snin tletin li ħolqu n-Nażisti fil-Ġermanja u aktar tard ikkuppjawhom il-Faxxisti Taljani, aktarx kienu frott ta’ patriottiżmu sfrenat. Il-Lhud kienu ilhom jgħixu fil-Ġermanja u fl-Italja, bħalma kienu jgħixu fil-pajjiżi kollha tad-dinja. Iżda minkejja li kienu ċittadini Ġermaniżi jew Taljani jew Pollaki jew Ungeriżi jew kienu x’ kienu, xorta baqgħu Lhud. Is-sens ta’ nazzjonaliżmu fihom eskludihom mill-kumplament tad-dinja. Baqgħu jgħixu daqslikieku qegħdin Ġerusalemm minkejja li kienu Berlin, Varsavja, Budapest jew Milan. Baqgħu jiżżewġu lil xulxin u jgħixu ħdejn xulxin, bieb ma’ bieb, b’ mod li ħolqu komunitajiet għalihom, minkejja li kienu ċittadini tal-pajjiż daqs l-oħrajn, kienu jħallsu t-taxxi bħall-oħrajn, iżda baqgħu ma integrawx u għalhekk x’ ħin iltaqgħu żewġ kurrenti opposti splodew, iżda minn kien l-iżgħar kien l-aktar li bata.

Din ir-realtà qed nerġgħu narawha llum madwarna. Inbiddlu l-atturi, inbiddlu l-kostumi u nbidel l-irtokk, imma t-trama tad-dramm hija identika, anzi hija l-istess waħda. Żewġ kurrenti li qed jonfħu kontra xulxin.

Irridu inkunu saqajna mal-art! Irridu nirraġunaw. Ħalli nġib eżempju banali! Tipretendi li tistedinni l-President ta’ Malta biex immur niekol magħha u jien immur bil-flipflop? U waqt l-ikel tistenna li noħroġ il-mus mill-but u naqta’ l-laħam ta’ ġol-platt bih għax jaqta’ iktar mis-sikkina li hemm fuq il-mejda? Jekk id-dar noqgħod bil-flipflop u l-laħam naqtgħu bil-mus, ma jfissirx li dan huwa l-mod li għandi nġib ruħi bih meta ma nkunx id-dar. Irrid inġib ruħi skont il-post li qiegħed fih. Ladarba ma nkunx f’ dari rrid naddatta ruħi jien mhux ħaddieħor jadatta ruħu għalija.

Auchwitz mill-ġdid

Kull sena niftakru f’ dawk maqtulin f’ Auschwitz, u hekk xieraq, biss wara Auscwitz seħħew stejjer kbar anke ta’ ġenoċidji oħrajn. Wara t-tmiem ta’ Auscwitz seħħew atroċitajiet kbar fid-dinja li meta ngħalaq il-bieb ta’ dan il-kamp ta’ konċentrament il-bniedem kien qal daqshek, qatt aktar ma jseħħu, biss ġie fi kliem George Santayana, ma damx ma nesa l-imgħoddi u ġie kkundanant jerġa’ jgħixu.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f' In-Nazzjon - 28 ta' Jannar 2017

Nixgħel xemgħa

Tislima lill-ġurnalisti

Biex qed iżżomm din il-gazzetta f’ idejk ried ikun hemm sensiela ta’ ħaddiema li jaħdmuha għaliex kieku ma jkunx hemm dawn, kieku inti għandek mazz karti vojta f’ idejk bħalissa u mhux gazzetta. Is-sensiela tal-ħaddiema hija twila, imma jien se nitratta biss parti minnha, il-parti fejn jidħol il-ġurnalist.

Min hu?

Il-qoxra tal-ktieb

Fuq il-qoxra ta’ wieħed mill-kotba Taljani li kont studjat, ovvajment li jitratta dan is-suġġett, kien jidher bniedem fuq skrivanija jikteb fuq typewriter antika u b’ sigarett f’ ħalqu. Din il-qoxra fiha xena li trid ftit ħsieb biex tifhimha. Ix-xogħol tal-ġurnalista huwa l-kitba, imma kitba bis-sens mhux kitba ta’ kafkaf. Biex tikteb bis-sens, biex tevita kemm jista’ jkun żbalji, trid tagħmel ir-riċerka, it-tfittix tiegħek joħodlok il-ħin. Jingħad li l-ġurnalisti jixorbu ħafna kafè u għalhekk aktarx li dejjem issib xi kikkra kafè fuq l-iskrivanija tagħhom. Dan ix-xogħol ta’ riċerka ħafna drabi jsir mill-ġurnalist waħdu, mhux fi grupp ta’ ġurnalisti. Bosta drabi l-ġurnalist wara li jiġbor kemm jiflaħ tagħrif,  jaħdem fit-tul fuq dik l-aħbar u aktarx li jaħdem waħdu. Minkejja l-effetti ħżiena tas-sigaretti, dawk li jpejpu jgħidulek li sigarett huwa għalihom kumpanija. Is-sigrett fuq xofftejn il-ġurnalist tal-kopertina huwa sinjal tal-ambjent ta’ solitudni li normalment jaħdem fih il-ġurnalist.

Hemm diversi tipi ta’ ġurnalsiti, jew aħjar, dan ix-xogħol huwa maqsum f’ diversi friegħi. Insibu ġurnalisti politiċi jew ġurnalist sportiv, min jieħu l-linja tal-ekonomija u min triq u min oħra. Barra minn dan kull ġurnalist għandu l-istil tiegħu kif jikteb artiklu jew kif iħejji kitba għal servizz waqt l-aħbarijiet. Tiskanta kif l-istess aħbar tista’ tingħata tant ilbiesi differenti imma l-qalba tagħha tibqa’ dejjem l-istess waħda.

Ġurnaliżmu investigattiv

Bosta drabi l-ġurnalist wara li jiġbor kemm jiflaħ tagħrif,
 jaħdem fit-tul fuq dik l-aħbar u aktarx li jaħdem waħdu. 

Bil-mezzi tal-media soċjali li għandna llum, aħbar ma għadiex tasal għandna fil-gazzetta. Anzi illum bosta drabi huma l-ġurnalisti li jindunaw b’ xi aħbar minħabba li jarawha mxandra fuq xi mezz ta’ media soċjali. Allura llum kulħadd sar ġurnalist? Allura llum il-ġurnalist ma għadx hawn bżonnu? La llum kulħadd bil-mobile u dak li jiġri issa f’ Malta nista’ nxandru issa stess u jdur id-dinja kollha, x’ xogħol baqa’ għall-ġurnalist?

Tassew li llum kulħadd jista’ jxandar aħbar iżda ma jfissirx li kulħadd huwa ġurnalist. Tassew ukoll li kultant ġurnalist jirreferi għal dak li jkun ġie mxandar minn xi ħadd li mhux ġurnalist bħalu. Iżda xogħol il-ġurnalist huwa li jinvestiga li dik l-aħbar hija vara u li jkompli jinvestiga aktar fil-font dwar dik l-aħbar biex jara jekk jistax joħroġ minnha xi aħbar akbar.

Il-ġurnaliżmu investigattiv ma jagħmlux kulħadd. L-investigazzjoni tieħu t-tul u min jagħmilha jrid ikun jaf minn fejn għandu jgħaddi biex jasal fejn ikun irid jasal. Irid jibni xibka ta’ ħbieb, mhux ġurnalisti biss, li jgħinuh, forsi bla ma jkunu jafu huma stess. Dan it-tip ta’ ġurnaliżmu dieħel f’ Malta wkoll u nistgħu ngħidu wkoll li għandna xi ġurnalisti investigattivi verament ta’ stoffa. Prosit ħbieb!

Imma x-xemgħa insejtha?

48 ġurnalist  inqatlu waqt ħidmiethom is-sena l-oħra

Semmejt dan l-artiklu hekk u għadni ma semmejt xejn dwar ix-xemgħa li rrid nixgħel. Din ix-xemgħa rrid nixgħelha lit-48 ġurnalist li nqatlu waqt ħidmiethom is-sena l-oħra. Aktarx li dawn l-imwiet seħħew f’ artijiet fejn hemm il-ġlied.  Iva skont il-kumitat għall-ħarsien tal-ġurnalisti imsejjaħ CPJ, fl-2016 kien hemm 48 ġurnalist li sab tmiem ħajtu f’ każi relatati ma’ xogħlu. Xi wħud mill-ġurnalisti jinqatlu għax huma ġurnalisti iżda oħrajn jintlaqtu bil-balal sparati bejn il-partijiet li jkunu qed jiġġieldu.

L-akbar numru ta’ ġurnalisti maqtula s-sena l-oħra nsibuh ġewwa s-Sirja. 14-il ġurnalist temm ħajtu waqt li kien qed jirrapporta l-gwerra li għaddejja f’ dan il-pajjiż bħalissa. Ġewwa l-Iraq u fil-Jemen inqatlu 12-il ġurnalist ieħor, sitta f’ kull pajjiż. L-Afganistan ra l-mewt ta’ 4 ġurnalisti filwaqt li 3 oħra mietu ġewwa l-Libja. Ġewwa s-Somalja mietu 3 ġurnalisti oħra. Fil-Pakistan, fl-Indja, fit-Turkija u fil-Messiku ħallew ħajjithom 8 ġurnalisti, 2 f’ kull pajjiż, filwaqt li miet ġurnalist fil-Brażil, ieħor ġewwa Burma, wieħed fl-Ukrajna u ieħor fil-Guinea. Total ta’ 48 ġurnalist li tilef ħajtu waqt il-ħidma tiegħu. Li dawn irrid nixgħel xemgħa

Għaliex?

Nixgħel xemgħa lil dawn il-ġurnalisti għax dawn ħidmiethom kienet missjoni. Ma baqgħux pajjiżhom, jistennew li xi ħadd jitfa’ xi ritratt fuq Facebook jew xi kelmtejn fuq Tweeter, iżda marru jinvestigaw huma, marru jwasslu lid-dinja dak li qed jiġri tassew. Telqu pajjiżhom u familthom biex jaraw sewwa dak li ser jiktbu fuqu, dak li ser iwasslu lid-dinjabl-istejjer jew bir-ritratti tagħhom. Għax mhux kull min jitfa’ ritratt fuq Facebook huwa ġurnalist!

Iva għal dawn il-martri rrid nixgħel xemgħa.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f' In-Nazzjon 21 ta' Jannar 2017

Meta se ssir ġutizzja?

Il-monument ta' Dun Mikiel Xerri u sħabu

Fi tfuliti niftakarni nistudja poeżija ta’ Dun Karm Psaila iddedikata lill-martri u eroj Malti Dun Mikiel Xerri. Dun Karm jikteb li jħossu jistħi minnu nnifsu li Malta, dik l-art li Dun Mikiel Xerri ċarċar demmu għaliha, kienet hekk xħiħa miegħu, li lanqas daqxejn ta’ mafkar ma għamlet għalih. U għalhekk Dun Karm jgħid li jibki lil dan is-saċerdot Żebbuġi bħalu.

Il-karba ta’ Dun Karm Psaila instemgħet snin wara mewtu. Kien fi tmiem ix-xahar ta’ Lulju tas-sena 1986 li f’ misraħ l-Indipendenza fil-Belt Valletta inkixef monument lil Dun Mikiel Xerri u sħabu. Tassew li kienu għaddew 187 sena minn dik il-ġrajja, iżda aħjar tard milli qatt.

Qabel Dun Mikiel

Jiena, sewwasew bħal Dun Karm Psaila, inħossni nistħi wkoll. Jien ukoll nistħi minn patrijott ieħor, Malti bħalna, li wkoll ġie maqtul mill-barrani, u li l-ebda ħjiel ta’ mafkar ma għad għandu fuq din l-art ħelwa, minkejja li miet 234 sena qabel ma nqatel Dun Mikiel Xerri u sħabu. Qed ngħid għal Dun Gianello Cilia li kien maqtul mill-għadu Tork fil-forti Sant Iermu waqt l-Assedju l-Kbir meta dan is-saċerdot kien qiegħed jassisti spiritwalment lis-suldati Maltin u l-Kavallieri. Smajna ftit dwaru matul l-2015, meta ċċelebrajna l-450 anniversarju mill-Assedju l-kbir u kollox erġajna nsejna.

Dun Gianello Cilia

Il-kamp tal-Assedju l-Kbir

Nhar it-Tlieta, 18 ta' Mejju, 1565 dehret fuq ix-xefaq tal-baħar tagħna, il-flotta Ottomana mmexxija minn Pijali Paxà bħala Ammirall tal-flotta, Mustafà Paxà bħala Ġeneral tat-truppi u Dragut bħala Kmandant. L-Ottomani niżlu l-art b'40,000 suldat u tellgħu it-tined tagħhom fil-kampanja. L-ikbar numru ta’ tined kien fil-wita tal-Marsa u t-tarf ta’ Ħal Qormi. L-Ordni tal-Kavallieri ta' San Ġwann kien immexxi mill-Gran Mastru Jean Parisot de Valette. De Valette kellu biss madwar 9,000 suldat, li minnhom 592 kienu kavallieri u l-kumplament irġiel Maltin, fosthom għadd ta’ Qriema.

Billi l-art li tappartjeni l-parroċċa Qormija kienet tmiss mal-port il-kbir, il-kamp tal-assedju kien jaqa’ taħt it-tmexxija spiritwali tal-kappillan tal-Qriema. In-nies ta’ din l-akwata kienu mħeġġin biex iħallu darhom u jinġabru fil-Birgu u l-Isla, bliet imdawrin bis-swar, filwaqt li s-suldati kienu baqgħu f’ darhom biex ikunu qrib il-fortizza ta’ Sant Iermu, li kienet tinsab fil-periferija tal-parroċċa. Dawn is-suldati qalbiena kellhom it-treġġija spiritwali ta’ Dun Gianello Cilia li ħass li postu ma kienx wara s-swar tal-Birgu jew l-Isla imma ġewwa Sant Iermu, sewwasew fuq il-kamp tal-battalja. Il-Kappillan ma laqax l-offerta tal-barklor Gregorio Schembri biex jeħilsu minn fejn kien u jieħdu l-Birgu, iżda għażel li jibqa’ fit-taqtigħa jfarraġ lill-erwieħ sal-aħħar. Wara aktar minn xahar ta’ taqbid, nhar l- Erbgħa, 23 ta’ Ġunju, 1565 il-forti Sant Iermu waqa’ f’ idejn it-Torok. Meta t-Torok daħlu f’Sant Iermu, qatlu lil dawk il ftit li kienu għadhom ħajjin,  qabdu l-katavri tal-Kavallieri u l-Maltin, fetħulhom sidirhom forma ta’ salib u wara li rabtuhom mal-injam tefgħuhom fil-port lejn in-naħa tal-Birgu u l-Isla. Fost l-eroj ta’ Sant Iermu kien hemm il-Kappillan Cilia. Il-ġisem bla ħajja tal-Kappillan deher taħt is-swar tal-Birgu.

Se jibqa’ minsi?

Dun Gianello Cilia huwa mfakkar permezz ta’ arma ta’ kunjomu ġewwa s-sagristija tal-knisja parrokkjali ta’ San Ġorġ ta’ Ħal Qormi. Ħaġa li hemm għal kull kappillan u arċipriet li mexxa din lil din il-parroċċa antika. Dan is-saċerdot għandu wkoll triq imsemmija għalih ġewwa Ħal Qormi wkoll. Xejn speċjali, hawn bosta Maltin li hemm xi triq imsemmija għalihom minkella li ma wettqux atti erojċi bħalma wettaq Dun Gianello. Allura dan sewwa? Jista’ wiċċna ma jiħmarx quddiem nuqqas bħal dan?

Iz-zuntier tal-knisja parrokkjali ta’ San Ġorġ ta’ Ħal Qormi
 jonqsu monument xieraq lil Dun Gianello Cilia

Qabel Valletta 18

Jixraq li qabel ma l-belt kapitali tagħna tkun il-belt kulturali Ewropea, jissewwa dan in-nuqqas. Hemm bżonn li bosta entitajiet jagħrfu l-kobor ta’ dan is-saċerdot li, li kieku ried, seta’ ħeles mill-martirju, iżda għażel li jibqa’ fuq il-kamp tal-battalja, mhux jissielet lill-għadu imma jassisti spirtwalment lill-Insara.

Il-Knisja ta’ Malta għandha tħossha obbligata timbotta ’l quddiem il-ħsieb li jsir monument xieraq lil dan is-saċerdot ‘martri, maqtul waqt ħidmietu. Il-parroċċa ta’ San Ġorġ Ħal Qormi wkoll għandha tfakkar lil dan il-kappillan tagħha b’ mod xieraq u dejjiemi. Il-Kunsill Lokali Qormi ma jistax iħalli bniedem ta’ livell bħal dan jibqa’ jkun minsi. Il-Kunsill Lokali tal-Belt Valletta għandu obbligu morali jfakkar lil dan l-eroj li miet fil-konfini tiegħu. U l-kumitat Valletta 18 ma jista’ jagħmel xejn? Bi sforz kollettiv nistgħu naslu u nirranġaw din il-qagħda anomala.

Ejjew inneħħu din l-ingustizzja li ilha aktar minn 450 sena, iz-zuntier tal-knisja parrokkjali ta’ San Ġorġ ta’ Ħal Qormi jonqsu monument xieraq lil dan il-kappillan martri.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f' In-Nazzjon 14 ta' Jannar 2017

Fatima

Din is-sena li għadna kemm bdejna taħbat il-mitt waħda mid-dehriet li seħħew ġewwa r-raħal ċkejken fil-ċentru tal-Portugall li jġib l-isem ta’ Fatima. Żgur li matul din is-sena sejrin nisimgħu ħafna dwar dan il-post u dwar id-dehriet li seħħew hemmhekk sewwasew mitt sena ilu. Tajjeb inkunu nafu xi ħaġa dwar dan ir-raħal li sa mitt sena ilu ftit li xejn kien magħruf, anzi nista’ ngħid li kienu jafu bih biss dawk il-Portuġiżi li kienu jgħixu fih jew qribu.

Isem

L-isem Fatima huwa isem femminili Għarbi popolari ħafna mal-Musulmani peress li waħda minn ulied il-Profeta Muħammed kien jisimha hekk. Fatima wkoll hija waħda mill-erba’ nisa perfetti li jissemmew fil-Kuran, it-tlieta l-oħra huma Aisha, Khadija u Marija.

Ir-raħal Portugiż li jġib dan l-isem għandu storja marbuta miegħu. Jingħad li fl-1156, waqt ir-Rikonkwista tal-pajjiż,  l-armata Portuġiża qamet kontra l-ħakkiema Għarab fin-Nofsinhar ta’ din l-art fit-tarf tal-peninsula Iberika. L-armata, immexxija minn Gonçalo Hermigues, qabdet lil bint il-kmandant Għarbi u ħaditha magħha f’ raħal fiċ-ċentru tal-Portugall. Bint il-kmandant kien jisimha Fatima. Din Fatima, minkejja li ttieħdet minn ħdan il-familja tagħha, saret tħobb lil Gonçalo u hu ħabbha wkoll. Hi ħaddnet il-fidi Nisranija biddlet isimha  għal Oureana u żżewġet lil dan il-kmandant tal-armata u għexu flimkien sal-mewt.  Ir-raħal li fih kienet tgħix ingħata l-isem li kellha qabel, jiġifieri Fatima. Fl-1568 ir-raħal ta’ Fatima sar parroċċa magħqud mal-kolleġġjata ta’ Ourém. L-isem ta’ Ourém huwa l-isem Nisrani ta’ Fatima, mart Gonçalo Hermigues.

Kemm  stejjer moħbijin f’ isem għandek tgħid!

1917

Fis-sena 1917 kienet fl-aqwa tagħha l-ewwel gwerra dinjija. F’ April ta’ dik is-sena, l-Istati Uniti ddikkjaraw li daħlu fil-gwerra kontra l-Ġermanja. F’ Ottubru bdiet ir-revoluzzjoni Bolxevista ġewwa r-Russja. F’ Novembru twieldet Indira Gandi li kellha tkun Prim Ministru tal-Indja, it-tieni l-itwal uffiċċjatura ta’ Prim Ministru Indjan wara dak ta’ missierha Jawaharlal Nehru.  F’ dik is-sena f’ pajjiżna saret l-elezzjoni għat-tmien siġġijiet tal-parlament Malti ta’ dak iż-żmien. F’ dik l-elezzjoni Nerik Mizzi kien ġab l-akbar numru ta’ voti; 560 minn 7,012 votant.

Fit-13 ta’ Mejju tlett itfal qalu li kellhom dehra ta’ sinjura liebsa l-abjad. Din dehret fuq siġra waqt li huma kienu qegħdin jirgħu l-mogħoż. Dawn it-tfal qalu li dawn id-dehriet baqgħu jsiru għal bosta xhur.

Id-dehriet ta’ Fatima

Luċija, Franġisku u Ġaċinta

L-istorja tar-raħal ta’ Fatima hija marbuta strettament ma’ tlett itfal żgħar minn dan ir-raħal stess: Luċija Dos Santos u l-kuġini tagħha Franġisku u Ġaċinta Marto. Luċija kellha 11-il sena filwaqt li Franġisku kellu 9 snin u oħtu Ġaċinta 7 snin. Kien il-Ħadd, 13 ta’ Mejju, waqt li dawn it-tliet rgħajja kienu qed jirgħu l-merħla tal-familja tagħhom ġewwa l-medda ta’ art imsejħa Cova da Iria, għall-ħabta ta’ nofsinhar, it-tfal raw bħal berqa qawwija u semgħu bħal ragħad, minkejja li kienet ġurnata bnazzi. Huma ħaffew jiġbru n-nagħaġ għax beżgħu. Ħin bla waqt fuq siġra tal-ballut dehret mara liebsa l-abjad b’ kuruna tar-rużarju f’idha. Luċija ratha imma Franġisku ma rahiex. Is-sinjura talbet lit-tfal biex fit-13 tax-xahar ta’ wara jerġgħu jmorru hemm. Huma marru fit-13 ta’ Ġunju u issa it-tlieta li huma raw lis-sinjura liebsa l-abjad. Dawn id-dehriet baqgħu jseħħu kull xahar sa Ottubru ta’ dik is-sena. Dakinhar kien seħħ il-miraklu tax-xemx, fenomenu li rawh dawk kollha li kienu ġewwa Cova da Iria u jingħad li kien rah ukoll il-Papa minn ġewwa Ruma.

Sigriet

Marbut ma’ dawn id-dehriet kien hemm sigriet li ħafna drabi kien suġġett ta’ diskussjoni jew kontroversja. Dan is-sigriet kien fih tliet partijiet: l-ewwel parti kienet dehra tal-infern. It-tlett itfal raw dehra tal-waħx fejn dehru x-xjaten u l-infern taħt id-dinja. It-tieni parti kienet tħabbar li l-gwerra li kienet għaddejja dak iż-żmien ma kelliex ittul wisq, iżda oħra agħar minn dik kellha tibda wara ftit snin. It-tielet parti hija l-aktar parti kontaversalji u titratta dwar l-attentat ta’ qtil tal-Papa, ħaġa li ġrat fit-13 ta’ Mejju 1981 fuq il-ħajja ta’ San Ġwanni Pawlu II. Din il-parti tas-sigriet qatt ma kienet mikxufa qabel seħħ il-każ.

Fatima llum

Fatima llum

Illum Fatima ma għadux ir-raħal minsi li kien sa mitt sena ilu. Huma bosta dawk il-pellegrini li jżuru dan il-post. Fih wieħed jiltaqa’ ma’ bosta pellegrini Amerikani, ma ninsewx li l-Portugall huwa l-ewwel art Ewropea li jsibu n-nies ta’ l-Istati Uniti. Biex wieħed jasal Fatima jkun jaqbillu jinżel fl-ajruport ta’ Lisbona, il-belt kapitali tal-Portugall u minn hemm jagħmel il-vjaġġ ta’ madwar 130 kilometru. Minkejja li Fatima ma għadiex dik li kienet seklu ilu, xorta ma nistgħux ngħidu li hija replika ta’ Lourdes, hija totalment differenti għalhekk wieħed irid jaħseb minn qabel biex jippjana mawra f’ dan il-post.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f' In-Nazzjon. 7 ta' Jannar2017