Nixgħel xemgħa

Tislima lill-ġurnalisti

Biex qed iżżomm din il-gazzetta f’ idejk ried ikun hemm sensiela ta’ ħaddiema li jaħdmuha għaliex kieku ma jkunx hemm dawn, kieku inti għandek mazz karti vojta f’ idejk bħalissa u mhux gazzetta. Is-sensiela tal-ħaddiema hija twila, imma jien se nitratta biss parti minnha, il-parti fejn jidħol il-ġurnalist.

Min hu?

Il-qoxra tal-ktieb

Fuq il-qoxra ta’ wieħed mill-kotba Taljani li kont studjat, ovvajment li jitratta dan is-suġġett, kien jidher bniedem fuq skrivanija jikteb fuq typewriter antika u b’ sigarett f’ ħalqu. Din il-qoxra fiha xena li trid ftit ħsieb biex tifhimha. Ix-xogħol tal-ġurnalista huwa l-kitba, imma kitba bis-sens mhux kitba ta’ kafkaf. Biex tikteb bis-sens, biex tevita kemm jista’ jkun żbalji, trid tagħmel ir-riċerka, it-tfittix tiegħek joħodlok il-ħin. Jingħad li l-ġurnalisti jixorbu ħafna kafè u għalhekk aktarx li dejjem issib xi kikkra kafè fuq l-iskrivanija tagħhom. Dan ix-xogħol ta’ riċerka ħafna drabi jsir mill-ġurnalist waħdu, mhux fi grupp ta’ ġurnalisti. Bosta drabi l-ġurnalist wara li jiġbor kemm jiflaħ tagħrif,  jaħdem fit-tul fuq dik l-aħbar u aktarx li jaħdem waħdu. Minkejja l-effetti ħżiena tas-sigaretti, dawk li jpejpu jgħidulek li sigarett huwa għalihom kumpanija. Is-sigrett fuq xofftejn il-ġurnalist tal-kopertina huwa sinjal tal-ambjent ta’ solitudni li normalment jaħdem fih il-ġurnalist.

Hemm diversi tipi ta’ ġurnalsiti, jew aħjar, dan ix-xogħol huwa maqsum f’ diversi friegħi. Insibu ġurnalisti politiċi jew ġurnalist sportiv, min jieħu l-linja tal-ekonomija u min triq u min oħra. Barra minn dan kull ġurnalist għandu l-istil tiegħu kif jikteb artiklu jew kif iħejji kitba għal servizz waqt l-aħbarijiet. Tiskanta kif l-istess aħbar tista’ tingħata tant ilbiesi differenti imma l-qalba tagħha tibqa’ dejjem l-istess waħda.

Ġurnaliżmu investigattiv

Bosta drabi l-ġurnalist wara li jiġbor kemm jiflaħ tagħrif,
 jaħdem fit-tul fuq dik l-aħbar u aktarx li jaħdem waħdu. 

Bil-mezzi tal-media soċjali li għandna llum, aħbar ma għadiex tasal għandna fil-gazzetta. Anzi illum bosta drabi huma l-ġurnalisti li jindunaw b’ xi aħbar minħabba li jarawha mxandra fuq xi mezz ta’ media soċjali. Allura llum kulħadd sar ġurnalist? Allura llum il-ġurnalist ma għadx hawn bżonnu? La llum kulħadd bil-mobile u dak li jiġri issa f’ Malta nista’ nxandru issa stess u jdur id-dinja kollha, x’ xogħol baqa’ għall-ġurnalist?

Tassew li llum kulħadd jista’ jxandar aħbar iżda ma jfissirx li kulħadd huwa ġurnalist. Tassew ukoll li kultant ġurnalist jirreferi għal dak li jkun ġie mxandar minn xi ħadd li mhux ġurnalist bħalu. Iżda xogħol il-ġurnalist huwa li jinvestiga li dik l-aħbar hija vara u li jkompli jinvestiga aktar fil-font dwar dik l-aħbar biex jara jekk jistax joħroġ minnha xi aħbar akbar.

Il-ġurnaliżmu investigattiv ma jagħmlux kulħadd. L-investigazzjoni tieħu t-tul u min jagħmilha jrid ikun jaf minn fejn għandu jgħaddi biex jasal fejn ikun irid jasal. Irid jibni xibka ta’ ħbieb, mhux ġurnalisti biss, li jgħinuh, forsi bla ma jkunu jafu huma stess. Dan it-tip ta’ ġurnaliżmu dieħel f’ Malta wkoll u nistgħu ngħidu wkoll li għandna xi ġurnalisti investigattivi verament ta’ stoffa. Prosit ħbieb!

Imma x-xemgħa insejtha?

48 ġurnalist  inqatlu waqt ħidmiethom is-sena l-oħra

Semmejt dan l-artiklu hekk u għadni ma semmejt xejn dwar ix-xemgħa li rrid nixgħel. Din ix-xemgħa rrid nixgħelha lit-48 ġurnalist li nqatlu waqt ħidmiethom is-sena l-oħra. Aktarx li dawn l-imwiet seħħew f’ artijiet fejn hemm il-ġlied.  Iva skont il-kumitat għall-ħarsien tal-ġurnalisti imsejjaħ CPJ, fl-2016 kien hemm 48 ġurnalist li sab tmiem ħajtu f’ każi relatati ma’ xogħlu. Xi wħud mill-ġurnalisti jinqatlu għax huma ġurnalisti iżda oħrajn jintlaqtu bil-balal sparati bejn il-partijiet li jkunu qed jiġġieldu.

L-akbar numru ta’ ġurnalisti maqtula s-sena l-oħra nsibuh ġewwa s-Sirja. 14-il ġurnalist temm ħajtu waqt li kien qed jirrapporta l-gwerra li għaddejja f’ dan il-pajjiż bħalissa. Ġewwa l-Iraq u fil-Jemen inqatlu 12-il ġurnalist ieħor, sitta f’ kull pajjiż. L-Afganistan ra l-mewt ta’ 4 ġurnalisti filwaqt li 3 oħra mietu ġewwa l-Libja. Ġewwa s-Somalja mietu 3 ġurnalisti oħra. Fil-Pakistan, fl-Indja, fit-Turkija u fil-Messiku ħallew ħajjithom 8 ġurnalisti, 2 f’ kull pajjiż, filwaqt li miet ġurnalist fil-Brażil, ieħor ġewwa Burma, wieħed fl-Ukrajna u ieħor fil-Guinea. Total ta’ 48 ġurnalist li tilef ħajtu waqt il-ħidma tiegħu. Li dawn irrid nixgħel xemgħa

Għaliex?

Nixgħel xemgħa lil dawn il-ġurnalisti għax dawn ħidmiethom kienet missjoni. Ma baqgħux pajjiżhom, jistennew li xi ħadd jitfa’ xi ritratt fuq Facebook jew xi kelmtejn fuq Tweeter, iżda marru jinvestigaw huma, marru jwasslu lid-dinja dak li qed jiġri tassew. Telqu pajjiżhom u familthom biex jaraw sewwa dak li ser jiktbu fuqu, dak li ser iwasslu lid-dinjabl-istejjer jew bir-ritratti tagħhom. Għax mhux kull min jitfa’ ritratt fuq Facebook huwa ġurnalist!

Iva għal dawn il-martri rrid nixgħel xemgħa.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f' In-Nazzjon 21 ta' Jannar 2017