Wied il-Għajn

Wied il-Għajn jew Marsaskala llum huwa mfittex kemm mill-Maltin kif ukoll mit-turisti l-aktar fix-xhur tas-sajf iżda sa ħamsin sena ilu kien għadu biss daqxejn ta’ raħal tas-sajjieda. Ikolli nistqarr li fi tfuliti ftit li xejn kelli opportunitajiet li nżur dan ir-raħal, għax kif qed ngħid, kien sempliċi raħal ċkejken għas-sajjieda u dak li jkun ma kienx ikollu għalfejn jersaq ’l hemm jekk ma jkollux lil xi ħadd jiġi minnu li joqgħod hemm. X’differenza llum, lanqas temmen!

Angel Gabriel

Angel Gabriel

Kien għad kelli 4 snin meta missieri kien ħadni miegħu biex naraw vapur li kien inkalja mal-blat fl-inħawi ta’ Wied il-Għajn. Minkejja li kont ta’ età daqshekk żgħira għadni niftakar ċar dik il-ġurnata. Inżilna minn Ħaż-Żabbar għax it-triq il-ġdida li llum twassal għal dan il-post ma kinitx għadha teżisti. Dorna max-xatt u ftit wara wasalna fil-post fejn kien inkalja it-tanker taż-żejt Grieg bl-isem Angel Gabriel. Nemmen li din kienet l-ewwel żjara tiegħi f’dan ir-raħal li f’dawk is-snin li qed insemmi kien għadu raħal mill-aktar pittoresk fix-Xlokk ta’ Malta. Jekk hawn min għandu kurżità jkun jaf meta seħħ dan il-każ ngħidlu li n-nawfraġju kien seħħ waqt tempesta fit-28 ta’ Settembru tas-sena 1969. Aktarx li missieri kien ħadni nara dan il-vapur l-għada tan-nawfraġju, allura jiġi d-29 ta’ Settembru, festa tal-Arkanġli Mikiel, Rafel u Gabrijel, isem il-vapur li spiċċa fuq il-blat ta’ xtutna.

Is-Salib tal-Fidda

Ma nemminx li wara li mort nara l-vapur inkaljat qatt erġajt ersaqt lejn dak ir-raħal. Erġajt iltqajt ma’ isem dan ir-raħal meta bdejt l-iskola sekondarja. Fl-ewwel sena kellna naqraw ir-rumanz sabiħ ta’ P. Wistin Born: Is-Salib tal-Fidda. Xandru, wieħed mill-karattri ewlenin ta’ dan ir-rumanz, li personalment inqisu bħala  wieħed mill-kapolavuri tal-kitba Maltija, kien minn Wied il-Għajn. Min jaf kif ħolom b’Wied il-Għajn Patri Born hu u jikteb din l-istorja? Naf żgur li l-Patrijiet Dumnikani tal-Birgu sa ftit snin ilu kellhom dar max-xatt ta’ Wied il-Għajn u Patri Wistin kien Dumnikan. Min jaf kemm-il darba mar f’dik id-dar u għandu mnejn hemmhekk ukoll kiteb xi silta minn dak ir-rakkont. Hu x’inhu illum żgur li ma ssibx ir-raħal fejn trabba Xandru u fejn kien jgħix Stejfen. Jekk għandek kurżità dwar min hu dan il-karattru tal-aħħar, inħajrek taqra dan ir-rumanz, anke jekk qrajtu xi darba oħra.

Mhux villaġġ turistiku biss

Maż-żmien Wied il-Għajn inbidel minn lejl għal nhar. Ma baqax aktar ir-raħal ta’ ftit mijiet ta’ sajjieda jew raħħala imma sar villaġġ mimli nies b’ħafna lokalitajiet tad-divertiment, lukandi, ristoranti u ħwienet oħra. Iżda b’dana kollu ma jfissirx li dan il-post huwa esklussivament għat-turisti u għad-divertiment. Hemm parti kbira minnu  fejn jgħixu ħafna familji Maltin.

Wied il-Għajn sar parroċċa fl-1949. Il-kappella ddeddikata lil Sant ’ Anna saret il-parroċċa minkejja li ma kinitx il-kappella waħdanija f’ dik ix-xaqliba. Din il-kappella kienet iddedikata lil din il-qaddisa għax kien il-Kapitlu tal-Isla li ħallas għall-bini tagħħa fl-1895 u billi l-Isla hija l-Belt tal-Bambina, dawn xtaqu li kappella li kellha tinbena tkun taħt il-ħarsien ta’ Omm il-Bambina. Madanakollu sakemm dan ir-raħal sar parroċċa għalih, ma kienx jagħmel mill-parroċċa tal-Isla imma kien parti mill-parroċċa ta’ Ħaż-Żabbar. Wied il-Għajn sar Viċi-parroċċa fl-1918. Fl-1946 waslet il-vara ta’ Sant’ Anna biex issir il-festa biha. Din inħadmet f’Bolzano mid-ditta ta’ Ferdinando Stuflesser. Din waslet Malta f’Awwissu tas-sena ta’ wara.

Billi l-poplu ta’ dan ir-raħal baqa’ kull ma jmur jiżdied, il-kappella li serviet bħala parroċċa saret ċkejkna wisq għalhekk kien deċiż li tinbena knisja ġdida, il-knisja li naraw illum. Ma kinitx ħaġa faċli li tibni knisja ġdida għax minkejja li l-ispejjeż kienu kbar ħafna, il-popolazzjoni tar-raħal kienet għadha mhux dik li hi llum. Wara kważi 20 sena l-knisja tlestiet ukoll.

Żewġ ismijiet

Dan ir-raħal huwa wieħed minn dawk li għadnu żewġ ismijiet. Min isejjaħlu Wied il-Għajn u min jgħidlu Marsaskala. Wied il-Għajn aktarx jirreferi għall-għajn tal-ilma li kien hemm fit-tarf tal-wied, ħdejn il-baħar filwaqt li Marsaskala nafu li Marsa tfisser port, kif fil-fatt insibu hawnhekk u Skala tirreferi għall-Isqallin li spiss kienu jżuru dan il-port biex iħottu l-merkanzija tagħhom. Hemm min jaħseb mod ieħor.

Ta’ interess ngħidu li Marsaskala huwa r-raħal Malti li jifforma parti mid-Douzelage. Dan huwa ġemellaġġ bejn xi raħal jew belt minn 24 stat membru fl-Unjoni Ewropeja. Din l-idea bdiet fl-1991, meta Malta lanqas biss kienet għadha applikat biex tidħol fl-Unjoni Ewropeja u Marsaskala beda jagħmel parti minnha fl-2009. Biex jitfakkar l-20 anniversarju ta’ din l-inizjattiva ġie mwaqqaf munument. Il-post magħżul għal dan il-munument kien propju x-xatt ta’ Wied il-Għajn.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon - 10 ta' Awwissu 2019