Franġisku Marto

Din is-sena taħbat il-mitt sena mill-mewt taċ-ċkejken Franġisku Marto, ħu Ġjaċinta li flimkein ma’ kuġinithom Luċija Dos Santos kienu dawk li fl-1917 kellhom dehriet mill-Madonna ġewwa Cova da Iria qrib ir-raħal ta’ Fatima fil-Portugall. Xieraq li nkunu nafu xi ħaġa dwar dan il-qaddis ċkejken.

Ftit tagħrif

Franġisku twieled nhar il-11 ta’ Ġunju tas-sena 1908 ġewwa r-raħal żgħir ta’ Aljustrel fil-periferija ta’ Fatima. Missieru kien Emanuel Pietru Marto u ommu kienet Olimpja di Ġesù. Franġisk kien l-iżgħar tifel tal-familja, warajh kien hemm oħtu Ġjaċinta li kienet kważi sentejn iżgħar minnu. Bħal ħuthom ta’ qabilhom dawn kienu jieħdu ħsieb il-merħliet tal-familja flimkien ma’ kuġinithom Luċija. Kienu tfal komuni, sewwasew bħat-tfal l-oħra tal-Portugall kollu, tfal ta’ ftit skola. Skont dak li kitbet dwaru kuġintu Sor Luċija, Franġisku kellu natural kalm ħafna, kien inklinat għall-mużika u jħobb joqgħod għalih waħdu jaħseb. Anke biex jitlob, jingħad li kien jippreferi jitlob waħdu milli mal-oħrajn.

Franġisku, flimkien ma’ oħtu u kuġintu kellhom dehriet mill-anġlu matul is-sena 1916 u dawn l-istess tfal kellhom sitt dehriet mill-Madonna bejn it-13 ta’ Mejju u t-13 ta’ Ottubru tas-sena ta’ wara ġewwa Cova da Iria f’Fatima, fejn kienu jirgħu l-merħliet tal-familji tagħhom. Mhux l-iskop tiegħi li nirrakonta dak li seħħ ġewwa Fatima għax nemmen li ħafna minna jafu sewwa dik l-istorja.

Jingħad li Franisku ġieli skarta l-iskola biex imur fil-knisja tar-raħal quddiem is-sagrament. Fit-tabernaku kien jgħid li hemm Ġesù moħbi u hemm kien jgħaddi bosta ħin minkejja ċ-ċokon tiegħu. Jingħad li darba ra ħabib tiegħu li kien għadu kif qabad għasfur ċkejken. Franġisku tant tħassar li dak l-għasfur li daħħal idu fil-but u ħareġ il-ftit muniti li kellu, tahom lil dak it-tifel u ħa l-għasfur u telqu jittajjar ħieles.

Marda qerrieda

Fl-1918 madwar id-dinja nxterdet il-marda kiefra msejħa l-Influwenza Spanjola. Din il-marda laqtet madwar ħames mitt miljun persuna, mhux biss fl-Ewropa imma anke f’pajjiżi mbegħda u remoti fil-Paċifiku. Bejn ħamsin u mitt miljun ruħ mietu kawża ta’ din l-influwenza. Din kienet waħda mill-agħar diżastri naturali li qatt seħħew fl-istorja tal-bniedem, fejn bejn tlieta u ħamsa fil-mija tal-popolazzjoni tad-dinja mietet minħabba din il-marda. L-akbar numru ta’ mejtin kienu tfal u xjuħ. Fost il-vittmi kien hemm tnejn mit-tlett itfal li raw il-Madonna ġewwa Fatima, l-aħwa Franġisku u oħtu Ġjaċinta Marto. Il-familja Marto, għajr il-Missier, kollha mietu b’din l-imxija fatali. Franġisku miet fl-4 ta’April 1919 meta lanqas kien għadu għalaq il-ħdax-il sena. Jum qabel mewtu huwa għamel l-ewwel tqarbina, ħaġa li kien ilu jixtieqha ħafna.

Lejn il-qdusija

Minħabba l-età żgħira ta’ Franġisku, kif ukoll ta’ oħtu, kien hemm min tħasseb dwar il-virtù erojċi li setgħu kellhom dawn it-tfal ċkejknin u għalhekk il-kawża għall-beatifikazjoni ħadet fit-tul. Dan kien għall-ħabta tas-sena 1937 fi żmien il-Papa Piju XI. Kien hemm membri fil-Knisja li rraġunaw li bħalma hawn tfal li juru li jkunu ġenji f’xi qasam tal-arti bħall-mużika jew xi qasam ieħor, hekk ukoll Franġisku u allura oħtu Ġjaċinata wkoll, setgħu wrew spiritwalità ogħla minn dik normali fi tfal ta’ mparhom. Il-Papa San Ġwanni Pawlu II sejħilhom Venerabbli fl-1989 u fit-13 ta’ Mejju tas-sena 2000 kienu ddikkjarati Beati. Fil-mitt anniversarju mill-ewwel dehra, nhar it-13 ta’ Mejju tas-sena 2017 dawn it-tfal kien ddikkjarati qaddisin mill-Papa Franġisku.

Miraklu

Forsi ftit jafu x’kien il-miraklu li wassal lil Franġisku Marto għall-qdusija. Immorru fil-Brażil u hemm insibu l-familja ta’ Ġwann Battista u martu Lucilja Yurie. Fit-3 ta’ Marzu 2003 binhom Lucas kien qed jilgħab ma’ oħtu Edwarda meta waqa’ minn għoli ta’ madwar 7 metri. It-tifel weġġa’ gravi u kien f’koma. Ittieħed l-isptar imma t-tobba ftit raw tama li ċ-ċkejken Lucas jeħlisha. Missieru mar f’kunvent tas-sorijiet biex jgħidilhom jitolbu għal ibnu, imma s-sorijiet kienu qegħdin irtir u ħadd ma wieġbu. Sadattant il-qagħda tat-tifel ċkejken kienet sejra għall-agħar. Il-missier reġa’ mar iħabbat il-bieb tas-sorijiet jumejn wara u dakinhar waħda soru meta semgħet l-istorja marret iġġib ir-relikwa tal-Beati ta’ Fatima u talbet fuqha biex dan iċ-ċkejken, bħall-beati, ifieq.

Fid-9 ta’ Marzu, sitt ijiem wara l-inċident Lucas ġie f’tiegħu u l-ewwel ma għamel staqsa għal oħtu. Xi jiem wara huwa kien imfejjaq għal kollox kontra dak li ħasbu t-tobba. Ma damx wisq ma reġa’ kien id-dar tal-ġenituri tiegħu. Ommu u missieru kif ukoll dawk li jafuh kollha jemmnu li dan it-tifel inħeles minn mewt ċerta bl-għajnuna tal-beati ta’ Fatima.

Illum il-festa ta’ San Franġisku Marto ssir fl-4 ta’ April, jum il-mewt tiegħu li seħħet mitt sena ilu. F’Malta għandna relikwija tiegħu fis-santwarju tal-Madonna ta’ Fatima f’ Tal-Pietà.

Fr. Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon - 31 ta' Awwissu 2019