George Orwell

 

Spiss nara ċerta ħwejjeġ jiġru, spiss nisma’ stejjer ta’ inġustizzja jew kultant forsi nirċievi jiena atti ta’ inġustizzja u dlonk tiġi f’moħħi frażi qasira mill-ktieb ta’ George Orwell “Animal Farm”. F’dan il-ktieb, li huwa wkoll maqlub bil-Malti minn Ġorġ Borg u jġib l-isem “Ir-Razzett tal-Bhejjem” (li sfotunatament f’edizzjoni aktar riċenti sar jismu: “Il-farm tal-annimali”), fost bosta battuti oħra li jolqtu lil dak li jkun fil-laħam il-ħaj hemm il-kmandament: “L-annimali kollha huma ndaqs” liema kmandament biż-żmien żdied miegħu il-kliem: “imma ċerta annimali huma ndaqs aktar!”  Ċertament lill-Orwell kienet l-inġustizzja li kien jara sseħħ quddiem għajnejh li waslitu biex jikteb dan ir-rumanz li b’mod metaforiku fisser dak li jseħħ madwar id-dinja, fil-politika u f’kull post li hemm xi forma ta’ tmexxija, fejn kollox jibda sewwa u sabiħ imma ma jdumx wisq ma l-ħolm u s-sabiħ imwiegħed jintemm fix-xejn. L-awtur ta’ dan ir-rumanz soċjali jgħid li l-ħnieżer, li fir-rumanz kienu saru l-mexxejja tar-razzett u tal-bhejjem kollha, tant tħalltu mal-bnedmin, wara li kienu keċċewhom mir-razzett li kien iġib l-isem “Manor”, li bilkemm wieħed kien jagħraf liema kienu l-ħnieżer u liema kienu l-bnedmin għaliex kollha kienu jixorbu l-wiski u jiġu jaqgħu u jqumu minn dawk li hemm taħthom.

Stejjer bħal din smajniehom kemm-il darba. L-istorja tal-bniedem mhux nieqsa minn atti fejn ta’ fuq jikkalpesta lil dak ta’ taħtu, fejn reġim tela’ fil-poter bl-aktar mod demokratiku u spiċċa f’reġim totalitarju. Imma ejjew naraw xi ħaġa dwar l-awtur ta’ dan il-ktieb.

Eric Arthur Blair 

Jekk insemmu dan l-isem forsi ftit ikunu dawk li jafu min hu. Dan ma huwa ħadd għajr George Orwell. Goerge Orwell huwa l-isem li bih kien jippubblika il-kitbiet tiegħu dak li fil-verità kien jismu Eric Arthur Blair.

Orwell twieled f’Motihari, Bihar, l-Indja, fil-25 ta’ Ġunju, 1903 minn familja ta’ dixxendenza Skoċċiża, li tappartjeni għall-klassi medja, jew aħjar kif kienet tissejjaħ lower-upper-middle class. Irridu nżommu ġewwa moħħna d-diversi kasti u klassijiet li kienu u għadhom jeżistu fl-Indja. Ma ninsewx ukoll li fiż-żmien li qed insemmu, l-Indja kienet għadha taħt l-Imperu Brittaniku.  Missier Orwell kien ta’ oriġini Anglo-Indjani u kien uffiċjal tal-amministrazzjoni Ingliża fl-Indja. Fl-1904 ċ-ċkejken Orwell ma’ ommu Ida fir-Renju Unit. Miegħu marru wkoll iż-żewġ ħutu bniet,  Marjorie Frances u Avril Nora. Mal-wasla tagħhom fl-Ingilterra kienu joqogħdu f’Henley-on-Thames, Oxfordshire, fejn aktar il quddiem it-tfajjel daħal jistudja  fil-kulleġġ San Ċiprijanu ta’ Eastbourne. Huwa telaq minn dak il-kulleġġ Kattoliku b’kumpless qawwi ta’ inferjorità  minħabba l-umiljazzjonijiet u s-snobbiżmu li sofra matul is-snin minn sħabu l-istudenti. Huwa tilef ukoll il-fidi u kif ikkonferma aktar il quddiem huwa spiċċa ateu minkejja li studja fi skola tal-Knisja! Huwa jirrakkonta fit-tul dak li għadda minnu fl-awtobijografija tiegħu li ġġib l-isem “Such, Such Were the Joys” li huwa ppubblika fl-1947.

Kittieb

Eric, jew aħjar George Orwell għadda xi żmien jgħix f’Pariġi. Huwa ppubblika l-ewwel artiklu tiegħu b’suċċess fil-ġurnal Le Monde fl-1928. Is-sena ta’ wara huwa mar joqgħod Southwold, Suffolk fejn beda jaħdem bħala reviżur għall-ġurnali Adelphy u n-New Statesman and Nation. F’April tas-sena 1932 mar joqgħod Middlesex, fejn beda jaħdem bħala għalliem fl-iskejjel elementari privati, xogħol li mbagħad kellu jabbanduna minħabba problemi ta’ saħħa. F’Marzu tas-sena ta’ wara, huwa ppubblika “The Clergyman’s Daughter”. F’dan ir-rumanz Orwell ilaqqa’ lill-qarrej ma’ Dorothy, bint saċerdot Anglikan, li kienet taħdem daqs kelb biex taqla x’tiekol. Wara Orwell beda jaħdem part-time f’ħanut tal-kotba u kif ukoll kritiku ġdid għan-New English Weekly.

1984

Żgur li ma tistax isemmi lil George Orwell u tħalli barra r-rumaz tiegħu “Nineteen Eighty-Four”. F’dan il-ktieb, tas-sena 1949 l-awtur jgħid li fl-1984 id-Dinja hija maqsuma fi tliet poteri totalitarji kbar: l-Oċeanja, l-Ewrasja u l-Estasja, li jinsabu fi gwerra dejjiema bejniethom, gwerra li l-għan ewlieni tagħha huwa li żżomm kontroll totali fuq is-soċjetà fejn il-poter huwa f’idejn persuna waħda, jew aħajr f’idejn partit wieħed. Hawn Orwell jgħid li: “L-Ortodossija tikkonsisti f’li ma taħsibx - li ma jkollokx bżonn taħseb.” L-Ortodossija hija l-konformità, l-aċċettazzjoni mal-prinċipji ta’ reliġjon jew ta’ sistema politika, li d-duttrina tagħha hija aċċettata b’mod sħiħ u mingħajr riservi, bla ebda mistoqsija. L-ortodossija f’dan il-kuntest tfisser li tħalli moħħok jiġi kkontrollat, immanipulat u mmexxi minn ħaddieħor, minn dak li huwa fuqek u inti tkun sempliċiment pupu li la toġġezzjona, la tistaqsi u lanqas tipprova taħseb. L-ortodossija hawn hija l-kuntrarju tal-eterodossija. Jekk noqgħodu naħsbu ftit, anzi ftit ħafna, dlonk nindunaw li din hija storja attwalissima fejn bosta jħallu moħħhom jiġi mmexxi minn ħaddieħor għax ikun eħfef hekk. Ta’ min jgħid li dan il-ktieb huwa meqjus fost l-aqwa għoxrin ktieb li qatt inkitbu madwar id-dinja kollha.

Orwell miet f’Londra fil-21 ta’ Jannar, 1950 fl-għmor ta’ 46 sena, biss kitbietu ma jmutu qatt, anzi aktar ma jgħaddi żmien aktar jieħdu l-ħajja.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon, 26 ta' Ġunju 2021