Terrur

Riflessjoni fuq il-preżent

Forsi fl-istorja kontemporanja ta’ pajjiżna, qatt daqs dawn l-aħħar ġimgħat ma rrealizzajna x’ jiġifieri tgħix imbeżża’. Sakemm l-inkwiet kien imbiegħed ma konniex inħabblu wisq rasna, imma ladarba dan resaq wara biebna l-istorja inbidlet għal kollox. Bdejna naraw li ninsabu bejn in-nar u l-ilma, bejn żewġ elementi li jistgħu jservuna jew jistgħu jxejnuna – nar u ilma. Ninsabu bejn l-Italja u l-Libja, żewġ pajjiżi ġirien u ħbieb imma l-ġrajjiet li seħħew dan l-aħħar fil-Libja poġġewna saqajna mal-art u ma bqajniex naraw it-terrur bħala ħaġa mbiegħda imma ħaġa li tinsab ma’ saqajna. It-terrur huwa biża’ kbir li ma jkunx ikkontrollat. Bosta nies bħalissa daħlu f’ dan l-istat.

Ruma

Dan l-aħħar erġajt kont għal xi jiem Ruma. Bħalma nafu, din il-belt mhijiex biss il-kapitali tal-Italja imma wkloll il-mutur ċentrali tal-Knisja Kattolika. Wara nuqqas ta’ ftit aktar minn xahrejn, stajt ninduna li l-affarijiet inbidlu. Il-preżenza tal-forzi tal-ordni qegħdin ikunu aktar attenti. Il-preżenza tagħhom tidher aktar minn qatt qabel. Il-ħajja madanakollu tibqa’ għaddejja, bin-nies jiffullaw biex jidħlu ġewwa l-bażilika ta’ San Pietru u turisti jixtru u jduru u jaraw. Anzi jkolli ngħid li f’ dawn il-jiem ħassejt li kien hemm aktar turisti jistennew biex jidħlu fil-Vatikan. Forsi din hija biss perċessjoni tiegħi, għaliex għandu mnejn li minħabba li żdiedet is-sigurtà biex wieħed jidħol f’ din il-knisja, allura l-ħin li wieħed irid jistenna jitwal u jitwal ukoll il-kju.

Iżda meta titkellem mar-Rumani dlonk jgħidulek li huma mbeżżgħin. Bit-thedid tat-terroristi li smajna dan l-aħħar ma tlumhomx. Waħda mara qaltli li jkollha tirkeb tliet karozzi tal-linja biex tasal sal-post tax-xogħol tagħha, u allura jkollha tilaq mid-dar kmieni. Qaltli li saret tibża’ minn xi attakk terroristiku. Il-ħin kollha tħares biex tara tilmaħx xi persuna suspettuża u titlob li tfittex tasal. X’ tort tagħtiha? Raġel ieħor qalli li sar jibża’ jirkeb il-metrò għax qiegħed jistenna li jiġri xi ħaġa tal-biża’ hemm isfel. Lanqas li dan ma nagħtih tort.

Tixrid tat-terrur

Bl-aħbarijiet li smajna u bix-xeni li rajna ma nistgħux ma ninkwetawx, jgħidulna x’ jgħidulna l-politiċi, imma kull meta nxandru xi ritratt jew video ta’ xi att terroristiku bla ma nafu nkunu qegħdin inkabbru l-missjoni tat-terroristi. X’ missjoni għandhom it-terroristi? Xejn għajr ixerrdu t-terrur. Ixerrdu t-terrur b’ għadd ta’ modi, anke bit-tixrid tal-videos u ritratti sabiex jiżdied il-biża’. Madanakollu lanqas nistgħu inħallu l-poplu fid-dlam daqslikieku mhu jiġri xejn, daqslikeku fid-dinja qiegħed jirrenja sliem biss. Il-mezzi tax-xandir għandhom dmir u dritt li jxandru dak li qiegħed jiġri iżda għadhom jagħmlu xogħolhom bl-akbar prudenza u professjonalità bla ma jallarmaw lill-poplu aktar milli jkun meħtieġ.

Pajjiżna

Bosta Maltin huma wkoll imħassbin bil-qagħda li fiha ninsabu. Nafu li aħna dgħajfa, irridu jew ma rridux ikollna naċċettaw il-fatt li waħdena nbati biex niddefendu ruħna. Soluzzjoni diplomatika tkun l-isbaħ soluzzjoni, imma kemm hija possibbli? Jien nemmen bil-mirakli u għalhekk ma ngħidx impossibli. Kull pass li jsir irid isir bl-akbar attenzjoni għaliex il-biċċa ma hija faċli xejn. Pajjiżna għadnu mnejn iservi ta’ pjattaforma għal taħdidiet. Malta serviet ta’ port kenni biex intemmet il-gwerra bierda bejn iż-żewġ superpotenzi li ddominaw id-dinja minn wara t-tieni gwerra dinjija sa 25 sena ilu. Intenni dak li diġà stqarrejt, qiegħed ngħid hekk għax nemmen bil-mirakli, u forsi noħlom bil-kulur ukoll!

Friski bħal ħassa

Kuntrarjament għal dawk li jgħixu fit-terrur, hemm dawk li lanqas jafu biss x’ qiegħed jiġri. Waqt li kont Ruma iltqajt ma’ xi wħud li għalihom qisu mhu jseħħ xejn fid-dinja. Bil-fors, għax dawn jintefgħu quddiem it-televiżjoni jaraw xi quiz u x’ ħin ikunu ser jibdew l-aħbarijiet jitfulu. Gazzetti ma jeżistux għalihom. Meta tkellimt magħhom u fissirtilhom il-qagħda li jinsab fiha pajjiżhom baqgħu b’ ħalqhom miftuħ. Imberkin dawn in-nies, friski bħal ħassa!

Biss ma jistax ikun li kulħadd ikun frisk bħal ħassa għax hemm bżonn tinstab soluzzjoni mill-aktar fiss possibbli. Kull jum li jgħaddi huwa jum mitluf, huwa jum mgħoddi fit-terrur, fil-biża' ta' min jaf x’ jista’ jiġri.

Fr Renò Muscat 

Dan l-artiklu deher f' In-Nazzjon, 28 ta' Frar 2015

Lejn Valletta 2018

Ħarsa lejn Papa Piju V, benefattur tal-Belt Valletta

Għadu ftit iż-żmien biex għal sena l-Belt Valletta ssir il-Belt Kapitali Ewropea tal-Kultura. Madanakollu it-tħejjijiet ilhom li bdew għax avveniment bħal dan mhux xi okkażjoni li ssir kuljum. Fadal inqas minn tliet snin u diġà rajna xi attivitajiet biex iħejju għal din is-sena tant importanti mhux biss għall-kapitali tagħna, imma għal Malta kollha.

Il-kwistjoni tat-tined tal-bejjiegħa tal-Monti u l-post imwiegħed lil dawn it-talin kif ukoll il-każ tal-gabbani fil-pjazza De Valette, fakkarni li xi xhur ilu kont qrajt suġġeriment f’ ġurnal lokali biex għal dik is-sena jinġieb Malta l-fdal tal-Papa Piju V. Dlonk ftakart li l-Belt Valletta għandha rabta speċjali ma’ dan il-Papa. Issa jiġux il-fdalijiet tal-Papa jew le inħalluha f’ idejn l-awtorità, aħna ngħidu biss xi ħaġa dwar dan il-benefattur tal-Kapitali ta’ artna, belt mibnija minn ġentlomi għal ġentlomi.

Min kien Papa Piju V

Antonio Ghislieri twieled f’Bosco ħdejn Alessandria fl-Italja fis-17 ta’ Jannar,  1504.   Ta’ 14-il sena daħal fl-Ordni tal-Predikaturi, il-patrijiet Dumnikani,  u ngħata l-isem ta’ Mikiel.   Wara li ordna saċerdot, fl-1528, kompla l-istudji tiegħu u beda jgħallem it-teologija.  Kien magħruf għal tjubitu u għal kemm kien aħrax miegħu nnifsu.  Sar kummissarju ġenerali tal-Inkwiżizzjoni Rumana fl-1551, wara l-Papa Pawlu IV, fl-1556, ħatru isqof ta’ Nepi u Sutri u fl-1557 sar kardinal. Fl-1560 ingħata d-djoċesi ta’ Mondovi fil-Piemonte.

Fid-9 ta’ Diċembru, 1565, is-sena tal-Assedju l-Kbir ta’ Malta, miet il-Papa Piju IV. Fis-7 ta’ Jannar,  1566, it-52 kardinal miġbura fil-konklavi, għażlu lil Ghislieri bħala Papa. Ħa l-isem ta’ Piju V.  Bil-għajnuna tan-neputi tiegħu, San Karlu Borromeo ħadem kemm felaħ għas-salvazzjoni tal-erwieħ u għat-tiġdid fil-ħajja tal-Knisja.  Huwa ħadha kontra l-eretiċi ta’ żmienu u ħabbrek ħafna biex jiddefendi u jxerred it-tagħlim tan-Nazzarenu.  Huwa attwa d-digrieti tal-Konċilju ta’ Trento. Organizza l-Kurja Rumana. Promulga l-katekiżmu tal-Knisja u billi ra li t-tagħlim fost is-saċerdoti ma kienx wisq għoli, ordna li ġewwa s-seminarji tibda tiġi studjata s-Summa Teologica ta’ San Tumas ta’ Akwinu. Fl-1567 huwa ddikjara lil Tumas ta’ Akwinu bħala Duttur tal-Knisja u sejjaħlu bħala l-Qaddis Anġeliku. Organizza l-liturġija tal-Knisja skont kif talab il-Konċilju ta’ Trento u fl-1568 intoduċa l-użu tal-Brevjar uniku fil-Knisja kollha. Sentejn wara ħareġ il-Missal Ruman.

Rabta ma’ Malta

Mappa tal-Belt Valletta fil-Mużew tal-Vatikan

Kellu rabta mill-qrib mal-ġżejjer Maltin. Huwa kien bagħat lill-Arkitett Francesco Laparelli ġewwa Malta sabiex jgħin fit-tfassil tal-bini tal-Belt Valletta. Huwa kien ukoll jgħin finanzjarjament il-bini tal-Belt Kapitali tagħna. Bħala rikonoxximent ix-xbieha tiegħu kienet tidher fuq il-bieb prinċipali tal-Belt Valletta. Dan il-bust kien tneħħa meta fis-snin sittin inbidel bieb il-Belt. Illum dan il-bust jinsab fil-pjazza ta’ quddiem il-Qorti.  Il-Papa San Piju V huwa wkoll l-fundatur tal-Parroċċa ta’ Sidtna Marija tal-Portu Salvu u San Duminku  fil- belt Valletta.  Bust ieħor tiegħu jidher fil-faċċata ta’ din il-Bażilika. Fil-fatt kien hu li b’motu proprio tat-2 ta’ Lulju 1571, għolla l-knisja msemmija għad-dinjità ta’ parroċċa tal-belt il-ġdida. Sa dak iż-żmien l-għolja Xiberras kienet tagħmel parti mill-parroċċa ta’ San Ġorġ ta’ Ħal Qormi. Insibu li l-Kappillan ta’ din il-parroċċa Qormija ġie maqtul fil-forti Sant Iermu, mit-Torok, waqt li kien qiegħed jassisti lis-suldati u lill-kavallieri waqt l-Assedju l-Kbir. Kien dmir tiegħu għax Sant Iermu kien għadu jagħmel mat-territorju tal-parroċċa tiegħu. Bit-twaqqif ta’ din il-parroċċa Beltija, il-parroċċa Qormija saret ukoll matriċi.

Bħala Papa

Bħala Papa kien mexxej spirtwali imma wkoll mexxej tal-Istati Pontifiċji. Dan il-Papa huwa magħruf għall-bini ta’ Borgo Pio, Borgo Angelico u Borgo Vittorio, ġewwa Ruma, tliet toroq li sal-Patti Lateranensi, li saru bejn il-Knisja Kattolika u l-Gvern Faxxista Taljan ta’ Mussolini fl-1929, kienu jagħmlu parti mit-territorju tal-Vatikan. Illum minkejja li jagħmlu parti mit-territorju tar-Repubblika Taljana, għadhom bl-istess ismijiet u bosta mill-bini fihom imur lura għas-snin tas-seklu XVI.

Il-qabar ta' Papa Piju V

Huwa wkoll marbut mal-festa tal-Madonna tar-Rużarju. Din ir-rabta twieledet fl-1571. It-Torok minkejja t-telfa li ġarrbu sitt snin qabel fl-Assedju ta’ Malta, xorta ma qatgħux qalbhom li jakkwistaw artijiet Insara. F’ dik is-sena t-Torok attakkaw Lepanto, fil-Greċja. Il-Papa ħeġġeġ lill-Insara biex jitolbu t-talba tar-rużarju għas-suldati Nsara.  Ir-rebħa seħħet nhar is-7 ta’ Ottubru u sena wara, dan il-jum kien iddikkjarat bħala l-festa tal-Madonna tal-Vittorja, imma aktar ’il quddiem bdiet tissejjaħ il-Madonna tar-Rużarju. Sal-lum għadna niċċelebraw din il-festa f’ dan il-jum.

It-tradizzjoni tgħid li dan il-Papa kellu d-drawwa li qabel jorqod ibus riġlejn il-kurċifiss li kellu fil-kamra tas-sodda tiegħu. Meta kien qiegħed jirfes il-kallijiet ta’ xi wħud jingħad li dawn poġġew il-valenu fuq il-kurċifiss. Meta l-Papa mar biex ibus riġlejn il-kurċifiss, dan warrab saqajh sabiex xufftejn il-Papa ma jmissux mal-valenu. Għalhekk bosta xbiehat iġibu lil dan il-Papa bil-kurċifiss f’idejh.

Huwa miet f’ Ruma fl-1 ta’ Mejju, 1572. Il-Papa Klement X fl-1 ta’ Mejju 1672, ibbeatifikah, u l-Papa Klement XI fit-22 ta’ Mejju 1712, ikkanonizzah. Il-fdalijiet tiegħu jinsabu għall-qima tal-fidili fil-bażilika ta’ Santa Maria Maggiore, Ruma.

Ikun xieraq li fis-sena 2018, meta l-Belt Valletta tkun il-kapitali Ewropeja tal-Kultura tfakkar b’ xi mod dan il-Papa li minkejja li dan ftit snin biss bħala Papa, imma għandu rabta kbira u importanti mal-Belt kapitali tagħna.

Fr Renò Muscat

Dan l-artiklu deher f' In-Nazzjon, 21 ta' Frar 2015

14 ta’ Frar: Jum il-Maħbubin

San Valentinu u mhux biss!

San Ċirillu u San Metodju

Illum il-Knisja Kattolika tiċċelebra l-festa ta’ San Ċirillu u San Metodju. Min huma dawn il-qaddisin? Fil-31 ta’ Diċembru, 1980, il-Papa San Ġwanni Pawlu II ħareġ l-ittra appostolika Egregiae virtutis li biha Ċirillu u Metodju saru ko-patruni tal-Ewropa flimkien ma’ San Benedettu ta’ Norcia. Ċirillu u Metodju kienu aħwa, Ċirillu laħaq patri u Metodju laħaq isqof li flimkien evanġelizzzaw il-pajjiżi slavi. Biss jekk illum tistaqsi lil xi ħadd x’ festa hija, il-parti l-kbira jgħidulek li llum huwa jum San Valentinu u ftit ikunu dawk li jsemmulek lill-qaddisin aħwa. Iva l-Knisja llum tiċċelebra wkoll it-tifkira ta’ qaddis isqof martri li ji jġib l-isem ta’ Valentinu li rabat ismu mal-maħbubin.

X’ inhi l-imħabba

Mela f’ ġieh San Valentinu, llum jixraq li nitkellmu ftit dwar l-imħabba. Il-kelma mħabba hija kelma użata bosta drabi u jekk tifli naqra s-sens ta’ kif tkun użata, tasal biex tgħid li bosta drabi hija kelma spiss abbużata. Illum sirna nisimgħu b’ atti li jsiru f’ ġieħ l-imħabba imma fil-verità jkun att li jkun fih kollox għajr imħabba. Ftit snin ilu segwejt argument dwar mara li ġiet stuprata. Biex ma tintużax il-kelma ‘stupru’,  kien hemm min issuġġerixxa li tintuża l-kelma ‘jagħmel l-imħabba’: tajjeb mela konna sejrin ngħidu li: Raġel għamel l-imħabba ma’ mara fit-tali jew tali triq. Fil-verità dan l-att ma kellu xejn imħabba għax l-imħabba ma tistax tkun sfurzata jew imġiegħla. Mela nistgħu ngħidu li l-imħabba hija sentiment liberu bidirezzjonali, jiġifieri l-imħabba trid tiġi mhux min-naħa waħda biss.

Tliet tipi ta’ mħabba

Fid-dinja Griega antika kienu jiddistingwu żewġ tipi ta’ mħabba, imħabba eros u mħabba philos. L-imħabba eros hija dik l-imħabba passjonali, imħabba erotika fejn hemm l-attrazzjoni fiżika u sesswali li tiġbed lill-maħbubin biex jibqgħu fiżikament flimkien. Dan is-sentiment jintrabat ħaġa waħda mal-kumpanija u r-romantiċiżmu bejn il-partijiet involuti li spiss iwassal għal impennji, l-aktar iż-żwieġ u l-bini tal-familja. Kieku ma jkunx hemm ġibda erotika l-ebda mħabba ma tkun tista’ ddum wisq għax din hija ingredjent importanti fil-ħajja ta’ koppja.

It-tieni kategorija ta’ mħabba kienet dik imsejħa Philos li hija l-imħabba li bniedem ikollu lejn xi arti jew sengħa partikolari. Insibu bosta kliem li fihom il-kelma ‘Filo’ li ġejja mill-kelma philos bħal: filosofija; l-imħabba għall-għerf, filarmonika; l-imħabba għall-armonija mużikali, filantropija li minnha nieħdu l-kelma filantropika; l-imħabba lejn il-bniedem, filatelija; il-passjoni ta’ min iġemma l-bolol u bosta oħrajn. Il-passjoni jew delizzju ta’ xi ħaġa hija wkoll imħabba u dak li jkun jibda jipprattika dak id-delizzju sakemm jipperfezzjona fih għaliex jagħmel kollox bi mħabba.

Kif semmejt diġà, hemm it-tielet tip ta’ mħabba, dik li tissejjaħ Agape. Din il-kelma nsibuha fil-verżjoni Griega tal-Evanġelji. Din hija kelma li daħlet fl-użu tal-Griegi antiki permezz tal-Insara.  Agape llum nistgħu nsejħulha karità, imħabba għall-proxxmu. Fil-veru sens tal-kelma Agape tfisser ikla.  Waqt ikla ssib l-imħabba li la hija dik erotika u lanqas il-ġibda lejn dak li tkun qed tiekol. Nistgħu nesprimu din it-tip ta’ mħabba bħala ħbiberija. Waqt ikla jkun hemm sens ta’ ħbiberija għax naqsmu l-istess mejda u nieħdu gost bil-preżenza ta’ xulxin. Mhux ta’ b’ xejn li San Ġwann fl-Evanġelju tiegħu jirreferi għal din it-tip ta’ mħabba bħala sinonimu tal-Ewkaristija għax waqt ikla kien imwaqqaf dan is-sagrament ta’ mħabba, karità u ħbiberija.

San Valentinu

San Valentinu

Il-festa li qegħdin niċċelebraw illum tilfet kull sens reliġjuż. San Valentinu baqa’ jissemma biss bla ma nafu min huwa. Fil-fatt hemm leġġenda dwar dan Valentinu li kien patri Benedittin li laħaq Isqof ta’ Terni, belt fl-Umbria, fejn għadhom jiċċelebraw bil-kbir kull nhar l-14 ta’ Frar. Lit-Ternani, kif jissejħu n-nies ta’ terni, ma tgħidilhomx li SanValentinu huwa patrun tal-maħbubin, dawn jgħidulek li huwa l-patrun tagħhom qabel kollox.

Fr Renò Muscat

dan l-artiklu deher f' In-Nazzjon 14 ta' Frar 2015

Interess fit-tħabbira tal-Arċisqof il-ġdid ta’ Malta

Issa li riesaq ir-randan, bosta qegħdin jerġgħu jistaqsu meta sejjer jitħabbar l-Arċisqof il-ġdid ta’ Malta. Jien kont qed nobsor li sal-aħħar ta’ Jannar kien sejjer jitħabbar l-isem tant mistenni, imma kont żbaljat. Dan l-aħħar smajna li issa wasalna għall-aħħar fażi tal-proċess u għalhekk nistennew li d-djoċesi tagħna jkollha Arċisqof almenu sal-Għid il-Kbir.

Il-fatt li bosta Maltin jistaqsu dwar min sejjer ikun u meta sejjer jitħabbar isem l-Arċisqof il-ġdid tagħna huwa sinjal ċar li l-Maltin għadhom jinteressaw ruħhom fil-Knisja. Min ma jkollux interess f’ xi ħaġa ma naħsibx li sejjer joqgħod jistaqsi dwarha!

Dan minkejja li qegħdin ngħixu żmien ta’ sekulariżmu. Illum il-Knisja ma’ għadiex dak li kienet seklu ilu. Lanqas hi dik li kienet ħamsin sena ilu, u bilkemm nistgħu ngħidu hi dik li kienet għaxar snin ilu. Il-President ta’ Malta fid-diskors tagħha f’ Jum ir-Repubblika tal-2014 qalet ċar u tond li l-Knisja ma għadiex ċentrali fil-ħajja Maltija. Ħaġa li ma tkunx ċentrali ma jfissirx li ma hijiex importanti, imma jfisser li mhux kollox idur magħha. Jien qatt ma għaddieli minn moħħi li s-Sinjura Coleiro Preca xi darba ddubbitat mill-importanza tal-Knisja Maltija, imma sabet il-kuraġġ biex tgħid dak li hu. Dan ma jinnegax li l-Knisja f’ Malta kienet pijuniera f’ kull qasam tal-ħajja ta’ pajjiżna, dan ma jħassarx il-fatt li l-Knisja ta’ Malta dejjem wettqet politika soċjali qabel kull gvern. Tkellem sewwa ħafna l-Amministratur Appostoliku, Charles  J. Scicluna fi żmien il-festi tal-Milied u l-ewwel tas-sena meta qal li d-dawl mhux bilfors ikun f’ nofs il-kamra biex idawwalha, bozza tista’ tkun f’ rokna u ddawwal il-kamra xorta waħda.

Il-ħeġġa tal-poplu Malti għat-tħabbira tal-Arċisqof il-ġdid turi ċar li minkejja li llum il-Knsija ma għadiex ċentrali, jiġifieri kollox jiddependi minnha, xorta waħda għad għandha post importanti fil-qalb tal-Maltin. Dan huwa awgurju tajjeb għal dak li jrid imexxi d-djoċesi tagħna fil-futur qrib.

Fr Reno Muscat

Frar Malti

Għadna kif bdejna x-xahar ta’ Frar, l-iqsar xahar tas-sena u għandu mnejn ikun ukoll l-iktar xahar kiesaħ, jew l-aktar xahar li fih tinżel xita. Madanakollu, għandu mnejn li la jkun l-iksaħ xahar u lanqas l-aktar xahar imxarrab. Fi Frar ta’ sentejn ilu, ħabib tiegħi, Taljan, ġie jqatta’ ġimgħa Malta u nzerta ġimgħa mill-aktar bnazzi. Huwa qalli li fir-raħal tiegħu, kważi kważi,  lanqas fis-sajf ma jkollhom temp bnazzi bħalma kellna aħna fi Frar ta’ dik is-sena. Imma Frar xortiħ ħażina u għandu l-fama li huwa xahar krudili: dan huwa Frar Malti, ma toħodlux kopja!

Qwiel

L-aktar qawl Malti magħruf li jsemmi lil dan ix-xahar huwa: ‘Frar fawwar il-bjar’. Ieħor jixbħu huwa ‘Frar fawwar, il-bidwi għana d-dar’ u ieħor ‘Frar fawwar kull xitla nwar’. Imma missirijietna jafu li Frar mhux dejjem l-istess u għalhekk kienu jgħidu ‘Frar daqqa fawwar u daqqa qattar’.

Frar huwa wkoll magħruf għall-kesħa li ħafna drabi tagħmel u għalhekk il-Malti jgħid: ‘Frar jiġbor lil kulħadd id-dar’ u ‘Frar jgħakkes ix-xjuħ u ż-żgħar’.

Karnival u randan

Ix-xahar ta’ Frar iffakkarna wkoll fi żmien il-bluha; il-karnival. Dawn il-jiem huma marbutin ma’ żmien ir-randan, jiem li fihom wieħed jixxala, jiddeverti u jitbaħrad biex imbagħad joqgħod lura fil-ġimgħat ta’ qabel il-Ġimgħa l-Kbira. Il-karnival ta’ Malta ilu li twieled kważi 500 sena. Il-Kavallieri ġabu din id-drawwa magħhom u aħna ħadna l-qofol tagħha u żidna dak li ridna. Kull karnival  li jsir madwar id-dinja għandu xi ħaġa partikolari. F’ dak tagħna, fost oħrajn,  insibu l-Parata, it-tifkira tar-rebħa li l-Kavallieri u l-Maltin wettqu fuq il-qawwiet Torok fl-assedju tal-1565.

Kien hemm xi żmien li l-karnival ta’ Malta kien jiġi ċċelebrat f’ Mejju. Tassew li Frar ġieli kien kattiv ħafna ma’ dawk li jaħdmu s-sena kollha biex jibnu karrijiet trijonfali. Biss illum f’ pajjiżna qegħdin isiru jiem oħrajn fejn jiġi ċċelebrat karnival. Ikun dnub li l-Karnival ta’ Frar xi darba jispiċċa, mill-banda l-oħra huwa dnub ukoll li bosta xogħol u spejjeż jisfaw fix-xejn minħabba r-ras iebsa ta’ Frar.

Frar ukoll jagħti bidu għar-Randan u għalhekk jibbilanċja ftit bejn it-tbaħrid u l-bluha tal-Karnival mas-serjetà tar-randan. Illum ir-randan tilef ħafna minn dak li kien ftit għexieren ta’ snin ilu, is-sawm insejna xi jkun, il-litruġija tal-Knisja inbidlet ukoll u għalhekk hawn min lanqas jintebaħ li nkunu dħalna f’ dan iż-żmien!

Frar ukoll iġib il-bidu ta’ bosta preparamenti għal dak li jsir fil-Ġimgħa Mqaddsa.  Is-sagristan jibda jaħseb għall-purċissjoni u jibda joħroġ vara kull ġimgħa fil-kursija tal-knisja. Il-każini tal-baned jibdew jikkunċertaw il-marċi funebri u d-dilettanti tal-wirjiet tal-vari jibdew jaħdmu sabiex din is-sena l-wirja tagħhom ikollha xi ħaġa differenti minn dik tas-sena l-oħra. 

Wasal Pawlu

Għalina l-Maltin, Frar ifakkarna wkoll fin-nawfraġju ta’ San Pawl fuq xtutna. Żgur li bosta Maltin jogħxew meta jisimgħu l-vers tal-Atti tal-Appostli li jgħid: ‘Meta ħlisna mill-għarqa, sirna nafu li l-gżira kien jisimha Malta’ [Atti:28:1]. U għandhom għalfejn. Ftit huma l-pajjiżi li jissemmew fil-Bibbja. Malta waħda minnhom. Mhux il-pajjiżi kollha jistgħu jgħidu li għandhom dan il-privileġġ.

Il-festa ta’ San Pawl nawfragu hija festa għażiża għall-Maltin kollha. Kienet weġgħa ta’ qalb meta dan il-jum kien tneħħa minn festa pubblika. Apparti s-sinifikat reliġjuż tal-festa, nistgħu ngħidu li din hija l-ewwel riferenza bil-miktub għal din id-daqxejn ta’ gżira f’ nofs ta’ baħar. Anke għal dan il-fatt biss, l-10 ta’ Frar għandna nożżuh. Issa jekk Pawlu ta’ Tarsu wasalx Malta fl-10 ta’ Frar jew f’ xi jum ieħor ma jagħmilx differenza, l-importanti huwa s-sinifikat.

Qaddis ieħor

Qaddis ieħor li niftakru f’ dan ix-xahar huwa San Valentinu. Sewwasew fl-14 ta’ Frar il-Knisja tiċċelebra lil San Ċirillu u San Metodju, patruni tal-Ewropa. Hemm qaddis martri wkoll li jiġi ċċelebrat f’ dak il-jum, ismu huwa Valentinu. Illum id-dinja ikkumerċjaliżżat dan il-jum u dawritu f’ jum il-maħbubin.

F’ Malta wkoll Jum San Valentinu sar jum importanti fil-kalendarju tal-maħbubin u aktar u aktar importanti fil-kalendarju tan-negozjanti.

Dan u aktar iseħħ f’ pajjiżna fi Frar, l-iqsar xahar tas-sena. Iva xahar qasir, imma ma huwiex nieqes mill-attivitajiet.

Fr Renò Muscat

dan l-artiklu deher f' In-nazzjon, 7 ta' Frar 2015