Frar Malti

Għadna kif bdejna x-xahar ta’ Frar, l-iqsar xahar tas-sena u għandu mnejn ikun ukoll l-iktar xahar kiesaħ, jew l-aktar xahar li fih tinżel xita. Madanakollu, għandu mnejn li la jkun l-iksaħ xahar u lanqas l-aktar xahar imxarrab. Fi Frar ta’ sentejn ilu, ħabib tiegħi, Taljan, ġie jqatta’ ġimgħa Malta u nzerta ġimgħa mill-aktar bnazzi. Huwa qalli li fir-raħal tiegħu, kważi kważi,  lanqas fis-sajf ma jkollhom temp bnazzi bħalma kellna aħna fi Frar ta’ dik is-sena. Imma Frar xortiħ ħażina u għandu l-fama li huwa xahar krudili: dan huwa Frar Malti, ma toħodlux kopja!

Qwiel

L-aktar qawl Malti magħruf li jsemmi lil dan ix-xahar huwa: ‘Frar fawwar il-bjar’. Ieħor jixbħu huwa ‘Frar fawwar, il-bidwi għana d-dar’ u ieħor ‘Frar fawwar kull xitla nwar’. Imma missirijietna jafu li Frar mhux dejjem l-istess u għalhekk kienu jgħidu ‘Frar daqqa fawwar u daqqa qattar’.

Frar huwa wkoll magħruf għall-kesħa li ħafna drabi tagħmel u għalhekk il-Malti jgħid: ‘Frar jiġbor lil kulħadd id-dar’ u ‘Frar jgħakkes ix-xjuħ u ż-żgħar’.

Karnival u randan

Ix-xahar ta’ Frar iffakkarna wkoll fi żmien il-bluha; il-karnival. Dawn il-jiem huma marbutin ma’ żmien ir-randan, jiem li fihom wieħed jixxala, jiddeverti u jitbaħrad biex imbagħad joqgħod lura fil-ġimgħat ta’ qabel il-Ġimgħa l-Kbira. Il-karnival ta’ Malta ilu li twieled kważi 500 sena. Il-Kavallieri ġabu din id-drawwa magħhom u aħna ħadna l-qofol tagħha u żidna dak li ridna. Kull karnival  li jsir madwar id-dinja għandu xi ħaġa partikolari. F’ dak tagħna, fost oħrajn,  insibu l-Parata, it-tifkira tar-rebħa li l-Kavallieri u l-Maltin wettqu fuq il-qawwiet Torok fl-assedju tal-1565.

Kien hemm xi żmien li l-karnival ta’ Malta kien jiġi ċċelebrat f’ Mejju. Tassew li Frar ġieli kien kattiv ħafna ma’ dawk li jaħdmu s-sena kollha biex jibnu karrijiet trijonfali. Biss illum f’ pajjiżna qegħdin isiru jiem oħrajn fejn jiġi ċċelebrat karnival. Ikun dnub li l-Karnival ta’ Frar xi darba jispiċċa, mill-banda l-oħra huwa dnub ukoll li bosta xogħol u spejjeż jisfaw fix-xejn minħabba r-ras iebsa ta’ Frar.

Frar ukoll jagħti bidu għar-Randan u għalhekk jibbilanċja ftit bejn it-tbaħrid u l-bluha tal-Karnival mas-serjetà tar-randan. Illum ir-randan tilef ħafna minn dak li kien ftit għexieren ta’ snin ilu, is-sawm insejna xi jkun, il-litruġija tal-Knisja inbidlet ukoll u għalhekk hawn min lanqas jintebaħ li nkunu dħalna f’ dan iż-żmien!

Frar ukoll iġib il-bidu ta’ bosta preparamenti għal dak li jsir fil-Ġimgħa Mqaddsa.  Is-sagristan jibda jaħseb għall-purċissjoni u jibda joħroġ vara kull ġimgħa fil-kursija tal-knisja. Il-każini tal-baned jibdew jikkunċertaw il-marċi funebri u d-dilettanti tal-wirjiet tal-vari jibdew jaħdmu sabiex din is-sena l-wirja tagħhom ikollha xi ħaġa differenti minn dik tas-sena l-oħra. 

Wasal Pawlu

Għalina l-Maltin, Frar ifakkarna wkoll fin-nawfraġju ta’ San Pawl fuq xtutna. Żgur li bosta Maltin jogħxew meta jisimgħu l-vers tal-Atti tal-Appostli li jgħid: ‘Meta ħlisna mill-għarqa, sirna nafu li l-gżira kien jisimha Malta’ [Atti:28:1]. U għandhom għalfejn. Ftit huma l-pajjiżi li jissemmew fil-Bibbja. Malta waħda minnhom. Mhux il-pajjiżi kollha jistgħu jgħidu li għandhom dan il-privileġġ.

Il-festa ta’ San Pawl nawfragu hija festa għażiża għall-Maltin kollha. Kienet weġgħa ta’ qalb meta dan il-jum kien tneħħa minn festa pubblika. Apparti s-sinifikat reliġjuż tal-festa, nistgħu ngħidu li din hija l-ewwel riferenza bil-miktub għal din id-daqxejn ta’ gżira f’ nofs ta’ baħar. Anke għal dan il-fatt biss, l-10 ta’ Frar għandna nożżuh. Issa jekk Pawlu ta’ Tarsu wasalx Malta fl-10 ta’ Frar jew f’ xi jum ieħor ma jagħmilx differenza, l-importanti huwa s-sinifikat.

Qaddis ieħor

Qaddis ieħor li niftakru f’ dan ix-xahar huwa San Valentinu. Sewwasew fl-14 ta’ Frar il-Knisja tiċċelebra lil San Ċirillu u San Metodju, patruni tal-Ewropa. Hemm qaddis martri wkoll li jiġi ċċelebrat f’ dak il-jum, ismu huwa Valentinu. Illum id-dinja ikkumerċjaliżżat dan il-jum u dawritu f’ jum il-maħbubin.

F’ Malta wkoll Jum San Valentinu sar jum importanti fil-kalendarju tal-maħbubin u aktar u aktar importanti fil-kalendarju tan-negozjanti.

Dan u aktar iseħħ f’ pajjiżna fi Frar, l-iqsar xahar tas-sena. Iva xahar qasir, imma ma huwiex nieqes mill-attivitajiet.

Fr Renò Muscat

dan l-artiklu deher f' In-nazzjon, 7 ta' Frar 2015