Riflessjoni fuq il-muntanji

Dan l-aħħar kont qiegħed l-Italja u x-xogħol ħadni għand ħabib antik tiegħi li huwa kappillan f'raħal mitluf fuq il-muntanji. Minkejja li mort kemm-il darba f'dan ir-raħal, din id-darba irriflettejt fuq ċerti ħwejjeġ li qabel forsi ma kontx tajt kashom. Tiskanta kif f'dik il-kesha, f'dik l-arja nadifa u nieqsa mill-ħafna dħaħen tal-ibliet, il-moħħ donnu jaħdem differenti u jibda jirrifletti fuq dak li f'postijiet oħra ma jkollux ħin jirrifletti fuqhom.

Rispett 

 Ir-rispett lejn is-saċerdot f'dan ir-raħal huwa xi ħaġa li mhux faċli tfisser. Don Paolo, il-kappillan huwa l-uniku saċerdot hemmhekk. Biex ngħid id-dritt hemm ukoll Don Vincenzo, li kien kappillan qabel, imma dan jinstab f'qiegħ ta' sodda u għalhekk ma jistax jagħti servizz. 

Kif digà għidt, f'dan ir-raħal mort bosta drabi, allura tista' tgħid li n-nies kollha jafuni. Taħsbux li hemm għexieren ta' eluf ta' nies joqgħodu hemm. Bix-xorti jekk in-numru jlaħħaq l-elf u ħames mija. 

Hekk kif wasalt beda t-tislim, il-bews u t-tgħanniq. Minkejja li issa lili jafuni, xorta waħda jindirizzawni bil-Voi. Fit-Taljan hemm il-forma pulita kif tindirizza bniedem bl-akbar rispett, ma tgħidlux Tu imma tgħidu Lei. Fl-Italja meridjonali minflok il-Lei jużaw il-Voi.

Nistħajjlkom tgħidu li din hija ħaġa zgħira, imma meta tkun taf lin-nies, kemm-il darba tkun mort id-dar tagħhom għall-ikel, ikunu fuq il-lista tal-ħbieb tiegħek fuq facebook u xorta jindirizzawk bil-Voi ma tistax ma tindunax b'liema rispett ikunu qed jindirizzawk.

Il-ħajja ta' kuljum

F'dan ir-raħal ftit li xejn hemm attività. Hemm xi tliet barijiet fejn irgiel jinġabru jilgħabu l-karti u jixorbu l-kafè. Hemm xi żewħ ħwienet tal-merċa, taż-żebgħa u xi ħwienet tal-ħwejjeg. Hemm ħanut tal-ħwejjeg tat-tfal li sidu għandha kelb tar-razza Maltija. Kull meta mmur f'dan ir-raħal dejjem nittawwal lil sid il-ħanut u lill-prinċep Malti. Qed ngħid "prinċep" għax veramment miżmum sewwa.

Ħafna mill-attivitajiet li jsiru fir-raħal isiru mill-parroċċa. Il-grupp tal-iscouts kien imwaqqaf mill-kappillan, is-sistema tas-social street fuq il-mezzi soċjali tal-media kienet introdotta mill-parroċċa, il-kompetizzjoni tal-isbaħ presepju fid-dar tagħmilha l-parroċċa u l-presepju ħaj li sar fil-jiem li kont hemmhekk jien huwa kollu frott il-ħidma ta' dawk li jgħinu fil-parroċċa. F'kelma wahda il-knisja għandha rwol importanti fir-raħal. Dan ma jfissirx li ma hemmx min huwa antiklerikali, ma jfissirx li kulħadd iħobbu lil Don Paolo. Fid-dinja dejjem hekk, tagħmel kif tagħmel taqlagħha. Hawn jiġi f'moħħi l-kliem tal-Arċisqof Scicluna: "Fid-dinja ssib min iċapċaplek u ssib min iċapċapulek!" 

Don Paolo ma jħabbilx wisq rasu, jibqa' sejjer bla ma jagħti każ min jipprova jagħmel il-bsaten fir-roti. Jaf li jekk jieqaf ir-rota tieqaf imma jekk jibqa' sejjer ir-rota taqsam il-bsaten.

Quddies

F'dan ir-raħal hemm il-parroċċa, iddedikata lil Santa Marija imma kulħadd jgħidlek li huwa s-santwarju ta' Sant' Antnin ta' Padova. Hemm il-knisja ta' San Ġwanni li minn barra taħsbiha kappella tal-Madonna ta' Pompei għax fuq il-bieb waħdieni tagħha hemm pittura sabiha tal-Madonna taħt dan it-titlu. Hemm ukoll il-knisja ta' dak li darba kien il-monasteru ta' San Feliċ. Illum il-monasteru sar l-uffiċini tal-kunsill lokali tal-post imma l-knisja għadha knisja. 

Kif qed tindunaw il-knejjes ma jonqsux imma saċrdoti ma hemmx għajr Don Paolo. Allura ssir quddiesa waħda kuljum, fil-parroċċa. Din issir filgħaxija. Nhar ta' Ħadd isiru żewħ quddisiet filgħodu. 

Din il-ħaġa ġegħlitni nirrifletti ftit fuq is-sitwazzjoni f'pajjizna. M'ilux kont qed nipprietka Birkirkara u rajt karta bil-ħijiniet tal-quddies li jsir f'dan ir-raħal. Mingħajr il-parroċċa ta' Fleur de Lys għaddejt ħamsa u erbgħin quddiesa fil-jum tal-Ħadd. Bla ma trid tgħid: "x'diffenza!" 

Forsi aħna għadna xi ftit imfissdin. Ftit mijiet ta' kilometri bogħod minnha hemm realtajiet differenti ħafna minn tagħna. F'pajjiżna jinqala' ħafna paroli jekk kappillan ikollu jnaqqas quddiesa minħabba n-nuqqas ta' saċerdoti. 

Ikel

Billi fil-jiem li kont f'dan ir-raħal it-temperatura niżlet sewwa, bla ma trid tiekol iżjed għax jaqbdek ħafna ġuħ. Hawn l-ikel huwa xi ħaġa tal-ġenn. Billi bosta raħħala għandhom ir-raba' u l-bhejjem, jieklu ikel naturali, bla ħafna preservattivi u żidiet. Irkotta friska taħsibha krema, ġobon tal-ħalib tan-nagħag, mozzarella, perżut u salamijiet differenti magħmulin fid-dar għax hemmhekk il-mara tiddedika ruha għall-familja mhux għall-karriera. U biex ngħidu d-dritt bilkemm hemm xogħol għall-irgiel aħseb u ara għan-nisa! 

Kemm hu differenti l-ikel tal-irħula minn dak tal-ibliet il-kbar. 

U xi ngħidu għall-inbid? Hawn bosta jagħmlu l-inbid huma. Anke dak tal-quddiesa jsir minn raħħal mill-post. Hawn l-hena tagħhom idewquk l-inbid li jagħmlu huma. Trid toqgħod attent għax għandu ħabta jkun traditur dan l-inbid; tajjeb imma malajr jitla' fir-ras. Wieħed raħħal qalli li hu jippreferi tazza nbid tajba minn tiegħu milli flixkun sħiħ mixtri mill-ħanut. Ma domtx ma ntbaħt li għandu raġun u ndunajt ukoll li dan it-tali b'tazza nbid waħda ma jixbax.

Kemm ħsibijiet ġew ġewwa moħħi f'dawk il-ftit ġranet li kont fuq il-muntanji qrib Avelllino, sitt mija jew seba' mitt metru 'l fuq mil-livell tal-baħar. Forsi l-kesħa gegħlitni nirrifletti? Forsi l-arja? Jew forsi n-nies? 

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon -  6 ta' Jannar 2018