Komunikazzjoni

 

Il-bniedem huwa annimal ikkomplikat, annimal li jaħseb, annimal li jħobb, annimal li għandu l-fakultà tar-raġuni u huwa annimal li jikkomunika. Kull annimal għandu xi mod li bih jikkomunika biex inkunu qed ngħidu d-dritt, imma l-ebda annimal għajr il-bniedem ma huwa kapaċi jikkomunika bħalma jagħmel il-bniedem. Komunikazzjoni ma hija xejn għajr li dak li jkun jitfa’ f’post komuni dak li jkollu f’moħħu.

Ilbieraħ

Sa mill-ħolqien tiegħu l-bniedem beda jfittex u joħloq sistemi ta’ komunikazzjoni. Beda juża d-duħħan biex iwassal messaġġ lil xi ħadd il bogħod. Aktarx li dan kien ikun messaġġ li jkun riesaq xi periklu. Fiċ-Ċina, minn fuq il-Ħajt il-Kbir li nsibu f’dak il-pajjiż, kienu jintbagħtu messaġġ bid-duħħan minn torri għal ieħor li hemm ma’ dan l-hekk imsejjaħ ħajt. Il-messaġġi mibgħutin kienu jfissru li jkun hemm l-għadu qrib u li jkun ser jinvadihom. Ma hemmx għalfejn immorru daqstant bogħod, f’pajjiżna stess it-torrijiet tal-għassa li nsibu mxerrdin matul il-kosta kienu jużaw mod simili meta kienu jilmħu l-għadu ġej lejn artna minn fuq il-baħar. Minflok duħħan kienu jqabbdu ħuġġieġa imma l-messaġġ kien jasal xorta.

Min żar il-belt ta’ Krakovja fil-Polonja, jaf li fil-pjazza ċentrali, sewwasew minn fuq il-kampnar tal-knisja ta’ Santa Marija, kull siegħa tindaqq biċċa fanfarra bi trumbetta. Din tfakkar il-fatt meta għassies ra l-għadu riesaq u beda jdoqq biex javża lin-nies. L-għassies intlaqat f’għonqu minn vleġġa sparata min-naħa tal-għadu u għalhekk il-fanfarra waqfet ħesrem. Dan huwa mod ieħor ta’ kif kienet issir il-komunikazzjoni. Ladarba qed insemmu strumenti mużikali fil-komunikazzjoni tajjeb insemmu li f’xi postijiet fl-Afrika għadhom jintużaw it-tnabar biex iwasslu il-messaġġi.

Mużika

Il-mużika wkoll twassal messaġġ. Hemm mużika li tferraħ u hemm ukoll mużika li twassal messaġġ ta’ niket. Niftakru ftit fil-marċi li tant huma popolari f’pajjiżna. Hemm dawk li d-dilettanti jsejħu: marċi volanti, marċi ferrieħa li nisimgħuhom fil-festi tagħna, ovvajment mhux waqt il-pandemija, u li fihom id-dilettanti jkantaw, jaqbżu u jiżfnu. Hemm imbagħad il-marċi funerbi li jindaqqu f’okkażjonijiet li fihom ma jsirx qbiż u żfin bħal ngħidu aħna fil-Ġimgħa l-Kbira u f’xi funeral. La qed insemmi dawn id-drawwiet popolari ta’ pajjiżna inkunu nonqsu jekk ma nsemmux il-Valzi li xi rħula tagħna jsemmgħulna nhar Ħadd il-Għid. Kull tip ta’ mużika fiha messaġġ, kull mużika tista’ tkun parti minn komunikazzjoni.

Skiet

Kultant anke s-skiet jista’ jikkomunika xi ħaġa. Persuna quddiem pulizija li jkun qed jinterrogaha tista’ tagħżel is-skiet bħala risposta. Persuna li tkun ġiet offiża tista’ tagħżel is-skiet bħala arma – sewwasew kif jgħid il-Malti: is-skiet risposta. Iva s-skiet jista’ jkun ukoll komunikazzjoni. Nieħdu eżempju banali imma reali. Raġel jasal lura mix-xogħol, jiftaħ il-bieb ta’ barra u  kif jagħmel ta’ kuljum isejjaħ lil martu: “Wasalt jien ħanini.” Is-soltu kien ikun hemm it-tweġiba: “Hawn qegħda qalbi!”, imma llum xejn, skiet taqtgħu b’sikkina. Ir-raġel jidħol ħdejn martu u jsejħilha b’isimha u hi tibqa’ muta....... ma tridx wisq biex tinduna li hemm xi ħaġa ħażina. Is-skiet tagħha wassal messaġġ li dakinhar mhux kollox sew bħas-soltu.

Tekonolġija

Illum ma għadniex nużaw id-duħħan jew il-ħġejjeġ biex inwasslu dak li rridu nwasslu. Anke l-istrumenti naqsu fejn tidħol komunikazzjoni imma mhux għax ma għadniex nikkomunikaw iżda għax sirna nikkomunikaw b’modi oħra. Il-komunikazzjoni mingħajr fil taf il-bidu tagħha lir-radju. X’passi ta’ ġgant saru f’dan il-qasam, mhux biss fejn jidħol ir-radju imma f’kull qasam tat-tekonoloġija. Il-komunikazzjoni gawdiet bil-kbir minn dawn l-avvanzi. Bil-wasla tat-televiżjoni kien hemm min beża’ li r-radju kien ser imut mewta naturali. Tiftakruha d-diska tal-grupp The Buggles bl-isem “Video killed the Radio star”?  Minkejja li din id-diska ħarġet fl-1979, titratta s-sena 1952 meta t-televiżjoni kien għadu qed jevolvi. Illum nafu li din kienet biża’ fiergħa għax ir-radju għadu popolari sal-lum. Għax waqt li tkun qed issuq, waqt li tkun qed tagħmel xi ħaġa fid-dar, tista’ tibqa’ tisma’ r-radju imma mhux possibbli tara t-televiżjoni.

Imbagħad l-akbar qabża fejn tidħol komunikazzjoni u teknoloġija saret mal-wasla tal-internet. L-idea ta’ netwerk tal-kompjuters li tippermetti sidien ta’ kompjuters differenti jikkomunikaw ma’ xulxin żviluppat f’diversi stadji. Il-qofol ta’ dawn l-iżviluppi kollha wasslet għan-netwerk ta’ netwerks, dak li llum nafuh bħala l-Internet. Illum kważi kulħadd juża l-internet u għal bosta minna sar għodda indispensabbli li rriduha magħna l-ħin kollu u għalhekk inġorruha fil-but. X’inhu smart phone jekk mhux komputer? Tassew suppost huwa telefon, imma aktarx li l-anqas li nużawh huwa biex inċemplu. Aħna li qbiżna n-nofs seklu kellna nidħlu f’din id-dinja ta’ komunikazzjoni teknoloġika, imma dawk li għandhom nofs l-età tagħna twieldu f’dan l-ambjent, twieldu f’dinja teknoloġika.

Dan kollu huwa dovut għall-fatt li l-bniedem huwa l-aktar annimal li jikkomunika, anzi ma jistax ma jikkomunikax u għalhekk dejjem ra kif itejjeb il-mezzi ta’ komunikazzjoni – mis-sinjal bid-duħħan għat-telefon ċellulari!

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon - 7 ta' Awwissu 2021