Il-Polonja

 

Wieħed mill-pajjiżi li dawn l-aħħar snin aħna l-Maltin bdejna nżuru spiss huwa l-Polonja. Dan il-pajjiż li ssieħeb fl-Unjoni Ewropea magħna għandu ħafna x’joffri u għalina l-Maltin, żjara fih għandha tkun vakanza mill-aqwa.

Il-Polonja, jew kif uffiċjalment jissejjaħ: ir-Repubblika tal-Polonja, huwa pajjiż li jinsab fl-Ewropa Ċentrali. Huwa maqsum f’16-il provinċja amministrattiva, li jkopru żona ta’ 312,696 kilometru kwadru u għandu klima staġjonali fil-biċċa l-kbira moderata. B’popolazzjoni ta’ kważi 38.5 miljun ruħ, il-Polonja hija l-ħames l-iktar stat membru popolat tal-Unjoni Ewropea. Il-kapitali tal-Polonja hija Varsavja. Bliet kbar oħra jinkludu Krakovja, Łódź, Wrocław, Poznań, Gdańsk, u Szczecin. L-oriġini tal-isem "Polonja" ġejja mit-tribù Slav tal-Punent ta’ Polans jew Polanie, li kienu jabitaw fuq ix-xatt tax-xmara Warta tar-reġjun tal-Polonja l-Kbira tal-lum. L-oriġini tal-isem Polanie nnifisha ġejja mill-kelma Proto-Slava pole li tfisser għalqa. F’xi lingwi, bħall-Ungeriż, il-Litwan, il-Persjan, ir-Russu u t-Tork, l-isem tal-pajjiż huwa derivat mil-Lendjani li kienu joqogħdu fit-tarf tax-Xlokk tal-Polonja tal-lum. Isimhom ukoll ġej mill-kelma Pollakka antika lęda li tfisser art miftuħa jew pjanura.

Ftit storja

Meta wieħed jaqra l-istorja ta’ dan il-pajjiż jinduna kemm niesu minn dejjem batew iżda minkejja kollox baqgħu sodi u dejjem iġġieldu għal pajjiżhom. Il-Polonja bdiet tifforma f'entità magħquda u pajjiż rikonoxxut lejn nofs is-seklu 10 taħt id-dinastija ta’ Piast. L-ewwel ħakkiem tal-Polonja li huwa storikament dokumentat kien Mieszko I li aċċetta l-Kristjaneżmu bħala r-reliġjon uffiċjali tad-dinastija tiegħu. Dan ir-rikonoxximent tal-Knisja Latina fis-sena 966 nistgħu ngħidu li kien il-Magħmudija tal-Polonja. Fl-1569 il-Polonja ngħaqdet mal-Litwanja u fis-sekli XVI u XVII kien hemm bosta kriżijiet fit-tmexxija tas-saltna. Il-Pollakki qamu kemm-il darba kontra l-mexxejja tagħhom. Fl-1807 din l-art għaddiet taħt idejn Napujun li ddikjaraha bħala d-Dukat ta’ Varsavja. Wara l-Ewwel Gwerra Dinjija l-Alleati kollha qablu dwar ir-rikostituzzjoni tal-Polonja. It-Tieni Gwerra Dinjija bdiet bl-invażjoni tal-Polonja mill-Ġermaniża Nażista fl-1 ta’ Settembru 1939. Din kienet segwita mill-invażjoni Sovjetika fis-17 ta' Settembru. Fit-28 ta’ Settembru 1939, Varsavja waqgħet. Kif miftiehem bejn is-Sovjetiċi u n-Nażisti, il-Polonja kienet maqsuma f'żewġ żoni, waħda okkupata mill-Ġermanja Nażista, l-oħra mill-Unjoni Sovjetika. Is-snin tal-gwerra kienu snin tal-biża’ għall-polonja. Hemmhekk kien hemm għadd ta’ kampijiet ta’ konċentrament li kellhom l-għan li jeqirdu lil-Lhud u warajhom bosta u bosta oħrajn. Wara l-gwerra dan il-pajjiż daħal fl-era Komunista li baqgħet sejra sas-snin disgħin. Mal-ħelsien mill-Komuniżmu l-Polonja bdiet it-triq lejn tisħib fl-Unjoni Ewropea, li seħħ fl-1 ta’ Mejju tas-sena 2004.

L-aktar magħruf

Bla dubju l-aktar bniedem magħruf li tat l-art Pollakka kien dak li kien il-264 papa fl-istorja tal-Knisja Kattolika mis-16 ta’ Ottubru 1978 sa mewtu li ġrat fit-2 ta’ April tas-sena 2005. Karol Wojtyla twieled fit-18 ta’ Mejju 1920, f’Wadowice, fin-nofsinhar tal-Polonja. Huwa tilef lil ommu meta kien għadu tfal. Lejn nofs is-sena 1938, Karol flimkien ma’ missieru marru jgħixu ġewwa Krakovja fejn il-ġuvnott beda jsegwi kors tal-filosofija ġewwa l-Università. Ma għaddewx wisq xhur li ma faqqgħetx it-tieni gwerra dinjija. Il-Polonja inħakmet min-Nażisti Ġermaniżi u l-Università li fiha kien jattendi Karol ingħalqet. L-irġiel kellhom imiddu jdejhom għax-xogħol u kellhom iwarrbu l-istudju. Karol kellu jmur jaħdem f’barriera tal-ġebel  u aktar tard bħala spiżjar ġewwa fabbrika tal-kimiki. Xejn ma kien żmien sabiħ għad-dinja. Xejn inqas sabiħ kien dan iż-żmien għall-Polonja.  Biex il-ħajja tkompli ddewwaq l-imrar minn tagħha liż-żagħżugħ Wojtyla, nhar it-Tlieta, 18 ta’ Frar, 1941, imut missieru b’ attakk tal-qalb fl-età ta’ 61 sena. Karol kien għad għandu 20 sena. Aktar tard huwa kien qal “Ta’ għoxrin sena kont tlift lil dawk kollha li kont inħobb, lil dawk kollha li stajt inħobb, bħal oħti l-kbira li jgħidu li mietet sitt snin qabel ma twelidt jiena.” Għalina l-Maltin jibqa’ papa speċjali għax kien l-ewwel suċċessur ta’ San Pietru li ġie jżurna. U biex ngħidu kollox ġie aktar minn darba!

Turiżmu

Il-Polonja bdiet tesperjenzat żieda sinifikanti fin-numru ta’ turisti wara li ssieħbet fl-Unjoni Ewropea. Il-pandemija tal-Covid19 ħarbtet dan is-settur madwar id-dinja kollha. Bi kważi 21 miljun turist internazzjonali fl-2019, it-turiżmu jikkontribwixxi konsiderevolment għall-ekonomija ġenerali u jifforma proporzjon relattivament kbir tas-suq tas-servizzi tal-pajjiż. L-attrazzjonijiet turistiċi fil-Polonja jvarjaw, mill-muntanji fin-nofsinhar sal-bajjiet bir-ramel fit-tramuntana. L-iktar belt li jżuruha turisti hi Krakovja, li kienet fl-antik il-kapitali tal-Polonja u llum isservi bħala relikwa tal-età tad-deheb tal-Polonja u tar-Rinaxximent.

Il-kapitali Pollakka Varsavja u l-Belt il-Qadima storika tagħha ġew mibnija mill-ġdid wara li nqerdu bil-gwerra. Bliet oħra li jiġbdu għadd ta’ turisti jinkludu Gdańsk, Poznań, Lublin, Toruń kif ukoll i-kamp ta’ konċentrament Ġermaniż ta’ Auschwitz f'Oświęcim. Post li jżuruh bosta huwa l-Minjiera tal-Melħ f’Wieliczka. Din hija minjiera tas-seklu 13 donnha labrint li fiha wkoll kappella minquxin mill-minaturi minn melħ tal-blat taħt l-art.

Il-Polonja hija art li ta’ min iżurha. Hemm ħafna xi tgħid dwarha, jien semmejt ftit biss.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon - 21 ta' Awwissu 2021