Sliem u tifkiriet

Dan l-aħħar kont mistieden minn kappillan Taljan, ħabib antik tiegħi, biex immur fil-parroċċa tiegħu u mmexxilu l-festa li r-raħal li tieghu huwa kappillan jagħmel lil Sant Antnin u lil Santa Luċija. Ilni midħla ta’ dan ir-raħal mitluf qalb il-muntanji u li jagħmel parti mill-provinċja ta’ Avellino aktar minn disa’ snin u għalhekk nista’ngħid li sirt naf mhux biss il-ftit toroq li jiffurmaw ir-raħal imma kważi lir-residenti kollha. Fil-fatt kont ktibt artiklu xi snin ilu dwar dan il-post.

Montefalcione

Montefalcione

Hekk jismu dan ir-raħal, Montefalcione:  l-għolja tal-minġel. Dan jinsab ftit aktar minn 500 metru ’l fuq mil-livell tal-baħar. Minkejja li fuq livell governattiv jagħmel parti minn Avellino, bħala parroċċa tagħmel mad-djoċesi ta’ Benevento . Il-parroċċa li tmiss ma’ dan ir-raħal tagħmel mad-djoċesi ta’ Avellino.

Il-ġebla bl-10 P

Ta’ interess partikolari f’dan ir-raħal hija ġebla li nsibu ma’ waħda mid-djar. Din fiha mnaqqxa fiha disinn ta’ warda u l-ittra P għal għaxar darbiet u s-sena 1693. Jingħad li din kien għamilha l-arċipriet ta’ Montefalcione ta’dak iż-żmien, Don Carlo Paoletti, u kien wiegħed li jekk xi ħadd jirnexxilu jaqta’ xi jfissru dawk l-għaxar ittri kien ser iħallilu ġidu kollu. Kien ta tliet xhur żmien imma ħadd ma rnexxielux jaqta’ t-tifsira tagħhom. Għalhekk l-arċipriet ta t-tifsira tagħhom li n-nutar tiegħu u dawn tniżżlu fit-testment. Dawn ifissru hekk: “Prima Pensa, Poi Parla, Perché Parole Poco Pensate Portano Peso”. Bil-Malti jfissru hekk : L-ewwel aħseb imbagħad tkellem għax kliem bi ftit ħsieb iġib l-inkwiet.” Żgur li dan huwa parir għaqli li jgħodd mhux biss għal dak iż-żmien u għal dawk in-nies imma għadu relevanti llum u għalina  wkoll forsi issa aktar minn dak iż-żmien, meta qed ngħixu f dinja ta’ media soċjali fejn kulħadd sar avukat, kulħadd sar ġurnalist, kulħadd sar imħallef!

Intant daqshekk fuq Montefalcione u fuq il ġebla tal-Arċipriet. U ngħid id-dritt ma nafx min wiret lil Don Carlo imma hawn min jgħid li billi hu ma kellux qraba ħalla ġidu kollu lill-parroċċa.

Serenità

Ħaġa li tolqtok kif tasal Montefalcione fi żmien il-festa hija n-numru kbir ta’ karozzi li tara pparkjati meta tikkomparah ma’ żminijiet oħra tas-sena. Dan minħabba li bosta Montefalcionesi li kellhom iħallu raħalhom minħabba x-xogħol jew għal xi raġuni oħra, jmorru f’raħalhom fil-jiem tal-festa. Magħhom jieħdu l-familja u b'hekk l-elfejn ruħ li joqgħodu s-sena kollha hemm isiru sitta jew sebat elef. Bosta emigranti, l-aktar mill-Istati Uniti wkoll iżuru l-familja tagħhom f’dan iż-żmien biex b’ġebla waħda jolqtu żewġ għasafar, jaraw il-familjari u jgawdu l-festa ta’ Sant Antnin u Santa Luċija bl-ispettakklu kollu li jkun fiha din il-festa.

Forsi dawn imorru jfittxu s-serenità, il-paċi u l-ħajja sempliċi li ssib hemmhekk. Imorru jgħixu ftit jiem ma’ nies li għad għandhom ħajja sempliċi minkejja li jafu jimxu maż-żmien ukoll. Imorru Montefalcione għax hemm differenti mill-bel li jgħammru fiha tul is-sena kollha. Hemm jarmaw it-toroq għall-festa u ħadd ma jgorr għax ikollu arblu quddiem biebu. Hemm il-qniepen mill-kampnar tal-Knisja jsemmgħu leħinhom spiss is-sena kollha u matul il-jiem tal-festa xi ħaġa aktar, bla ma ħadd jibda xi petizzjoni biex dawn jitwaqqfu. Hemm jinħaraq il-logħob tan-nar, anzi jsir festival tal-logħob tan-nar u ħadd ma joqgħod iġib id-dinja fit-tarf minħabba l-ħsejjes. Forsi hija din is-serenità li ma ssibx f’pajjiż fejn jgħixu ħafna ‘dojoq’, is-sigrieti li l-aħħar jiem ta’ Awwissu jiġbdu tant emigranti lejn raħal twelidhom.

Tifkiriet

Ikolli nistqarr li l-jiem li għaddejt hemm ġabuli ħafna tifkiriet ta’Malta ta’ ftit aktar minn nofs seklu ilu, meta l-mara kienet tagħmel il-karriera tagħha minn ġewwa darha. Tieħu ħsieb uliedha u żewġha, issajjar, tnaddaf u tkun is-sultan ta’ darha. Ftakart meta anke aħna konna aktar qrib tal-knisja parrokkjali, meta l-kaopillan kien magħdud bħala wieħed mill-aktar persuni importanti tar-raħal. Rajt lix-xjuħ fil-misraħ, jixorbu l-kafè u jilgħabu l-karti. Kollox fakkarni f’Malta tal-imgħoddi meta l-ħajja tagħna kienet aktar sempliċi imma isbaħ. Ftakart meta l-ġirien kienu qishom familjari mhux bħal-lum bilkemm tkun taf min joqgħod ħdejk! Ma rridx inħalli barra l-ikel bnin li jafu joffru l-imwejjed ta’ dan ir-raħal ċkejken. Ħafna mill-prodotti mkabbrin fil-ġardina tad-dar stess.

Is-sliem, l-arja tal-muntanji, il-ħbiberija sinċiera li tħoss f’dawn in-nies  ġabuli tifkiriet kbar, tifkiriet ta’ ħajja li llum ma nsibuhiex aktar fostna grazzi għall-progress. Xi sliem, x’tifkiriet!

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon - 17 ta' Settembru 2022