Scala Sancta

 

Fil-belt ta’ Ruma, sewwasew fil-pjazza ta’ ħdejn il-katidral ta’ Ruma, San Giovanni in Laterano, insibu binja li fiha hemm taraġ li jissejjaħ Scala Sancta. Fi żmien ir-randan dan il-post ikun frekwentat aktar minn żminijiet oħra ta’ matul is-sena għaliex huwa maħsub li dan it-taraġ għadda min fuq Ġesù Kristu. Ovvjament da nit-taraħ ma kienx Ruma. Skont it-tradizzjoni dan huwa t-taraġ li tela’ Ġesù biex jasal fis-sala fejn saret interrogazzjoni minn Ponzju Pilatu qabel ingħata s-sentenza tat-tislib tiegħu. Huwa maħsub li Ġesù tela’ dan it-taraġ diversi drabi dakinhar li ġie kkundannat għall-mewt. Dan kollu, bħalma nafu, seħħ f’Ġerusalemm, allura kif dan it-taraġ sab ruħu f’Ruma?

Oriġini

Dan it-taraġ fih tmienja u għoxrin tarġa  tal-irħam abjad li jinsabu ġewwa binja fuq proprjetà extraterritorjali tas-Santa Sede f'Ruma. Uffiċjalment dan il-bini jissejjaħ is-Santwarju Pontifiċju tat-Taraġ Imqaddes jew bit-Taljan Pontificio Santuario della Scala Santa. Dan il-bini jinkorpora parti mill- Palazz Papali Lateran antik. It-Taraġ Imqaddes iwassal għall-knisja ta’ San Lawrenz in Palatio ad Sancta Sanctorum magħrufa aħjar bħala Chiesa di San Lorenzo in Palatio ad Sancta Sanctorum jew sempliċement is-“ Sancta Sanctorum ” li kienet il-kappella personali tal-Papiet tal-ewwel żminijiet tal-Knisja.  Wieħed jista’ jitla’ dan it-taraġ għarkupptejh biss.

Skont it-tradizzjoni, dan it-Taraġ inġiebu Ruma minn Sant'Elena fir-raba' seklu. Fil-Medjuevu kien magħruf bħala Scala Pilati jiġifieri t-Taraġ ta’ Pilatu. Minn pjanti antiki jidher li dan it-taraġ kien f’xi żmien iwassal  għall-kuritur tal-Palazz tal-Lateran iżda fl-1589, il-Papa Sistu V ordna li t-Taraġ Imqaddes jitneħħa mill-palazz u jiġi poġġut fil-post preżenti. Billi kif għidna dan it-taraġ ma jistax jintrifes mis-saqajn imma wieħed jista’ jitilgħu biss għarkupptejh, inbnew turġien oħra għal dawk li ma jistgħux jitilgħuh għarkupptejhom. Fl-1724, il-Papa Benedittu XIII għatta t-taraġ tal-irħam bl-injam għall-protezzjoni tiegħu, peress li l-irħam kien beda jittiekel minħabba l-ħafna pellegrini li telgħu t-taraġ maż-żmien. It-taraġ baqa’ mgħotti sal-2019, meta tneħħa l-kisi protettiv tal-injam u l-irħam ġie espost wara xogħol ta’ restawr. Meta t-taraġ reġa’ nfetaħ fil-11 ta' April 2019, il-pellegrini tħallew jitilgħu t-taraġ tal-irħam espost fuq irkupptejhom għall-ewwel darba wara kważi 300 sena. It-taraġ baqa’ espost u miftuħ għall-pubbliku bejn April 2019 u Lulju 2019, u mbagħad reġa’ ġie miksi bl-injam.

Devozzjoni

Li wieħed jitla’ t-Taraġ Imqaddes fuq irkupptejh hija devozzjoni ferm antika fost il-pellegrini u l-fidili. Diversi Papiet wettqu din id-devozzjoni u l-Knisja Kattolika Rumana tat indulġenzi għaliha. Il-Papa Piju VII fit-2 ta’ Settembru 1817 ta indulġenza ta ’ disa’ snin għal kull tarġa lil dawk li jitilgħu t-Taraġ. Il-Papa Piju X  fis-26 ta’ Frar 1908 ta indulġenza plenarja kemm-il darba dak li jkun  jitla’ t-Taraġ b’devozzjoni wara l-Qrar u t-Tqarbin. Fil-11 ta’ Awwissu 2015 il- Penitenzjarju Appostoliku ta indulġenza plenarja lil dawk kollha li, “ispirati mill-imħabba” jitilgħu t-Taraġ fuq irkupptejhom waqt li jimmeditaw fuq il-passjoni ta’ Kristu, u wkoll marru għall-Qrar, irċievew it-Tqarbin u talbu għall-intenzjonijiet tal-Papa. Dawk li ma jifilħux jitilgħu għarkupptejhom hemm modi oħra kif jistgħu jiksbu l-indulġenzi. Bejn April 2019 u Lulju 2019, meta l-pellegrini tħallew jitilgħu t-taraġ għarkupptejhom fuq it-taraġ oriġinali tal-irħam mikxuf, in-numru ta’ pellegrini trippla.

Fuq l-eżempju ta’ bosta qaddisin u rġiel u nisa illustri u devoti, il-Papa Piju IX tela’ t-taraġ kemm-il darba matul ħajtu, saħansitra sa lejlet il-qbid ta’ Ruma u r-reklużjoni volontarja tiegħu fil-Vatikan fl-1870.

Bħal kollox hemm min ikun xettiku jew jirredikola dawn l-atti.

Martin Luteru tela’ t-taraġ fuq irkopptejh fl-1510. Hekk kif għamel dan hu qal il-Missierna fuq kull tarġa. Jingħad meta wieħed jagħmel din ir-rit, jista’ “jifdi ruħ mill-purgatorju”. Imma meta Luteru wasal fil-quċċata ma setax irażżan id-dubju tiegħu u qal: "Min jaf jekk dan hux minnu?" Charles Dickens wara li żar l-Iscala Sancta fl-1845, kiteb: "Qatt, f'ħajti, ma rajt xi ħaġa f'daqqa daqshekk redikola u daqshekk spjaċevoli bħal din iż-żjara."

Kurżità

Hekk kif tidħol fil-binja ta’ fejn jinsab dan it-taraġ issib għadd ta’ statwi tal-irħam li għandhom x’jaqsmu mal-passjoni ta’ Kristu. Fost dawn insibu it-tradiment ta’ Ġuda u Kristu quddiem Pilatu. Tajjeb wieħed ikun jaf li repliki ta’ dawn iż-żewġ statwi nsibuhom f’waħda mill-purċissjonijeit tal-Ġimgħa l-Kbira f’pajjiżna, sewwasew f’dik taż-Żejtun.

Huwa xieraq li jekk wieħed ikun Ruma u jkun qrib il-Lateran iżur dan il-post għażiż u ta’ storja kbira, kifukoll post ta’ fidi.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon - 11 ta' Marzu 2023