ĦOLM

Il-ħolm huwa fenomenu marbut mal-irqad, b'mod partikolari mal-fażi magħrufa bħala Rapid Eye Movement jew fil-qosor REM. Huwa kkaratterizzat minn dehriet ta’ xbihat u ħsejjes li jidhru reali. Ma hemm l-ebda definizzjoni bijoloġika universalment aċċettata tal-ħolm. Intant mhux l-iskop tiegħi li dan l-artiklu jkun wieħed xjentifiku. L-ewwel nett jiena mhux xi xjenzat.

REM

Semmejt fil-bidu l-fażi REM u għalhekk inħoss li ta’ min jgħid xi ħaġa żgħira dwarha biex xejn xejn dak li jkun isir jaf xi tkun.

Fl-1953, Eugene Aserinsky, li dak iż-żmien kien għadu student, waqt li kien qed jistudja u jirreġistra l-mewġ tal-moħħ waqt l-irqad, skopra l-fażi REM billi nnota li l-għajnejn waqt l-irqad jagħmlu muvimenti anki meta l-għajn tkun magħluqa. F’waħda mis-sessjoni tal-istudji tiegħu huwa qajjem pazjent li kien qed jibki waqt l-irqad REM, u għalhekk seta’ jikkonferma dak li kien assuma qabel, jiġifieri li waqt l-irqad il-moħħ jibqa’ għaddej bil-ħidma tiegħu. Wara dan ix-xjenzat kien hemm oħrajn li komplew fuq din it-teorija. Nistgħu ngħidu li l-ħolm hija attività tal-ħsieb tal-bniedem li ilha tinteressa lill-bniedem mill-bidu taċ-ċiviltà.

Sens metaforiku

Il-kelma “Ħolma” sikwiet nużawha f’sens metaforiku. Minkejja li ħolma tista’ tkun kemm sabiħa kif ukoll kerha, nassumu li din tkun sabiħa u ngħidu: “Il-ħolma ta’ ħajti hi . . . “ u nżidu dik ix-xewqa li jkollna, bħal pereżempju “. . .  li nara t-tim favorit tiegħi jilgħab,” jew “ . . .  li nżur dak il-pajjiż, “ jew “. . . li niltaqa’ ma’ dik il-persuna.” F’dan is-sens metforiku nfissru xi jkunu dawk ix-xewqat li jkollna f’qalbna bit-tama li dawn ma jibqgħux xewqat imma jseħħu tabilħaqq.

Frażi dwar dan is-sens ta’ ħolm kien qalha Martin Luther King, frażi li għadha magħrufa ħafna. Huwa kien qal: “I have a dream.” Il-ħolma ta’ Luther King kienet li s-suwed fl-Amerika ma jibqgħux trattati bħala nies tat-tieni jew it-tielet klassi. Kien qalha nhar it-28 ta’ Awwissu tas-sena 1963 quddiem il-monument tal-President Amerikan Abraham Lincoln f’Washington D.C. Il-ħolma li tkellem dwarha Luther King dakinhar saret u għadha l-ħolma ta’ ħafna u mhux fl-Amerika biss.

Ħolm fil-Bibbja

Fil-Bibbja insibu siltiet fejn niltaqgħu mal-ħolm. Fil-Ktieb tal-Ġenesi (Ġen 40:8), il-patrijarka Ġużeppi jattribwixxi kemm il-profezija kif ukoll il-kapaċità li tinterpreta l-ħolm bħala rigal mingħand Alla. Ġużeppi jfisser il-ħolma tal-Fargħun li jara seba’ baqriet ħoxnin u seba’ baqriet nexfin : ħadd ma kien jaf jinterpreta l-ħolma, sakemm jissejjaħ. Ġużeppi. L-interpretazzjoni ta’ din il-ħolma hija waħda profetika iżda tieħu wkoll karattru reliġjuż: Ġużeppi, fil-fatt, jaħseb li hija teofanija, jew viżjoni mibgħuta direttament minn Alla. Forsi din hija l-aktar ħolma magħrufa fil-Ġenesi imma fl-istess ktieb insibu l-ħolma ta’ Abimelek (Ġen 20:3) Hawn insibu li Alla ġie billejl fil-ħolm għand Abimelek u qallu: “Arak, int se tmut minħabba l-mara li ħadt, għax hi miżżewġa.” Ġakobb kellu ħolm wkoll. Huwa ra sellum wieqaf fl-art bil-quċċata tiegħu fis-sema; u beda jara l-anġli telgħin u niżlin miegħu (Ġen 28: 12). Ħolma oħra ta’ Ġakobb insibuha fl-istess ktieb Kapitlu 31, versi 11, 12 u 13. Hawn naqraw hekk: U l-anġlu ta’ Alla sejjaħli fil-ħolm: ‘Ġakobb!’ U jien weġibt: ‘Hawn jien.’ U qalli: ‘Erfa’ għajnejk u ara l-imtaten kollha li telgħin fuq in-nagħaġ huma mżewqa, imnaqqxa u mtektka, għax jien rajt kulma għamillek Laban. Jiena Alla ta’ Betel, fejn int dlikt plier u għamiltli wegħda. Qum issa, oħroġ minn din l-art u erġa’ lura lejn art twelidek.’ ”

Il-ħolma tar-Re Salamun f’Gibgħon, insibuha darbtejn fil-Bibbja (2 Kronaki 1:7-13 u1 Slaten 3:4-15). Din il-ħolma hija kkaratterizzata mill-partikolarità li ma tippreżentax kontenut profetiku li jeħtieġ interpretazzjoni, iżda tirrapporta djalogu sinċier, dirett u personali bejn Alla u l-qaddej tiegħu li jitlob u jikseb id-don tal-għerf u d-dixxerniment spiritwali.

Fit- Testment il-Ġdid niftakru fil-ħolm li kellu Ġużeppi biex jieħu lil Marija b’martu (Mt 1 : 20) u biex jaħrab lejn l-Eġittu, hu, martu u binha (Mt 2 : 13). Is-Slaten Maġi wkoll kellhom twissija fil-ħolm biex ma jmorrux għand Erodi (Mt 2: 12). Meta kien wasal iż-żmien biex il-familja terġa’ lura lejn artha Ġużeppi kellu ħolma oħra (Mt 2 : 19) Niftakru fil-ħolma li kellha Claudia Procula, mart Ponzju Pilatu waqt li żewġha kien qed jiddeċiedi jekk jikkundannax jew le lil Ġesù għall-mewt. Il-mara fehmet billi tinterpreta l-ħolma tagħha li r-raġel kien innoċenti (Mt 27 : 19). Insibu aktar ħolm fil-Bibbja.

Il-ħolm huwa parti mill-ħajja tagħna li minkejja li għadu mhux spjegat mija fil-mija jiteressana lkoll.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon - 20 ta' Jannar 2024