L-internet u l-effetti tiegħu

Meta nitkellmu maż-żgħażagħ tal-lum u ngħidulhom li tfulitna u żgħożitna kienet għal kollox differenti minn dik li jgħixu huma spiss jistaqsuna kif konna ngħaddu mingħajr karozza kull persona fid-dar, bla mobile u fuq kollox bla computer u bla internet. Jien spiss ngħidilhom li ħaġa ma tistax tħoss in-nuqqas tagħna ladarba din ma tkunx teżisti u għalhekk ma tkunx taf biha. Ngħidilhom ukoll li min jaf 100 sena oħra kif jiskantaw ulied uliedhom meta jaraw kif qed jgħixu huma llum meta għad ma għandhomx dak li jkollhom huma.

Ikollna nammettu li l-ħajja llum hija għal kollox differenti minn dik li twelidna fiha aħna li qlibna nofs seklu fiż-żmien. Il-progress li sar narawh b’għajnejna u mmissuh b’idejna. Aħna kellna nadattaw irwieħna għal dinja li ma konniex nafu. Aħna ma twelid biex f’era teknoloġika u għalhekk kellna nidħlu f’din id-dinja għal kollox ġdida għalina. Madankollu bosta minna nippreferu l-ħajja ta’ tfulitna minn dik tal-lum. Biss din hija ħaġa normali għal kollox għax anke xi wħud minn dawk ta’ qabilna jemmnu li tfulithom kienet aħjar minn tagħna. Dan huwa kollu frott tal-progress li ma jista’ jwaqqfu ħadd. Imma kull progress għandu prezz x’jitħallas. Nieħdu pereżempju l-internet. Ejjew naraw ftit it-tajjeb u l-ħażin ta’ din it-teknoloġija li llum nistgħu ngħidu nużawha lkoll kemm aħna.

 Għajnuna

Bis-saħħa tal-internet sirna nkunu nafu x’qed jiġri fid-dinja dak il-ħin stess. Sirna nkunu nafu bejn wieħed u ieħor x’temp ser ikollna sa ħmistax-il ġurnata qabel. Sirna saħansitra nixtru minn fuq l-internet u meta ngħid nixtru ma nkunx qed nirreferi biss għal xiri minn ħwienet barra minn Malta. Illum tista’ tagħmel ix-xirja minn fuq l-internet. Illum tista’ tordna x’tiekol minn fuq il-computer u saħansitra tħallas bla ma ddaħħal idek fil-but u toħroġ il-karriera. Dan kollu lanqas fil-ħolm ta’ tfulitna ma kien jeżisti. Imma ma taħsbux li l-bniedem tal-lum sar dipendenti wisq mit-teknoloġija speċjalment mill-internet?

Il-lat negattiv

Minkejja li huwa għodda utli ħafna fil-ħajja ta’ kuljum, l-Internet fil-fatt huwa munita b’żewġ naħat opposti. Fil-fatt, l-użu fit-tul tal-Internet tant għamel lin-nies dipendenti fuq il-ħajja onlajn li ftit minuti mingħajr ma jkollhom apparat elettroniku f’idejhom jistgħu jagħmluhom donnhom ħlejjaq bla sabar, donnhom mhux f’dinja. Dawn is-sitwazzjonijiet jirriżultaw f’esperjenzi ta’ ansjetà u aġitazzjoni psikomotriċi. Mhux ta’ b’xejn li llum nitkellmu dwar id-Dipendenza fuq l-Internet. L-użu patoloġiku tat-teknoloġija diġitali nstab li huwa sors ta’ diversi problemi tas-saħħa, kemm fiżiċi kif ukoll mentali. Fost oħrajn sirna nsibu diversi kundizzjonijiet patoloġiċi, bħall- abbuż fl-użu tal-Internet, logħob tal-azzard onlajn jew cyber bullying.

L-użu eċċessiv tal-Internet , kif ukoll il-vizzju li jitrabbew minnu, spiss ikun akkumpanjat minn rabja , tensjoni u ansjetà. Dawn il-manifestazzjonijiet għandhom effett detrimentali fuq is-saħħa tal-individwu, u jħeġġu wkoll imġieba negattiva, bħall-irtirar soċjali. Il-kategorija tan-nies l-aktar f’riskju hija ċertament dik tal-adolexxenti . Fil-fatt, matul l-aħħar għoxrin sena, kienet preċiżament il-kategorija ta’ qawwija fuq l-Internet, f’termini tal-kwantità ta ħin li l-individwi jqattgħu  fuq l-Internet.

Bosta studji rrappurtaw l-eżistenza ta’ relazzjoni bil-kontra bejn il-vizzju tal-Internet u l-benessri mentali u psikoloġiku ta’ individwu.

Biss tajjeb insemmu wkoll li hemm probelmi oħra marbutin mal-internet. Barra mill-ħsara psikoloġika nistgħu nsemmu wkoll il-ħsara fiżika. Billi meta naħdmu fuq l-internet inkunu bilqegħda spiss nibdew nesperjenzaw problemi ta’ wgigħ f’daharna, fi spallejlna u fil-qadd. Tul ta’ ħin quddiem l-monitor tal-computer jagħmel ukoll ħsara lil għajnejn. Bosta jissuġġerixxu li minn ħin għal ħin inqumu minn fuq is-siġġu u nitilqu minn fuq l-iskrivanija biex nibbdlu għal ftit il-pożizzjoni ta’ ġisimna. Dwar l-għajnejn għandna niffukkaw għal ftit ħin fuq xi ħaġa li tkun bogħod minna u hekk inserrħuhom ftit. Din il-ħaġa għandu jifhimha wkoll min iħaddem u jħalli lill-ħaddiema tiegħu jqumu minn posthom kull tant ħin. Tajjeb ukoll li nitkellmu ma’ tabib tal-għajnejn anke jekk ikun għad għandna l-vista tajba biex jekk ikun hemm bżonn nibdew nilbsu nuċċali meta nkunu quddiem il-monitoer tal-computer.

Imma

Fl-aħħar tibqa’ il-mistoqsija: imma llum nista’ ngħaddi bla internet? It-tweġiba mhix faċli. Ħajjitna saret wisq tiddependi minnu u dan rajnieh waqt il-pandemija tal-Covid 19. Minn tagħlim tal-iskejjel sa ċertu xogħol seta’ jibqa’ għaddej grazzi għall-internet. Mela t-tweġiba hija waħda: il-moderazzjoni hija tajba f’kollox u fuq kollox fl-użu tal-internet.

 

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-nazzjon - 11 ta' Mejju 2024