Mill-ġdid il-festi

Attività sinonima mas-sajf Malti huma l-festi li jsiru fil-parroċċi tagħna. Meta joqrob is-sajf ikun qed joqrob l-isbaħ żmien għad-dilettanti filwaqt li dawk li ma jħobbux il-festi jibdew jgħoddu l-jiem sakemm dan l-istaġun jiġi fi tmiemu.

X’festi

Tħobb jew ma tħobbx il-festi, ikollna nammettu li l-festa Maltija hija vetrina ta’ arti lokali. Nibdew mill-festi ta’ ġewwa, dawk li jsiru fil-knejjes. L-armar li naraw armat fil-jiem tal-festa huwa differenti minn dak li naraw matul is-sena. Xi wħud mill-opri artisitċi li nkunu nistgħu ngawdu biss fil-jiem meta jkunu esebiti fil-knisja, huma tassew kapolavuri. Xogħol tal-injam, xogħol ta’ arġenterija, xogħol ta’ rakkmu u elf ħaġa oħra. Forsi naħsbu li dawn kienu opri antiki li llum ma għadhomx isiru. Tabilħaqq li bosta minnhom hekk huma iżda sal-lum għadhom isiru opri artisitċi fil-knejes tagħna, fosri mhux daqs kemm kienu jsiru qabel imma għadhom isiru.

Ngħaddu mbagħad għall-każini tal-banda. Ħafna minn dawn il-każini llum saru palazzi li fihom iħaddnu opri mill-isbaħ u ta’ kull sena l-membri tas-soċjetajiet jibqgħu jinsistu li dawn l-opri jiżdiedu. Minbarra l-opri artistiċi ma ninsewx li dawn il-każini huma wkoll maħżen ta’ mużika. Fl-arkivji ta’ ħafna mill-każini tal-banda nsibu għadd kbir ta’ siltiet mużikali minn madwar id-dinja kollha.

U ma nistax ma nsemmix l-armar fit-toroq tagħna. Illum nistgħu ngħidu li kull festa għandha armar fit-toroq. Xi armar antik illum huwa patrimonju ta’ artistrija enormi filwaqt li jkollna ninżgħu l-kappell għall-armar ġdid li kull sena qed jiżdied. Tabilħaqq li l-preġju tal-armar antik huwa enormi fejn dak tal-ġdid meta toqgħod tqis li kull biċċa skultura kienet saret b’idejn waħda waħda mhux bħal-lum, forma u timla bil-fibre. Ma’ dan l-armar irridu nsemmu l-għadd ta’ statwi li jintramaw fuqhom, xogħol statwarji kapaċissimi Maltin kif ukoll id-drapp ta’ bandalori u pavaljuni li jikkumplementawhom.

Nistgħu ngħidu li l-festi Maltin mhux il-vetrina tax-xogħol Malti?

Kontra

Bħal f’kollox issib min hu kontra dawn il-festi. Biss naħseb li min ikun kontra tagħhom ikollu wkoll raġuni. Forsi jiffoka biss fuq i-festi ta’ barra, fejn ikollna nammettu li ġieli rajna esegerazzjonijiet, forsi jgħid li l-logħob tan-nar idejqu. Fil-fond ta’ qalbi naħseb li dawk li jirraġunaw hekk ikunu għaddew minn xi esperjenza kerha, forsi waqt il-marċ ra xeni xejn dinjitużi ta’ sokor jew teħid ta’ drogi – ħwejjeġ li jkollna nammettu li saru komuni fil-festi tagħna. Forsi jkun hemm xi raġuni oħra, min jaf xi tkun!

Jiena nemmen li ħadd ma għandu jdejjaq lil ħadd u kulħadd għandu dritt għad-divertiment tiegħu. Kulħadd għandu wkoll id-dritt għall-mistrieħ tiegħu għalhekk nemmen li l-prudenza, dejjem u f’kollox , għandha tirrenja f’dawn il-festi tagħna.

Pika jew kompetizzjoni

Ma naħsibx li nkun qed nikxef xi sigriet jew qed ngħid xi ħaġa ġdida jekk ngħid li l-festi tagħna fihom ukoll il-piki. Piki bejn żewġ għaqdiet fl-istess parroċċa jew piki ma’ parroċċa jew parroċċi ġirien. Piki ma’ rħula oħra u nistgħu nibqgħu sejrin. Il-Malti jgħid li l-piki jaqtgħu l-aptiti imma mill-banda l-oħra kieku ma kinux dawn il-piki kieku l-festi tagħna ma humiex dawk li huma llum. Kemm ikun aħjar kieku minnflok pika jkun hemm kompetizzjoni. Nipprova nagħmel xi ħaġa orġinali biex inti wara tipprova toħloq xi ħaġa oħra li tissupera dak li nkun għamilt jien. Il-piki jistgħu joħolqu anke l-periklu, ngħidu aħna fejn jidħol il-logħob tan-nar. Il-piki jaqtgħu l-aptit u kien hemm wieħed dilettant tal-festi qalli li l-piki jibdlu d-delizzji f’kastiġi. Ikolli ngħid għandu raġun biex ibigħ dan il-ħabib għax ix-xogħol li jsir għall-festa ħafna minnu huwa xogħol volontarju u għalhekk meta jibda jsir ta’ bil-fors ma jibqax delizzju imma jsir uġigħ ta’ ras. Għalhekk il-moderazzjoni tajba u l-kompetizzjoni ma għandhiex tinbidel f’pika.

Festi tal-qaddisin

Primarjament il-festi tagħna huma festi reliġjużi, isiru biex jonoraw qaddis jew qaddisa u għalhekk hija ħaġa assurda li fihom insibu elemenri li jmorru kontra l-valuri Nsara. Ħalli nagħmel mistoqsija retorika: Kemm verament huma Nsara l-festi tagħna llum? Ikun hawn min joħlom li xi darba l-festi jerġgħu lura għal meta kienu tal-kappillan, festi ta’ tlett ijiem. Ma nafx kemm il-ħolm ta’ dan għad iseħħ. Hija ħasra li festa li ssir biex tonora qaddis imbagħad l-inqas li jattendu nies ikun għall-funzjonijiet reliġjużi. Imma dik hija r-realtà li qed naraw illum. La tlaqna l-ħabel minn idejna mhux lakemm nerġgħu nieħduh lura.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon - 25 ta' Mejju 2024