Dieta u sawn

Illum il-ġurnata kważi kulħadd huwa konxju mis-saħħa tiegħu u għalhekk bosta joqgħodu attenti x’ jieklu u x’ ma jieklux. Hemm xi wħud li dejjem bid-dieta għaliex iridu jibqgħu rqaq. Hemm oħrajn li dejjem jibdew dieta imma ma jtawwlux wisq fiha. Matul ir-Randan bosta japprofittaw irwieħhom u bl-iskuża tas-sawn inaqqsu mill-ikel jew mill-ħelu. Dan jagħmel tajjeb kemm fiżikament kif ukoll spiritwalment. Is-sawm fil-Knisja, anżi f’ kull reliġjon, għandu l-għan li dak li jkun jitgħallem jiċċaħħad minn dak li jħobb u b’ hekk isir patrun tiegħu nnifsu mhux fil-ħwejjeġ materjali biss.

Fil-Bibbja

Is-sawm bibliku huwa dixxiplina spiritwali mħeġġa minn Ġesù stess meta kien għadu magħna. Jum wieħed, meta l-dixxipli ta’ Ġwanni l-Battista u l-Fariżej kienu sajmin, u d-dixxipli ta’ Ġesù le, huwa spjega: "Huwa l-mistednin tal-għarus se jsewdu qalbhom sakemm l-għarus ikun għadu magħhom? Imma jasal il-jum meta l-għarus jeħduhulhom minn magħhom, u mbagħad isumu. [Mt:9:15] Ġesù ried juri li sakemm l-għarus (Hu stess) għadu mal-mistiedna (il-bnedmin), dawn ma għandhomx isumu imma għandhom jieklu miegħu. Ladarba hu jitlaq allura mbagħad jibdew isumu. Ġesù kien qiegħed jgħallem li wara t-tluq tiegħu, id-dinamika kollha se tinbidel u għalhekk id-dixxipli tiegħu kellhom bżonn preparazzjoni differenti. Allura s-sawm kien parti ewlenija ta’ dan il-perjodu l-ġdid.

Dan it-tip ta’ sawm għandu jsir ukoll b’ atteġġjament ta’ umiltà u b’ atitudni ta’ serjetà u sinċerità, cioè ma għandux isir għal għajnejn in-nies. Fil-fatt insibu miktub dan:  “Meta ssumu, tqarrsux wiċċkom, bħalma jagħmlu dawk ta’ wiċċ b’ieħor, għax dawn ikerrhu wiċċhom biex quddiem in-nies jidhru li huma sajmin. Tassew, ngħidilkom, li l-ħlas tagħhom ġa ħaduh. Iżda int, meta tkun sajjem, idlek xagħrek u aħsel wiċċek, biex mhux quddiem in-nies tidher li tkun sajjem, imma quddiem Missierek li hu fil-moħbi; u Missierek, li jara dak li hu fil-moħbi, iroddlok hu. [Mt:6:16-18]

Fir-reliġjonijiet prinċipali

Is-sawm ma nsibuhx biss fil-fidi Nisranija iżda fir-reliġjonijiet l-oħrajn ukoll. Illum l-Insara huma obbligati jsumu jumejn biss fis-sena, f’ Ras ir-Randan u fil-Ġimgħa l-Kbira. Dan ma kienx hekk sa ħamsin sena ilu, qabel il-Konċilju Vatikan II. Madanakollu xorta ssib min kull nhar ta’ Ġimgħa matul ir-Randan isum u matul is-sena ma jiekolx laħam nhar ta’ Ġimgħa. Biss dan ma huwiex obbligu iżda isir biss b’ devozzjoni. L-iskop tas-sawm hu li dak li jkun jitgħallem jikkontrolla lilu nnifsu, jibda mill-ikel u wara jibda jikkontrolla l-ħsibijiet u l-għemil tiegħu.

Il-Musulmani wkoll isumu matul ix-xahar tar-Ramadan. Ir-Ramadan itul bejn 29 u 30 jum li fihom il-Musulman huwa obbligat li jsum minn tlugħ ix-xemx sa nżulha. Matul dawn is-sigħat huwa ma jista’ jmiss xejn ma’ xofftejh, la ikel u lanqas xorb. Ma nżul ix-xemx jispiċċa s-sawm u dak li jkun ikun jista’ jixrob u jiekol. Is-sawm fl-Islam huwa wieħed mill-ħames pilastri ewlenin u jekk ma jkunx osservat jitqies bħala nuqqas gravi. Minbarra dan ix-xahar, il-Musulman huwa wkoll imħeġġeġ biex isum f’ xi jiem oħrajn, preferibbilment it-Tnejn jew il-Ħamis.

Fil-Buddiżmu is-sawm huwa mezz li bih jista’ jintlaħaq l-ogħla livell ta’ spiritwalità, huwa fażi iniżjali tal-awtodixxiplina. Għal Budda, in-Nirvana hija stat ta’ sliem perfett fil-moħħ, fejn il-bniedem jinħeles mix-xewqat tiegħu kollha, jinħeles mir-rabji u minn qagħdiet oħrajn li jirrenduh priġunier. Skont Budda, ix-xewqat huma l-għeruq ta’ kull ħażen. L-ikel huwa l-aktar xewqa fundamentali tal-bniedem, allura jeħtieġ li l-bniedem jikkontrolla din ix-xewqa biex ikun tassew ħieles. Is-sawm jgħinu jinħeles mix-xewqat. Budda jgħid ukoll li mhux il-ħelsien totali mill-ikel jeħles lill-bniedem imma huwa l-moderazzjoni tiegħu li jressaq lejn in-Nirvana.

Hemm reliġjonijiet oħrajn li jobbligaw jew iħajru lill-membri tagħhom biex isumu, bħal-Lhud u l-Indu, imma dawn li semmejna huma l-aktar tliet reliġjonijiet kbar li hawn fid-dinja u għalhekk illimitajna ruħna fuqhom biss.

Is-sawm tajjeb għas-saħħa

Fit-tliet reliġjonijiet il-kbar rajna li s-sawm jiġi pprattikat għall-kontroll tal-persuna. Is-sawm għas-saħħa jissejjaħ dieta. It-tobba jgħidulna li min isum għal 24 siegħa jagħmel ġid lill-moħħu. F’ dawn is-sigħat jitrabbew in-newroni li jgħinu lill-memorja. Min jiekol ftit jagħmel tajjeb għall-qalb. Bil-kumditajiet li għandna fi dajrna, l-ikel sirna nsibuh il-ħin kollu, sirna nieklu tard għax għandna d-dawl elettriku, u sirna naħżnu l-ikel fil-fridge. Qabel dan ma kienx isir. Il-bniedem ma huwiex maħluq biex jiekol xi erba’ jew ħames darbiet kuljum, imma bil-ħajja komda tagħna, dan spiss qegħdin nagħmluh. Tajjeb niftakru li l-bniedem jiekol biex jgħix u mhux jgħix biex jiekol. Naqra dieta, jew sawma tagħmel tajjeb.  Biex ngħidu kif kienu jgħidu x-xjuħ tagħna, is-sawm tajjeb għar-ruħ u tajjeb għall-ġisem.

Fr Reno Msucat

Dan l-artiklu deher f' In-Nazzjon, 27 ta' Frar, 2016