X'aħna żgħar

Kull meta aħna l-Maltin insiefru u nibdew naraw il-kobor ta’ pajjiżi li nkunu qed inżuru, aktarx nibdew nindunaw kemm pajjiżna huwa żgħir ħdejn dak li nkunu fihom. Kultant xi Maltin jaqtgħu qalbhom biex imorru jżuru xi post li jkun bogħod ngħidu aħna tliet sigħat sewqan. Għalina tliet sigħat huma wisq għax imdorrijja li fi ftit minuti, jekk ma ssibx traffiku, tasal minn ponta sa ponta ta’ Malta.

Ngħid għalija l-aktar pajjiż li meta żortu rrealizzajt bil-kobor enormi ta’ xi pajjiż kien l-Indja. Tagħmel vjaġġ ta’ ġurnata, għaxra jew tnax-il siegħa sewqan u meta tħares lejn il-mappa tal-post tara fuqha li tkun imxejn ftit millimetri. Meta naraw dan il-kobor spiss naħsbu li pajjiżna huwa l-iżgħar pajjiż fid-dinja, imma nkunu qed niżbaljaw għaliex jeżistu nazzjonijiet iżgħar minna. Pajjiżna jiġi l-għaxar pajjiż fid-dinja fiċ-ċokon. Ejjew naraw min huma dawk id-disa’ pajjiżi oħra li huma iċken minna.

Maldives

Dan il-pajjiż huwa arċipiergu ffurmat minn bosta gżira żgħar li jinsabu fl-Oċean Indjan. Dan huwa l-iżgħar pajjiż fl-Asja kemm mid-daqs kif ukoll mill-popolazzjoni. Minkejja li bħala art fiha 300 kilometru kwadru, il-firxa tal-ġżejjer li jiffurmawha hija kbira madwar 90 elf kilometru kwadru. Dan il-pajjiż kien kolonja tal-Potugall, l-Olanda u tal-Ingliżi u ħadu l-indipendenza fl-1965.

Saint Kitts and Nevis

Dan il-pajjiż huwa ffurmat minn żewġ gżejjer li jinsabu fil-Karibew. Bejniethom fihom 261 kilometru kwadu. Għal bosta snin dan il-pajjiż kien jgħix mill-esportazzjoni taz-zokkor. Illum jgħix mit-turiżmu. Bosta jżuru dan il-pajjiż biex jaraw il-ġmiel li hemm fil-qiegħ tal-baħar tiegħu. Dan l-istat sar wieħed indipendenti mir-Renju Unit fl-1983.

Marshall Islands

Dawn il-grupp ta’ gżejjer jinsabu fl-Oċean Paċifiku bejn il-Hawai u l-Awstralja. Fihom 181 kilometru kwadru. Dawn il-gżejjer ħadu l-indipendenza tagħhom mill-Istati Uniti fl-1979. L-industrija ewlenija ta’ dan l-istat hija l-agrikultura iżda f’dawn l-aħħar snin l-industrija tas-sajd kabbret l-ekonomija ta’ din ir-Repubblika.

Liechtenstein 

Sa issa semmejna pajjiżi mhux Ewropej. Dan huwa pajjiż li jinsab bejn l-Awstrija u l-Iżvizzera. Dan huwa l-uniku nazzjon li jinsab kollu fuq l-Alpi. Fih 160 kilometru kwadru. Dan l-istat huwa mmexxi minn prinċep. Il-Prinċipat ta’ Liechtenstein twaqqf fl-1719 imma nqata’ mill-Konfederazjoni Ġermaniża fl-1866. L-ekonomija tal-pajjiż hija waħda b’saħħitha minkejja li r-riżorsi naturali huma ftit. Fil-fatt jeżistu kumpaniji rreġsitarati f’dal-pajjiż aktar milli jgħixu nies fih!

San Marino

Nibqgħu l-Ewropa u hawnhekk insibu r-Repubblika ta’ San Marino, li fiha 61 kilometru kwadru. Din ir-repubblika hija meqjusa bħala l-eqdem repubblika fid-dinja u hija mdawra kollha kemm hi mir-Repubblika Taljana. Huwa maħsub li bħala territorju nqata għalih mill-Imperu Ruman fis-sena 301. L-ekonomija tal-pajjiż hija bbażata fuq l-agrikultura, il-banek u t-turiżmu. Hawn insibu li r-rata ta’ qagħad hija fost l-aktar baxxa fid-dinja.

Tuvalu

Nerġgħu mmorru fl-Oċean Paċifiku u nerġgħu nitkellmu fuq gżejjer. Tuvalu hija monarkija li tinsrab fil-Grigal tal-Awstralja. Sas-sena 1978 kienet kolonja tar-Renju Unit. Minħabba li dan l-arċipiergu jinsab kemmxejn il bogħod, ftit li xejn iżuruh turisti għalhekk jibbaża l-ekonomija tiegħu fuq l-agrikultura. Id-daqs tal-monarkija li fiha disa’ gżejjer fiha total ta’ 26 kilometri kwadri.

Nauru

Nibqgħu fil-Paċifiku u hawn insibu t-tielet l-iżgħar stat fid-dinja. Nauru hija l-iżgħar gżira stat fid-dinja, b’21 kilometru kwadru. Sal-1968 din il-gżira kienet f’idejn l-Awstralja, New Zealand u r-Renju Unit. Sa ftit snin ilu l-ekonomija ta’ din il-gżira kienet tiddependi mill-minjieri tal-fosfat iżda minħabba ċ-ċokon tal-gżira llum ftit li xejn fadal minjieri. Illum 95 ta’ dawk li jaħdmu fuq din il-gżira stat huma impejgati tal-gvern tal-post.

Monaco

Nerġgħu lura fl-Ewropa. Max-xatt tal-Mediterran tar-Repubblika Franċiża nibu dan il-prinċipat żgħir bl-isem ta’ Monaco. Dan il-prinċipat fih żewġ kilometri kwadri imma huwa kalamita għat-turisti. Il-prinċipat twaqqaf fl-1297 meta nqata’ mir-Repubblika ta’ Ġenova. Fih issir il-Grand Prix tal-Karozzi tal-Formula One u huwa magħruf għall-postijiet fejn wieħed jilgħab il-flus. Dan il-pajjiż huwa l-aktar wieħed dens fil-popolazzjoni madwar id-dinja kollha b’madwar 19-il elf abitant kull kilometru kwadru. It-turiżmu u l-logħob fil-casinos huma s-sorsi tal-ekonomija tal-pajjiż.

L-Istat tal-Vatikan

Sal-1929 dan l-istat ma kienx jeżisti. Twaqqaf wara trattat li seħħ bejn il-Knisja u r-Renju tal-Italja. Huwa stat żgħir imdawwar kollu kemm hu bis-swar fil-qalba tal-belt ta’ Ruma. Fih inqas minn nofs kilometru kwadru iżda bħala stat għandu xi artijiet il barra mit-territorju tiegħu, bħal ngħidu aħna il-palazz ta’ Castel Gandolfo. Bħala stat huwa immexxi mill-Papa li kif nafu huwa wkoll il-kap tal-Knisja Kattolika. Id-dħul ewlieni għal dan l-istat huma dawk it-turisti li jżuru l-mużewijiet li hemm fil-Vatikan. Dħul żgħir ieħor huwa dak li jiġi mill-bejgħ ta’ bolol u muniti li joħroġ spiss dan l-iżgħar stat fid-dinja.

Aħna tabilħaqq żgħar, imma hawn min hu iżgħar minna!

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon - 12 ta' Ottubru 2019