Homo Sapiens u Homo Videns

Il-bniedem li jaħseb u l-bniedem li jara

 

L-immaġinazzjoni tal-bniedem hija hekk kbira li mhux biss jista’ jpinġi f’ moħħu dak li jkun qiegħed jisma’ imma wkoll joħloq sitwazzjonijiet jew kundizzjonijiet li ma humiex reali, sitwazzjonijiet jew xbiehat tal-fantażija. Aħna lkoll nistgħu nagħmlu din il-ħaġa għax għandna moħħ li jaħseb. Il-bniedem huwa annimal li jaħseb – Homo Sapiens u l-immaġinazzjoni għandha pożizzjoni għolja fil-moħħ ta’ dan l-annimal ħassiebi. L-immaġinazzjoni u l-fantażija wasslu biex il-bniedem jivvinta għodda li jgħinuh f’ xogħolu u jiddevertuh fil-ħin ħieles tiegħu. Aħna lkoll għandna immaġinazzjoni u fantażija.



Ejjew nagħmlu eżempju flimkien. X’ħin indawwar wiċċi u nħares il barra mit-tieqa ta’ kamarti nilmaħ triq li fiha s-siġar fuq iż-żewġ naħat, imħawlin fuq il-bankini u bejn is-siġar hemm il-karozzi pparkjati. Bejn il-karozzi hemm għadd ta’ muturi pparkjati wkoll. Fil-bidu tat-triq hemm spiżerija li għadha tabella forma ta’ salib aħdar fuq barra, f’ nofs it-triq hemm lukanda li fuq il-bieb prinċipali għandha għadd ta’ bnadar żgħar u fit-tarf tat-triq tidher il-pjazza imdawra bis-siġar. Mal-ħajt l-ieħor ma hemm xejn partikolari ħlief djar. Fil-pjazza jidhru l-karozzi tal-linja għaddejjin waħda wara l-oħra u għadd ta’ karozzi oħrajn ma jaqtgħu xejn. Kultant tgħaddi xi ambulanza jew xi karozza tal-puluzija tiġri u tvenven is-sirena tagħha. Jidhru wkoll għadd ta’ taxis jistennew lil min jikrihom.



Minn dawn il-ftit kliem li għidt hawn fuq żgur li irnexxielek timmaġina dak li nara jien mit-tieqa ta’ kamarti, imma dak li immaġinajt ma jfissirx li huwa bil-fors eżatt dak li tassew nara. Ma tafx x’ tip ta’ siġar nara, humiex żgħar jew kbar. Ma tafx l-isem tal-ispiżerija jew tal-lukanda li semmejt. Ma tafx il-bnadar li hemm fuq il-bieb tal-lukanda ta’ liema pajjiżi huma. Ma tafx il-pjazza li tidher fit-tarf tat-triq hijiex kbira jew żgħira, hemmx bankijiet fejn ipoġġu n-nies, hemmx fejn wieħed jistkemm waqt li jistenna l-karozza tal-linja, hemmx ħwienet. Madanakollu irnexxielek tagħmel,bejn wieħed u ieħor, xbieha f’ moħħok ta’ dak li qiegħed nara jien bħalissa. Dan kollu stajt tagħmlu għax għandek moħħ li huwa mogħti l-fakoltà tal-immaġinazzjoni u l-fantażija.

Bil-wasla tal-istamperiji, bosta kotba bdew ikunu stampati u jaslu f’ idejn faxxa ikbar ta’ nies bi prezz ħafna irħas minn dak tal-manuskritti. Grazzi għall-qari tal-kotba l-moħħ tal-bniedem sar aktar immaġinattiv, aktar produttiv. Meta l-qari jkun akkumpanjat mill-immaġinazzjoni u l-fantażija isir ħaġa fenominali. Maż-żmien inħoloq ukoll ir-radju u issa iktar u iktar l-immaġinazzjoni bdiet taħdem għax biex wieħed jaqra u jifhem jrid ikun tgħallem jaqra imma biex jisma’ u jifhem biżżejjed wieħed jiskot u jisma’. Niftakarni tifel żgħir widnejja mwaħħla mar-radju biex nisma’ lil Charles Arrigo jew lil Twanni Scarpello jaqraw ir-rumanz bil-malti fuq l-istazzjonijiet tar-radju Maltin. Moħħi kien ipinġi kull sitwazzjoni, kull każ, kull persuna li tissemma’

Bit-tkabbir tat-teknoloġija, l-aktar dik viżiva, warrabna l-qari u s-smiegħ tar-radju. B’ konsegwenza ta’ dan moħħna sar ibati biex jimmaġina xi ħaġa jekk ma jarahiex. Illum l-istazzjonijiet televiżivai jxandru 24 siegħa kuljum u nsibu wkoll varjetà sħiħa ta’ stazzjonijiet li jilħqu l-gosti ta’ kulħadd. Insomma supermarket ta’ stazzjonijiet. Illum wisq probabbli nixgħelu t-televiżjoni minflok niftħu r-radju fil-għodu malli nqumu. Wara t-televiżjoni waslilna l-internet. Illum bniedem li twieled f’ dinja teknoloġika lanqas jimmaġina kif kienet id-dinja bla televiżjoni u bla internet. Illum jekk tgħid lil xi student jikteb fuq xi ħaġa jew jagħmel riċerka, mhux sejjer iqalleb il-volumi tal-enċiklopedija kif konna nagħmlu aħna, imma jmur dritt fuq il-WWW. It-tort ma huwiex tal-istudent imma tas-sistema li sa minn twelidu bidlitu minn Homo Sapiens għal Homo Videns. Illum anke aħna l-kbar tkaxkarna minn din it-tendenza. Aħbar fuq it-televiżjoni li ma jkolliex filmat ma tixxandarx. Jekk din l-aħbar tkun tant importanti li ma tistax ma tixxandarx imma li ma jkolliex xbiehat jew filmati għal magħha, allura jitfgħulna ritratt jew filmat ta’ xi ħaġa oħra – l-aqwa li naraw xi ħaġa.

Din hija realtà li ninsabu għaddejjin minnha lkoll kemm aħna. Minn Homo Spaiens, bniedem li jaħseb qegħdin insiru Homo Videns, irridu naraw biex nifhmu, qed ngħażnu lill-moħħna, qegħdin intuh kollox lest u mhux inħalluh iħaddem il-fakultà tal-immaġinazzjoni u l-fantażija.

Fr Reno Muscat OP

In-Nazzjon 31 ta' Jannar 2013