Il-bniedem huwa dejjem għatxan għal tagħrif ġdid, dejjem jixtieq ikun jaf
x’inhu jiġri madwaru u x’ hemm lil hinn minn xtutu. Illum il-ġurnata biex tkun
taf x’ qed jiġri saret l-aktar ħaġa faċli għax l-apparat li jxandrilna x’inhu
jsir ma għadux it-televizjoni, ir-radju jew il-gazzetta imma sar l-ismartphone.
Illum kulħadd jista’ jwassal aħbar. Biżżejjed wieħed ikun f’ post fejn jiġri
inċident, dan dlonk joħroġ l-ismatphone tiegħu u jiġbed filmat ta’ dak li jkun
qed jiġri u f’ radda ta salib jibgħatu fuq l-internet. Hekk saru jixxandu parti
kbira tal-aħbarijiet.
Imma mhux hekk biss
Minkejja li llum kulħadd jista’ jxandar għax għandu l-mezzi f’ idejh, hemm
settur li jagħmel dan ix-xogħol bħala professjoni. Dawn huma ix-xandara li
jinkludu bosta rwoli, mill-fotografu sal-kittieb tal-artiklu li jakkumpanja
r-ritratti tal-fotografu. Mill-editur ta’ ġurnal sal-persuna li taqra
l-aħbarijeit. Dawn kif ukoll bosta oħrajn nistgħu npoġġuhom fl-istess qoffa u
nittimbrawhom bħala xandara.
Il-problema tax-xandara hija li dawn it-talin jitrattaw informazzjoni fuq
persuni oħrajn u mhux informazzjoni dwarhom stess. Ma huwiex possibli li kull
meta xandar irid isemmi lil xi persuna joqgħod jitolbu permess biex isemmih. Li
jwassal l-inforamzzjoni huwa xogħolu u għalhekk huwa obbligat jagħmlu u li
jagħmlu sew. Hemm regoli morali kif dan għadnu jġib ruħu u sa fejn għadnu
jasal. Ix-xandar għandu jwassal dak li jinteressa lill-pubbliku u dak li huwa
totalment privat u li ma għandux x’jaqsam għandu jibqa’ mhux imxandar. Hemm
każi li d-dritt tal-inforamzzjoni ma jirbaħx. Każi fejn jidħlu minorenni jew li
jmorru kontra il-pudur jirbħu fuq id-dritt tal-kronaka u għalhekk ma għadhomx
jiġu mxanda jew jekk jiġu mxandra dan isir bl-akbar kawtela.
Karta ta’ Nizza
Fis-sena 2000 l-Unjoni Ewropeja ħarġet il-Karta tad-drittijiet fundamentali
tal-bniedem. Din tissejjaħ Il-karta ta’ Nizza. Skont din il-Karta il-libertà
tal-espressjoni għandha żewġ kunċetti, libertà li wieħed jirċievi informazzjoni
u libertà li jxandar informazzjoni bla limitazzjoni, fruntieri jew indħil
politiku. Sa ċertu punt dan kollu kien diġa jinstab f’ bosta kostituzjonijiet
ta’ stati Ewropej, fosthom dik ta’ pajjiżna (art 41).
Xandara msawta
Mhux darba jew tnejn nisimgħu b’ każi fejn ġurnalisti jiġu mhedda, msawta
jew saħansitra maqtula. Is-sena l-oħra fl-Italja biss, skont l-union
taI-ġurnalisti Taljani (FNSI) u l-Ordni tal-Ġurnalisti Taljani, kien hemm 121
każ fejn ġurnalisti ġew miżmuma milli jaqdu dmirhom sewwa jew inkella kienu minaċċjati[1].
Dan biss fl-Italja. Madwar id-dinja min jaf kemm jikber in-numru.
F’pajjiżna
Riċentament smajna b’ każi anke f’ pajjiżna fejn xi ġurnalisti setgħu
ħassewhom limitati fil-qadi ta’ dmirhom. Ġurnalist jiġi arrestat u jeħdulu l-mowbajl
għax intqal li ħa ritratt bih. Ġurnalist
ikun arrestat għax imur jara x’ kien qed isir f’waħda mill-awli tal-qorti. Ġurnalist
ieħor jiġi sfurzat biex jikxef minn fejn ġab it-tagħrif. Dawn huma tliet
persuni li kienu qed iwettqu ħidmiethom biex iwasslulna dak li għandna dritt
inkunu nafu. Daqs kemm hu dritt tal-ġurnalist li jinvestiga, daqshekk ieħor
huwa dritt taċ-ċittadin li jkun jaf ir-riżultat tal-investigazzjoni
tal-ġurnalist.
Hija tassew kontradizzjoni li minn banda rridu
l-libertà, irridu d-dritt li nkunu nafu kull tentufa u mill-banda l-oħra ġieli
nisimgħu li dawk li xogħolhom huwa li jiggarantulna dan id-dritt jiġu aggrediti
jew miżmumin milli jwettqu ħidmiethom.
Fr. Reno Muscat OP
Dan l-artiklu deher f In-Nazzjon 1 ta' Frar 2014
[1] http://www.ossigenoinformazione.it/2013/12/e-normale-avere-121-giornalisti-aggrediti-e-non-reagire-commento-35735/
Nessun commento:
Posta un commento