Skjavi

Ir-revoluzzjoni Franċiża timmarka punt mill-aktar importanti fl-istorja mhux biss tal-Ewropa imma tad-dinja kollha għaliex biddlet, jew tal-anqas ippruvat tibdel il-mentalità antikwata tal-poplu inġenerali, tal-mod kif jitmexxew il-pajjiżi u s-sistemi ġuridiċi. Meta nsemmu dan il-perjodu tal-istorja, bla ma rridu jiġi f' moħħna Napuljun Bonaparti. Forsi huwa l-aktar bniedem magħruf fir-revoluzzjoni imma ma huwiex hu biss li wettaq din il-bidla radikali. Fost il-bidliet li wettaq Napuljun kien li abolixxa l-iskjavitù. Ir-Revoluzzjoni Franċiża xerrdet l-idea tal-libertà. Kull bniedem huwa ħieles u ma għandux ikun imjassar minn bnidem ieħor sempliċiment għax ikun ġej minn familja nobbli jew għax ikun ta' razza differenti (minkejja li llum ħafna ma jaċċettawx il-kunċett ta' razza bejn il-bnedmin) jew inkella għax ikun ta' karanġġjon lewn differenti. 

Mill-qedem

Il-liġi li min jiflaħ l-aktar jaħkem fuq id-dgħajjef hija l-liġi li dejjem ġiet segwita. Anke fid-dinja selvaġġa hekk jigri, l-iljun joqtol liċ-ċerva u mhux bil-kontra. Il-bniedem segwa wkoll din il-liġi, bosta drabi għax hekk kien jaqbillu. Imma billi l-bniedem huwa annimal li huwa mżejjen b' moħħ li jirraġuna (suppost!), għaraf li l-minoranza għandha d-drittijiet tagħha wkoll. B' daqshekk ma jfissirx li min huwa fil-minoranza jista' jikmanda. Il-liġi tan-natura tiġi applikata hawn ukoll, min ikollu l-aktar saħħa jikmanda imma jagħti wkoll id-drittijiet lil min mhux b' saħtu daqsu.

Dan il-kuncett huwa wiehed modern u li llum nifhmuh għax avvanzajna fejn jidħlu drittijiet tal-bniedem. Kieku kellna ngħidu dan il-kliem ftit mijiet ta' snin ilu kienu jgħadduna bi mġienen. Li poplu jaħkem fuq poplu ieħor għax ikun b' saħtu kienet ħaġa mill-aktar komuni. Jekk inqallbu ftit il-paġni tal-Bibbja insibu li l-poplu Lhudi biss biss kien skjav darbtejn; tal-Eġizzjani u tal-Babiloniżi. Jekk imbagħad inqallbu l-kotba tal-istorja insibu bosta popli oħrajn li kienu skjavi ta' qawwiet barranin.

Dinja gdida

Las Casas

Mas-sejba tal-Amerika, l-akbar qawwiet Ewropej ħasbu biex jakwistaw sehem għalihom. Il-poplu li għal min jaf kemm mijiet ta' snin kien ilu jgħix f' din id-dinja minsija, sab qawwiet ma' wicci li għal għarrieda tellfulu s-sliem u rrendewh fi skjav. Dawk iż-żminijiet ma kienx jeżisti l-makkinarju li għandna llum u l-unika forza kienet dik ta' dirgħajn l-iskjavi. Jekk fl-Eġittu intużaw l-iskjavi biex inbnew il-piramidi, fil-kontinent il-ġdid intużaw in-nies tal-post, li saru skjavi, biex inbnew l-ibliet. Kellu raġun jitkellem Bartolomeo de Las Casa meta ra x' kienu qegħdin jagħmlu ħutu l-Ewropej lill-endiġini tal-art il-ġdida. Fost id-diskorsi tal-Isqof Las Casas li baqgħu magħrufin insibu dak li fih is-sentenza li tgħid li: Dan il-poplu huwa ġolqien ta' Alla, uniku u waġdieni. Dan id-diskors kien qalu meta kien hemm min kien qiegħed isostni li l-Indos, il-poplu oriġinali ta' dawn l-artijiet, ma huwiex maħluq minn Alla.

Ftit ilu

Jekk naħsbu li Napuljun irnexxxielu jeqred l-iskjavitù darba għal dejjem inkunu qegħdin niżbaljaw. X' sar fil-kampijiet ta' konċentrament fit-tieni gwerra dinjija? Hawnhekk il-bniedem mhux biss kien trattat ta' skjav imma tneżża minn kull umanità. Jekk trid tifhem x' kien dan l-iskjavitù tas-seklu għoxrin, aqra xi ktieb ta' min għex f' xi wieħed mill-kampijiet ta' konċentrament, bħal Primo Levi jew Elie Wiesel. Dlonk tinduna li l-iskjavitù li għaddew minnu dawn il-bnedmin ma huwa xejn differenti minn dak tad-dinja tal-qedem jew ta' qabel ir-Rivoluzzjoni Franċiża.

Illum ukoll

Illum ukoll hawn bosta forom ta' skjavitù. Fabbriki li jħaddmu tfal taħt l-età, iħallsuhom bis-soldi filwaqt li l-prodotti tagħhom ikunu jiswew il-belli liri. Ftit xhur ilu rajt dokumentarju dwar bliet Ċiniżi, mibnijin apposta biex jilqgħu fihom eluf kbar ta' xebbiet. Dawn jaħdmu u jgħixu f' dawn il-bliet f' kundizzjonijiet xejn sbieħ. Dawn huma skjavi moderni, skjavi tal-2015.

Din hija biss ħarsa ħafifa ta' dak li hemm għaddej fid-dinja, din hija biss il-ponta tal-iceberg li min  jaf kemm hija kbira, li min jaf kemm hemm organizazzjonijiet imdaħħlin fih. U l-iskjavi jibqgħu skajvi għax il-liġi tan-natura tgħid li min jiflaħ l-aktar imexxi lil min hu dgħajjef, jgħid x' jgħid Napuljun! Din hija realtà.

Fr Reno Muscat

dan l-artiklu deher f' In-Nazzjon 10 ta' Jannar 2015