Marċi tat-tgħajjir

Meta qegħdin fil-qalba tal-istaġun tal-festi Maltin nixtieq naqsam magħkom dan il-ħsieb. Minkejja li l-festi parrokkjali tagħna  huma prinċipalment festi reliġjużi, fihom ukoll il-laqta soċjali u kulturali tagħhom, anzi nissogra ngħid li llum dawn il-festi aktar saru festi kulturali milli reliġjużi għaliex ifittxuhom anke turisti li ma jħaddnux l-istess twemmin ta’ min jorganizza l-festa.

Il-festa parrokkjali Maltija hija maqsuma bejn il-festi ta’ ġewwa l-knisja u l-festi ta’ barra, fit-toroq. Jekk fuq ġewwa naraw armar, mużika u funzjonijiet, xejn inqas fuq barra. Element importanti tal-festa ta’ barra huwa l-marċ. Hemm marċ u marċ! X’ jiġifieri? Hemm il-marċ ‘tal-puliti’, fejn tal-kumitat tal-banda jilbsu l-ġlekk u l-ingravata u ma jkunx fih briju u hemm il-marċ ‘ta’ filgħodu’ fejn tal-kumitat jilbsu shorts u t shirt u jkun hemm briju kbir. F’ xi festi Maltin insibu dawn iż-żewġ tipi ta’ marċi, f’ xi oħrajn il-marċ pulit ma jsirx.

Marċi brijużi

Ladarba wieħed imur marċ ma jistenna xejn inqas milli jisma’ l-marċi. Illum f’ pajjiżna għandna għażla kbira ta’ marċi brijużi miktubin minn surmastrijiet Maltin bħalna li jpaxxu lil min jisma’. Nistgħu ngħidu b’ wiċċna minn quddiem li pajjiżna ta surmastrijiet verament kapaċi għall-kitba ta’ dan il-ġeneru ta’ mużika u għadu jagħti għax illum ukoll għadna nsibu kittieba tal-mużika li jafu jagħtuna marċi mill-isbaħ. Ma rridx insemmi ismijiet għax jekk nibda żgur li l-lista tkun tant twila li nimla din il-paġna li nispiċċa ma ngħidx dak li għadni ngħid.

Marċi bil-kliem

Jien minn dejjem niftakar li ma’ xi marċi jitkanta xi kliem imqabbel, poeżija forsi li xi darba ħarġet spontanja u li tindara minn sena għal oħra u għalhekk tibqa’ titkanta. Kien hawn marċi, li sal-lum għadhom jindaqqu, li l-poplu ma jafx x’ jisimhom imma jafhom bil-kliem tat-taqbil li jitkanta magħhom. Ippermettuli nsemmi marċ wieħed biss minn dawn: il-marċ tal-Maġġur Anthony Aquilina li jġib l-isem “The Stripes” ħafna jafuh bil-kliem tat-taqbil li jsir miegħu. Dan mhux fil-marċi tal-festa biss, imma anke fl-istadium jitkanta! Naħseb li aktar hawn min jafu b’ “Ram u Ħadid” milli bl-isem veru tiegħu. U dan marċ antik, biss biss il-Maġġur ilu aktar minn 30 sena mejjet!

Illum tista’ tgħid li kull banda għandha s-sett tal-marċi li fihom il-kliem għal magħhom. Il-ħaġa li ma tantx hija kompatibbli mal-festi li fihom jindaqqu dawn il-marċi huwa l-għażla tal-kliem li jsir. Għal mal-marċi ġieli jinkiteb kliem inġurjuż, pastas, li jweġġa lil dawk ta’ kontra. Ġieli jinbidel il-kliem waqt li jkun għaddej il-marċ u minkejja li l-verżjoni oriġinali tal-kliem tal-marċ ikun xieraq, xi gruppi fil-marċ jibdlu xi partijiet minnu biex jizzikaw lill-kompetituri tal-każin tagħhom. Meta jiġri hekk id-diriġenti tal-banda ftit li xejn jistgħu jagħmlu, għax minn se jżommha l-folla? B’ hekk minn marċi brijuiżi nispiċċaw ikollna marċi tat-tgħajjir.

L-istess marċi

Illum insibu Cds b’ marċi bil-kliem. Hawn min qed jagħmel karriera (sic) jkanta l-marċi u jirrekordjahom! Sfortunatament dawn id-diski ħafna drabi jkollhom kliem dispreġġjattiv u tgħajjir lejn xi banda oħra jew lejn xi parroċċa oħra. Hemm każ fejn l-istess marċ jindaqq minn żewġ baned li jikkompetu ma’ xulxin ...... rivali, ippermettuli nuża din il-kelma biex jifhem kulħadd. L-istess kantant ikanta dan il-marċ, darba jgħajjar banda u darba jgħajjar lill-banda l-oħra. Imma d-diriġenti tal-każini possibbli ma jindunawx b’ħaġa bħal din jew jindunaw u jippermettuha? F’ każi bħal dan ħadd ma jista’ jxejjirha l-palma tar-rebħa!

Politika u politika

Hawnhekk bil-kelma politika ma rridx nirreferi għal politics imma għal policy. Hemm żewġ tipi ta’ politika biex nuri x’ naf, biex nuri kemm jien tajjeb, biex nuri kemm jiena kbir. L-ewwel tip huwa li nagħmel minn kollox biex nuri x’ naf, nuri kemm jiena kapaċi biex nagħti impressjoni tajba tiegħi nnifsi u l-poplu jibda jammirani għax tassew inkun kbir. It-tieni każ ta’ politika huwa fejn nuri kemm l-ieħor huwa ħażin, kemm hu żgħir, kemm ma għandu xejn. L-ewwel tip jintuża minn min verament huwa kbir, min ma joħlomx bil-kulur, minn min ma jgħidx li l-għeneb qares għax ma jkunx laħqu. It-tieni tip sfortunatemnet huwa aktar popolari għax jiċċekken ir-rivali tagħna u allura nħossuna akbar aħna. Fil-verità jekk nużaw dan it-tip ta’ politika niċċekknu aktar aħna!

Ħafna jikkritikaw il-Knisja fuq dawn il-fatti għaliex fl-aħħar mill-aħħar dawn huma marċi li jsiru f’ festi reliġjużi. Jiżbalja min jaħseb li l-Knisja tħalli kollox għaddej qisu ma ġara xejn f’ każi bħal dawn. Naf li l-kurja hija attenta ħafna għal dawn it-tipi ta’ marċi tat-tgħajjir u naf li tintervjeni mill-ewwel fejn ikun hemm każi ta’ tgħajjir minn xi soċjetà lejn soċjetà oħra. Biss lanqas huwa sew li fis-sena 2016, aħna poplu matur, ċiviliżżat u edukat, għadna nehdew bit-tgħajjir lil ħaddieħor biex nieħdu gost aħna. Meta se nikbru? Meta se nikbru?

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f' In-Nazzjon fis-16 ta' Lulju 2016