Sejba ta’ pjaneti oħra

L-aħbar li smajna dan l-aħħar li n-Nasa ħabbret li nstabu seba’ pjaneti ġodda, bejn wieħed u ieħor id-daqs tad-dinja tagħna qajmet bosta domandi. Dawn il-mistoqsijiet, li anke staqsew lili, bagħtuni lura fil-ħsibijiet tiegħi u bdejt nipprova niftakar dak li xi darba studjajt.

Kemm huma bogħod minna?

Ix-xjenzjati qalulna li dawn il-pjaneti ġodda jinstabu madwar 39 sena dawl bogħod minna. Imma b’ daqshekk kemm hawn minna li fehmu xi ħaġa? Irridu nagħmlu ftit kalkoli biex nifhmu.

Id-dawl jivjaġġa b’ veloċità ta’  299,792,458 metru fis-sekonda. Kważi tliet mitt miljun metru fis-sekonda. Issa kull 60 sekonda tagħmel minuta, kull sittin minuta tagħmel siegħa u kull 24 siegħa jiffurmaw gurnata li 265 minnhom jagħmlu sena. Irridu nimmultiplikaw dawn in-numri kollha flimkien biex inkunu nafu f’ sena kemm-il metru jagħmel id-dawl. In-numru jiġi 9,454,254,955,488,000, disa’ kwadriljun, erba’ mija u erba’ u ħamsin triljun, mitejn u erba’ u ħamsin biljun, disa’ mija u ħamsa u ħamsin miljun u erba’ mija u tmiena u tmenin elf. Jekk jirnexxielek timmultiplika dan in-numru b’ 39 issib kemm dan il-pjaneti li nstabu dan l-aħħar huma bogħod minna. Jekk tneħħi l-aħħar tliet numru minflok metri jiġu kilometri!

North American X-15

Issa ejjew naraw ftit liema huwa l-aktar ajruplan fid-dinja li jiġri. Jingħad li dan huwa n-North American X-15. Dan jista’ jilħaq veloċità massima ta’ 7,274 kilometru fis-siegħa jew ftit aktar minn 20 kilometru fis-sekonda. Il-veloċità tad-dawl hija bejn wieħed u ieħor ħmistax-il elf darba aktar minn din il-veloċita.

Għalfejn dawn in-numri u kalkoli kollha? Sempliċiment biex naraw kieku bniedem kellu jfettillu jaqbad dan l-ajruplan biex imur sa fuq xi pjaneta minn dawn il-ġodda, idum sejjer aktar minn nofs miljun sena. Mela aħsibha qabel tfattarha!

Hemm ħajja fuq dawn il-pjaneti?

Ix-xjenzjati qalulna li fuq dawn il-pjaneti jista’ jkun hemm preżenza ta’ ilma f’ forma likwida li jagħti lok għall-ħajja. Iżda rridu niftakru li l-ilma mhux biżżejjed għall-ħajja. Jekk dawn il-pjaneti ma għandhomx atmosfera mhux possibbli ħajja bħal tagħna. Għandna nżommu f’ moħħna li dak kollu li qed jgħidu x-xjenzjati huwa ipotesi u ma hemm xejn ċert għaliex ħadd minn din id-dinja għadu ma rifes fuq xi waħda minn dawn il-pjaneti. Nafu li jinstabu f’ sistema solari differenti minn dik tagħna, aħna nduru max-xemx, huma jduru ma’ stilla oħra. Din is-sistema tajnieha l-isem ta’ Trappist 1. Is-sena d-dieħla n-Nasa sejra titfa’ teleskopju enormi ieħor fl-ispazju li jkompli jagħtina aktar tagħrif dwar dawn il-pjaneti li tlieta minnhom qed jgħidu li possibli jkun hemm il-ħajja fuqhom. Iżda sa issa ma nafu xejn aktar dwarhom.

U xi tgħid il-Knisja

Xi wħud staqsewni jekk il-Knisja ssibx diffikultà taċċetta li jkun hemm ħajja barra din id-dinja. Jien ma rridx inkun prużuntuż u lanqas jiena xi awtorità tal-Knisja f’ dan il-qasam, iżda biex twieġeb din il-mistoqsija ma hemmx għalfejn tkun awtorità, biżżejjed tiftakar dak li tkun tgħallimt.

Il-Knisja tgħallem li Alla ħalaq id-dinja u kulma jinsab fiha. Issa aħna għandna r-rakkont tal-ħolqien tad-dinja fil-ktieb tal-Ġenesi. Meta nkiteb dan il-ktieb, bejn il-ħames mitt sena u l-elf sena qabel Kristu, ix-xjenza ma kinitx dik li hi llum, anzi x-xjenza li għandna llum lanqas kienet għadha twieldet. Madanakollu l-bniedem minn dejjem staqsa kif ġie, minn fejn ġie u bosta mistoqsijiet oħra li ried iwieġeb permezz tal-fidi għaliex ma kellux toroq oħra x’ jaqbad. Għalhekk għandna l-istorja tal-ħolqien fil-Bibbja. Dan ma huwiex rakkont storiku iżda huwa rakkont li ssodisfa lil dak li ried ikun jaf xi ħaġa dwar il-bidu tad-dinja.

Illum mhux biss nafu li r-rakkont tal-ħolqien li nsibu fil-Ġenesi huwa immaġinarju iżda hawn xi wħud li lanqas jemmnu f’ dak li dan il-ktieb jgħid li ħalaq kollox. F’ dan il-każ immur għall-metafiżika, fergħa tal-filosofija li titrratta dak li huwa lil hinn mill-fiżika. Aristotile jsemmi l-mutur li jċaqlaq iżda li hu ma jiċċaqlaqx. Dan il-filosfu Grieg għex kwazi 400 sena qabel Kristu u għalhekk żgur ma kienx Kristjan. Lanqas kien Lhudi iżda kien jemmen bl-allat Griegi. Huwa jgħid li biex sar il-ħolqien ried ikun hemm l-ewwel spinta, xi ħaġa li toħloq imma li hi qatt ma kienet maħluqha. Dak li Aristotile sejjaħ l-ewwel mutur immobbli għal San Tumas ta’ Akwinu kien Alla. Mela kemm dawk li jemmnu f’ Alla kif ukoll dawk li ma jemmnux jaqblu li l-ħolqien sar, issa dwar l-isem ta’ min ħalaq ma naqblux iżda naqblu li l-ħolqien seħħ. Imbagħad hemm dawk li lanqas il-ħolqien ma jaċċettaw!

Dan ma kienx il-ħolqien tas-sistema solari tagħna biss, ma kienx ħolqien tal-galassja tagħna biss, jeżistu sistemi solari oħrajn, jeżistu galassji oħra li kollha nħolqu flimkien minn l-istess mgħallem. Din hija l-pożizzjoni tal-Knisja dwar din is-sejba.

Dan għadu biss il-bidu, min jaf kemm gaħd irridu nisimgħu aktar dwar dan!

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f' In-Nazzjon 4 ta' Marzu 2017