Arti tal-meravilja

Ftit ġimgħat ilu f’ artiklu tiegħi ktibt dwar drawwiet li aħna l-Maltin addottajna mill-Italja. F’ dak l-artiklu (3 ta’ Ġunju 2017) kont semmejt l-infiorata li ssir ġewwa Genzano, dak it-tapit  ta’ fjuri li jsir għall-festa ta’ Coprus. Dan l-aħħar kont b’ xogħol l-Italja u l-aħħar jum kelli ngħaddih Ruma. Inzerta li kien iż-żmien li ssir din l-infiorata u għalhekk approfittajt ruħi u mort inżurha. Kienet esperjenza tant sabiħa li nixtieq naqsamha magħkom.

Bil-ħsieb ta’ dan l-artiklu f’ moħħi bdejt nistaqsi kif u x’ fatta. Mort l-uffiċċju tal-kunsill lokali tal-post u sibt kull għajnuna.

Għal min ma qarax l-artiklu tat-3 ta’ Ġunju, forsi dakinhar kien imħabbat bl-Elezzjoni Ġenerali, ngħidlu biss li din hija attività li ssir ġewwa Genzano di Roma fejn isir bħal tapit tal-petali tal-fjuri ta’ kull lewn li jiksi triq sħiħa. Dan isir ta’ kull sena għall-festa ta’ Corpus Christi.

Minn xhur qabel

Ix-xogħol għal din l-infiorata jieħu fit-tul. Il-Comune jagħżel it-tema għal dik is-sena. Din is-sena t-tema kienet “Talb għall-Paċi – djalogu bejn Reliġjonijiet u Kulturi”. F’ Jannar, bosta gruppi jippreżentaw disinn biex jiġi kkunsidrat mill-kunsill. Ma hemm l-ebda forma ta’ kompetizzjoni, għalhekk ma hemmx il-pika. Meta jingħażlu d-disinni kollha li jkunu sejrin jiffurmaw dan it-tapit imlewwen, jiġi kkalkulat l-ammont ta’ fjuri li jkun hemm bżonn, jaraw kemm kuluri differenti jkunu sejrin jintużaw u x’ tip ta’ fjuri jkunu jinħtieġu. Wara dan ix-xogħol jiġu ordnati l-fjuri kollha, miljuni ta’ fjuri. Din is-sena l-fjuri kollha waslu mill-belt ta’ Napli.

L-uffiċċju tal-Kunsill Lokali ta’ Genzano di Roma għandu aċċess għall-mini li hemm taħt l-art tul ir-raħal kollu. Dawn kienu jintużaw fil-medjuevu biex f’ każ ta’ xi attakk mill-għadu dak li jkun kien ikun jista’ jaħrab. Matul it-tieni gwerra dinjija dawn intużaw bħala kenn mill-attakki tal-għadu. Illum parti minnhom tintuża biex jinżammu l-petali tal-fjuri tal-infiorata.

F’ kamra qabel tinżel għal dawn il-mini jsir il-qtugħ tal-petali. Dawn jitpoġġew f’ tilari bil-qiegħ tax-xibka biex tgħaddi l-arja u jibqgħu friski. Hemmhekk wieħed jara mijiet ta’ tilari b’ petali ta’ kull lewn. Iz-zkuk tal-fjuri jintremew, iżda xi ftit minnhom jistgħu jintużaw jekk fid-disinn ikun hemm l-aħdar skur. L-aħdar l-ieħor isir bil-weraq tal-busbies.

Via Italo Belardi

It-triq li fiha ssir din il-manifestazzjoni artistika ġġib l-isem ta’ Italo Belardi. Sa 90 sena ilu din it-triq kien jisimha Via Livia. Fis-seklu XVIII, meta bdiet issir din il-manifestazzjoni din it-triq kienet l-aktar waħda wiesa’ ġewwa r-reġjun tal-Lazio. Tajjeb ngħidu li sal-1875 din l-infiorata ma kinitx issir f’ din it-triq iżda f’ waħda qribha. Din it-triq wiesa hija t-telgħa li mill-misraħ prinċipali tar-raħal twasslek sal-knijsa ta’ Santa Maria in Cima minn fejn toħroġ il-purċissjoni ta’ Corpus.

Illum l-infiorata ta’ triq Italo Belardi f’ Genzano hija appuntament annwali iżda din ma kinitx issir kull sena. Fis-seklu XIX kien hemm żewġ waqfiet ta’ dsatax-il sena kull waħda. Fis-seklu XX bdiet tkun aktar kostanti u ma saritx f’ xi snin tal-bidu tas-seklu, fl-1932, 1934, 1935 u matul it-tieni gwerra dinjija.

Ix-xogħol tal-infiorata fit-triq jibda l-Ġimgħa filgħaxija meta l-artisti li jkunu ntgħażlu jibdew jiddisinjaw il-proġett tagħhom fl-art permezz tal-ġibs abjad. Is-sibt filgħaxija jibdew jitpoġġew il-petali f’ posthom. Dan ix-xogħol jibqa’ għaddej matul il-lejl kollu u jekk ma jkunx lest jitkompla matul il-jum tas-Sibt. Kollox ikun lest sal-Ħadd filgħodu. B’ kollox isiru tlettax-il kwadru kbar, kollha maħdumin minn petali ta’ fjuri li jiffurmaw tapit wieħed tul it-triq kollha.

Artisti

Minkejja li din l-infiorata ma hijiex kompetizzjoni, xorta waħda bosta artisti jaspiraw li jkollhom ix-xorti li xi darba jew oħra xi disinn minn tagħhom ikun f’ din il-manifestazzjoni artistika. Waqt li kont qed indur din l-infiorata iltqajt u tkellimt ma’ Daniele Becherelli, wieħed mill-artisti li kellu x-xogħol ta’ biċċa mit-tapit tal-fjuri taħt idejh. Hemmhekk iltaqajt ukoll mal-artista Silvia D’ Onorio li qaltli li ftit ġimgħat ilu kienet Malta fuq xogħol ta’ infiorata. Staqsejtha fejn u qaltli li kienet ir-Rabat Għawdex biex taħdem fuq tapit tal-fjuri li sar fit-telgħa taċ-Ċittadella.

Fi kwadru ieħor kienet tidher mappa tal-Italja. F’ din il-mappa, maħduma kollha minn petali u weraq tal-busbies kienet tidher Malta. Ma kellix l-okkażjoni niltaqa’ mal-artisti li wettqu dan il-kwadru imma kelli nissodisfa ruħi b’ ritratt tax-xogħol.

Arti tal-meravilja, hekk hi din l-attività. Ħassejt li kelli naqsam magħkom din l-esperjenza għaliex aħna l- Maltin inħobbu nżuru Ruma imma forsi ftit li xejn  naħsbu biex immorru nżuru l-irħula tal-periferija, dawk lin jissejħu Castelli Romani, bħal Castel Gandolfo, Frascati, Nemi, Marino, Albano Laziale u r-raħal fejn issir din l-infiorata Genzano.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f' In-Nazzjon 8 ta' Lulju 2017

Dawn ir-ritratti huma tal-fotografu Angelo Sabanito u qed jiġu murija hawnhekk bil-permess ġentili tiegħu.