Il-ħmar u l-karrotta

Qatt rajtu xi karikatura ta’ ħmar li jkollu  marbuta karrotta quddiemu biex dan jimxi u jipprova jilħaqha iżda billi l-karrotta tkun marbuta ma’ zokk li jkun marbut ma’ dahar il-ħmar, dal-povru annimal jimxi kemm jimxi ma jkun jista’ jilħaq qatt dik il-karrotta? Din hija karikatura iżda tirrifletti sewwa bosta sitwazzjonijiet fil-ħajja tagħna. Ħalli naraw xi ħaġa dwar il-ħmir u dwar il-karrotti imbagħad narawhom flimkien.

Il-ħmar

Illum il-ħmar huwa annimal li jinżamm għad-delizju, minkejja li naqas sewwa mit-toroq tagħna. Dan l-annimal ilu jintuża mill-bniedem fix-xogħol tiegħu għal akar minn 5,000 sena. Fil-pajjiżi sottożviluppati dan l-annimal għadu jintuża ħafna għaliex bosta drabi huwa l-mezz waħdieni ta’ trasport. Anke l-ħmir bix-xorti għax f’ pajjiż sottożviluppat ħmar aktarx jgħix bejn 12 u 15-il sena filwaqt li f’ pajjiżi oħra jgħix madwar 35 sena u għandu mnejn anke jasal san-nofs seklu.

Billi l-ħmar ġej mir-razza taż-żwiemel, dawn iż-żewġ bhejjem ġieli jitgħammru u hemm jitwieled il-bagħal. Il-ħmara tista’ titgħammar ukoll maż-żebra billi huma tal-istess razza wkoll. Bosta drabi il-bgħula jkunu sterili u jinżammu għax-xogħol aktar milli għad-delizju.

Snin ilu l-ħmar kien jidher sewwa fit-toroq ta’ pajjiżna. Minbarra li kien iwassal lil sidu fejn kien ikun irid imur, kien ukoll jaqdih waqt il-ħidma tiegħu. Tal-bigilla niftakru bil-ħmara u lil tal-ġelat l-istess. Miniex insemmi mijiet ta’ snin ilu iżda anqas minn 50 sena. Kien jiġi tal-ħaxix fit-triq tagħna bil-ħmar u ieħor ibiegħ affarijiet tad-dar bħal fliskaturi, vażuni, xkupi u ma nafx xiex aktar kien idur it-toroq bil-bagħal. Lil tal-irkotta niftakru jiġi minn Ħal Kirkop biż-żiemel imma llum il-kliem mhux fuq iż-żiemel jew il-bagħal iżda fuq il-ħmar.

Il-ħmar insibuh ukoll fil-Bibbja, bosta drabi fit-testment il-qadim u anke f’ dak ġdid fejn insibu lil Kristu riekeb felu fid-daħla tiegħu f’ Ġerusalemm. Id-drawwa tgħidilna li anke fit-twelid ta’ Kristu kien hemm ħmara fl-għar ta’ Beltem, imma ma għandna xejn ċert fuq din id-drawwa.

Il-karrotta

Din il-ħaxixa, jew aħjar għerq, aktarx oriġinat mill-Persja u aktarx li kienet titkabbar biex mill-pjanta tagħha kienu jittieħdu ż-żrieragħ.

Aħna l-aktar familjari mal-karrotta ta’ lewn orangjo iżda hawn bosta tipi ta’ karrotti bi lwien differetni, minn vjola sa abjad.  Il-karrotta ma hijiex xi pjanta delikata wisq u tikber bla ħtieġa ta’ attenzjoni żejda. Niftakar l-ewwel darba li żort l-Albanija kont bqajt impressjonat bl-ammont ta’ rgiel mal-ġenb tat-toroq li jbiegħu l-karrotti. Kienu fissruli li l-art ma tantx kienet fertili f’ ċerti nħawi imma kienet tajba biżżejjed biex jitkabbar il-karrotti fiha. Allura kulħadd kien ikabbar il-karrotti biex ibiegħhom, imma l-problema kienet li kulħadd kien ikollu l-karrotti minn tiegħu u ħadd ma kien ikollu għalfejn jixtri mingħand ħaddieħor!

Il-karrotta fiha ammont kbir ta’ ilma użda fiha wkoll xi ftit taz-zokkor, fiha ammont ta’ vitamini wkoll. Illum huma bosta dawk li jieklu l-karrotti nejjin bħala deżerta jew snack. Qatt doqtuh il-kejk tal-karrotti? Nassigurakom li huwa tajjeb ħafna u jekk idduqu lanqas tinduna li dan  ma jkunx fih zokkor iżda l-ingredent li jagħti l-ħlewwa huwa l-karrotti. Jekk xi darba doqtu naħseb li qed taqbel miegħi. Jingħad ukoll li l-karrotti huma tajbin ħafna għall-vista tal-għajnejn.

Il-ħmar u l-karrotta

Jekk il-ħmar waħdu huwa annimal li ta jew għadu jagħti għajnuna lill-bniedem u jekk il-karrotta waħdiha hija ħaxixa tajba għalina l-bnedim ukoll, meta dawn it-tnejn jitpoġġew flimkien ma tantx iħallu konnatazzjoni tajba. Bħalma għidt fil-bidu meta jpinġulek ħmar bil-karrotta quddiemu jkun ifisser li xi ħadd qed iwegħdek xi ħaġa u jibqa’ jwegħdek u inti tibqa’ timxi wara l-karrotta bla ma qatt tkun tista’ tilħaqha.

Din is-sitwazzjoni insibuha f’ bosta ambjenti fil-ħajja tagħna. Ilkoll kemm aħna xi darba jew oħra għaddejna minn xi esperjenza li wegħduna xi ħaġa u l-wegħda baqgħet fiergħa u ma twettqet qatt. Tista’ tkun wegħda mill-ħbieb, mill-familjari, mill-imgħallem tax-xogħol, mill-politku, minn xi awtorità.

Il-karrotta tista’ titpoġġa quddiem ras il-ħmar minn xi entità ta’ saħħa bħall-gvern, il-Knisja jew minn xi istituzzjoni oħra li jkollha xi ftit setgħa fuqhek. Tirrabja u tħossok trid itrritalja, imma kun af li darba biss David rebaħ lil Gulija, normalment l-istorja dejjem tkun bil-kontra.  Għalhekk l-aħjar ħaġa li tagħmel meta tinduna hu li lil dak li jkun rabatlek il-karrotta quddiem imnieħrek tibda tgħoddu ta’ li hu, iddawwar wiċċek minnu. Ftakar dejjem li m’intix l-ewwel ħmar li sibt quddiemek karrotta li qatt ma tista’ tilħaq.

Il-parir tiegħi hu li jekk tinduna li rabtulek karrotta quddiem imnieħrek, taqax għan-nassa tagħhom, timxix warajha, ħallihom isibu ħmar ieħor quddiem min idendlu l-karrotta.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f' In-Nazzjon, 15 ta' Lulju 2017