Ħarsa lura u oħra ’l quddiem

 Ħsibijiet fil-bidu ta’ sena ġdida

Hekk kif tintemm sena u tibda oħra bla ma rridu nagħtu ħarsa lura biex naraw kif morna fis-sena li tkun intemmet u fl-istess waqt nibdew inħarsu lejn is-sena li tkun għadha kemm bdiet, bit-tama li dik li jkollna quddiemna tkun aħjar minn dik li nkunu għadna kif ħallejna warajna.

Fil-bidu ta’ din is-sena, din ir-riflessjoni żgur li kulħadd sejjer jagħmilha, tfal, adolexxenti, żgħażagħ, adulti u xjuħ. Is-sena 2020 kienet waħda li ħadd minnha ma jiftakar waħda bħalha, kienet sena li ma nistgħux insejħulha “tajba”, imma minkejja kollox għadna għaddejjin. Żgur li x-xewqa ta’ kull wieħed u waħda minna hija li s-sena 2021 tkun differenti għal kollox minn dik li tnemmet ftit jiem ilu.

X’tgħallimna?

Kien fl-ewwel ġimgħat tas-sena 2020 li bdejna nisimgħu b’virus ġdid li beda jinfirex fiċ-Ċina. Billi llum id-dinja kollha saret donnha raħal wieħed, sewwasew kif bassar il-Kanadiż Marshall McLuhan fil-kotba tiegħu The Gutenberg Galaxy: The Making of Typographic Man tas-sena 1962 u Understanding Media li ħareġ sentejn wara, din il-marda ma kinitx inkwetanti biss fiċ-Ċina imma spiċċat biex kiddet id-dinja kollha. Mal-“Global Village” ta’ McLuhan inżid it-teorija ta’ Zygmunt Bauman li titkellem dwar soċjetà likwida, jiġifieri soċjetà mhux stabbli f’post wieħed, umanità li dejjem tiċċaqlaq sewwasew bħal element likwidu li ma jibqax stabbli bħalma jibqa’ wieħed solidu. Mela bit-teoriji ta’ McLuhan u ta’ Bauman nistgħu nikkonkludu li billi d-dinja saret qisha raħal wieħed u dak li jkun faċli jivjaġġa minn post għal ieħor bla bosta xkiel żejjed u għax is-soċjetà tad-dinja kollha saret likwida, timxi minn post għal ieħor il-ħin kollu, dan il-virus inxtered mad-dinja kollha tant li l-Għaqda Dinjija tas-Saħħa, (WHO) iddikjarat pandemija.

Kellna nibdlu l-istil tal-ħajja tagħna. Bniedem li tafu ma bqajtx toħodlu b’idu u persuna għażiża ma bqajtx tgħannaqha u tħaddanha miegħek. Dawk il-ġesti li kienu jfissru mħabba jew għaqda dlonk spiċċaw ifissru l-kuntratju tat-tifsira oriġinarja tagħhom. Imma x’tgħallimna? Kellna ħin nitgħallmu jekk irridu. Indunajna li biex isir ix-xogħol ma hemmx bżonn li wieħed iħalli daru. Hemm ħidmiet li jistgħu jsiru mid-dar. Ovvjament mhux kull xogħol jista’ jsir minn darna, imma iva, hemm xogħol li tista’ tagħmlu minn kamartek bla ma tħalli darek. Dan huwa eżempju wieħed biss. Kien hemm bosta okkażjonijiet oħra li stajna nitgħallmu  minnhom is-sena l-oħra.

Il-widnejn

Is-sena li għaddiet indunajna li l-bniedem għandu par widnejn mhux biex jisma’ minnhom biss, mhux biex ikollu fejn ipoġġi n-nuċċali biss, mhux biex intaqqbuhom għall-misluta. Widnejna bdew ikollhom magħhom il-lasktu tal-maskra. Kemm qalulna l-awtoritajiet tas-saħħa biex il-maskra nilbsuha sewwa, li trid tgħatti l-imnieħer il-ħalq u l-geddum. Madanakollu xorta bqajna naraw ħafna jilbsu l-maskra mhux kif suppost. F’dawn il-każi widnejna servew biss għal-lasktu tal-maskra, widnejna kienu hemm biss bħala ornament għax ma smajniex.

Żewġt iqwiel

Il-qwiel ma huma xejn għajr għerf missirijietna, għerf li aħna writna mingħandhom, għerf li bnew huma mill-esperjenza tal-ħajja. Matul din il-pandemija bdew jiġu f’moħħi żewġ proverbi Maltin. L-ewwel wieħed huwa: “Tgħoddx il-flieles qabel ma jfaqqsu.” Dan il-proverbju għandu ħuħ bil-kontra tiegħu li wkoll jgħidlek biex tkun prudenti: “Tinfaxxax rasek qabel taqsamha!” Fil-pandemija naħseb li kien hemm fejn għoddejna l-flieles qabel ma faqqsu u rasna ħallejniha tinqasm bla ma nfaxxajniha.

Qawl ieħor li ġie f’moħħi f’dawn ix-xhur huwa dan: “Il-paroli fil-vojt lanqas għall-avukati mhu tajjeb!” Kemm smajna u kemm qrajna ħmerijiet, dwar il-virus, dwar il-vaċċin u dwar elf ħaġa oħra. La bdejna bil-qwiel insemmin ieħor: “il-ħobż tih lil min jaf jieklu u x-xogħol lil minn jaf jagħmlu.” Minn wara t-tastiera tal-kompjuter tista’ tgħid jew aħjar tikteb li trid, u jkollna ngħidu li kien hawn min kiteb il-ħmerijiet.

Il quddiem

Imma l-ħajja tibqa’ għaddejja. Il-ħajja tibqa’ miexja ’l quddiem bla ma tieqaf jew tieħu xi waqfa qasira. Irridu nħarsu lejn dak li ġej mingħajr ma ninsew dak li għaddejna minnu. Jekk ninsew x’seħħ fis-sena 2020, din tkun sena moħlija, sena li għaddiet minn fuqna u ħlitilna ammont ta’ ġimgħat minn ħajjitna. Irridu nħarsu il quddiem b’ottimiżmu, b’tama li ser inkunu aħjar milli aħna bħalissa. Il-pandemija tat daqqa ta’ ħarta lid-dinja kollha, lil kulħadd, lil kull settur fid-dinja. Kellna nagħmlu sagrifiċċju, kellna nwarrbu dak li xtaqna nagħmlu, dak li kellna programmat. Imma sakemm għad għandna l-ħajja nistgħu inwettqu dak li pjanajna aktar il quddiem. Dawk li ħallewna biss ma jistgħux jibdlu l-ħolm tagħhom f’realtà. Aħna għadna hawn minkejja kollox. Aħna xxurtjati aktar minn dawk li matul is-sena 2020 temmew il-vjaġġ tagħhom fuq din id-dinja. It-tama hija l-aħħar li tmut.

Jalla s-sena 2020 tkun waħda li minnha tgħallimmna xi ħaġa u l-2021 tkun waħda aħjar minn ta’ qabilha.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon - 9 ta' Jannar 2021