Malta Brittanika

 

L-isem ta’ dan l-artiklu għandu mnejn inaffar jew ifantas li xi wħud mill-qarreja għax li tgħid li Malta hija Brittanika wara aktar minn nofs seklu ta’ Indipendenza u aktar minn erbgħin sena Repubblika hija ħaġa li tmur kontra kull raġunament. Biss il-ħsieb tiegħi llum huwa dwar kemm pajjiżna għad għandu rabtiet maż-żmien li Malta kienet kolonja tal-Kuruna Brittanika.

“Fejn hu l-Big Ben?”

Xi snin ilu kien ġie ħabib tiegħi Taljan għal żjara f’pajjiżna. Kienet l-ewwel żjara tiegħu fostna. Bħala ħbieb u eks kollegi tal-Università mort għalih l-ajurport biex nilqgħu. Wara t-tislima tas-soltu, urejtu l-karozza tiegħi u għidtlu jirkeb. Ħasibni sejjer niftaħlu l-bieba xħin rani nersaq lejn in-naħa tal-lemin tal-karozza. Hu segwieni b’ħarsa suspettuża għax billi aħna ħbieb kbar qatt ma stenna li ser niftaħlu l-bieba tal-karozza biex jirkeb fiha, iżda s-suspett malajr inbidel f’daħqa meta ftaħt il-bieba tal-karozza u offrejtlu ċ-ċwievet biex isuq, tbaxxa u ra l-isteering. Mill-ewwel induna li kien hu li għażel in-naħa l-ħażina tal-karozza. Din hija l-ewwel rabta kif ukoll tifkira li għad għandna ma’ żmien l-Imperu Brittaniku f’Malta.

Ftit wara li tlaqna dan sieħbi dar fuqi u qalli: “Il-Big Ben fejn hu?” Ħarist lejh jien issa b’ħarsa suspettuża u dan qalli: “Hawn donnu l-Ingilterra, issuqu fuq ix-xellug tat-triq u kull darba nistħajjel il-karozzi ta’ faċċarta ġejjin għal fuqna. Għalhekk qed nistaqsik fejn hu l-Big Ben!”

Sewqan

La semmejna s-sewqan fuq in-naħa tax-xellug tat-triq tajjeb ngħidu li fl-Ewropa aħna u r-Renju Unit u l-Irlanda biss insuqu fuq din in-naħa tat-triq. Ġibiltà li hija territorju Brittaniku wkoll qalbu n-naħa tat-triq fejn jidħol sewqan billi din hija fruntiera ma’ Spanja u s-sewqan b’mod Brittaniku kien qed joħloq inkonvenjent u periklu. Eks kolonji oħrajn bħalna wkoll isuqu bħalna. L-Indja u l-Awstarlja per eżempju jużaw l-istess naħa tat-triq li nużaw aħna biex insuqu. Il-Ġappun għad li qatt ma kien kolonja Brittanika isuqu bħalna, jew aħjar isuqu fuq in-naħa tagħna għax jekk ngħid li jsuqu bħala jkun hawn min jaħseb li l-Ġappuniżi la jużaw indicator, la għandhom sabar jistennew wara ta’ quddiemhom u nsomma, dak kollu li naraw fis-sewqan Malti!

Bid-dħul ta’ Malta fl-Unjoni Eweropea, bdejna naraw bosta persuni ta’ nazzjonalità barranija jiġu fostna, jew b’vaganza jew biex jgħixu u jaħdmu hawnhekk. Xi wħud minnhom iġibu l-karozzi tagħhom magħhom u jużawhom fit-toroq tagħna. Huwa diffiċli ssuq karozza left hand drive fit-toroq mibnija għal karozzi right hand drive u għalhekk jikbru r-riskji ta’ inċidenti stradali, l-aktar meta wieħed jiġi biex jaqla’ l-karozzi ta’ quddiemu.

Tgħid wasal il-waqt li l-Unjoni Ewropea tipprova bil-mod il-mod tbiddel in-naħa tas-sewqan tagħna? Mhux ħaġa ħafifa għax hawn mijiet ta’ eluf ta’ karozzi imma bħalma għamlu Ġibiltà, hekk nistgħu nagħmlu aħna wkoll.

Aktar rabtiet

Ejjew nerġgħu lura u naraw x’hawn aktar ifakkarna fi żmien it-tmexxija Brittanika f’pajjiżna. Forsi lanqas nindunaw b’żewġ ħaġiet oħra li huma Brittaniċi daqs ir-Reġina u għadhom magħna llum ukoll.

Il-kaxxi tal-ittri li naraw madwar pajjiżna għadhom fil-biċċa l-kbira minnhom ta’ żmien l-Ingliżi. Billi kienu huma li f’Malta organizzaw il-posta  kif nafuha llum, kienu waħħlu għadd ta’ kaxxi tal-ittri bl-arma tal-monarka Brittanika fuqhom. Dan huwa wirt tal-era kolonjali iżda billi llum kollox sirna nibgħatu bil-mezzi ta’ komunikazzjoni moderni li għandna, forsi jgħaddu xhur jekk mhux ukoll snin bla ma ninpustaw ittra. Iżda l-kaxxi tal-ittri hemm għadhom.

Rabta oħra ta’ dak iż-żmien li għadna naraw huma l-kaxxi tat-telefon. Illum kulħadd bil-mowbajl fil-but u lanqas tgħaddilek minn rasek li tmur tuża kabina minn dawn biex iċċempel, biss dawn kienu meħtieġa meta missirijietna mhux biss ma kellhom mowbajl imma lanqas telefon id-dar ma kellhom . Xi wħud minn dawn il-kabini kellhom jitneħħew għax biddlu l-iskop tagħhom u minn kabini tat-telefon saru latrini. Ħasra u għarukaża! Tajjeb li jkun hawn kunsilli lokali li jieħdu ħsieb jerġgħu nwaħħlu dawn il-kabini u jekk hemm bżonn ikollhom kamera fuqhom biex ma jiġrix dan li nsemmejt. Mhux sewwa li ikona storika jkollha titneħħa minħabba l-injoranza u n-ħmieġ ta’ xi wħud.

Tajna ħarsa ħafifa kemm pajjiżna fadallu rabtiet mal-era kolonjali. Ma semmejtx il-bini ta’ djar fuq stil Brittaniku li fadlina xi ftit minnhom ukoll, għad li ħafna minnhom illum inbidlu ma kaxxi tal-konkos imsejħin “Djar Moderni”.

Tejjeb li nibżgħu għal dak li fadlilna minn din l-epoka storika ta’ pajjiżna, mhux wisq imbegħda imma għada pitgħada ħadd ma jibqa’ jiftakarha. Mhux sewwa li għax hija storja moderna inwarrbuha jew ma nibżgħux għaliha għax ta’ warajna għad jirrabbajw għalina,

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon - 6 ta' Marzu 2021