Ħela jew ħtieġa

 

Spiss nisimgħu bl-għoli tal-ħajja, kemm familji jissieltu biex ilaħħqu mal-ħajja u biex jaraw li uliedhom ma jkun jonqoshom xejn. Spiss naqraw li prodott għola mil-lum għal għada u ħafna drabi nsibu ruħna aħna stess f’qagħda bħal din. Immorru nixtru u nindunaw li dak li konna nixtri sena ilu llum irridu nħallsu għalih aktar. Mhux qed ngħid li dawn l-argumenti huma gideb jew esegerati, imma ejjew inkunu sinċiera magħna nfusna, bosta minna jeħlu u l-ħela minbarra li hija serq lil min ma għandux, għandha wkoll prezz x’jitħallas. Biss imbagħad illum sar għandna ħtiġijiet li forsi sa ftit snin ilu konna narawhom ħela jew lussu żejjed.

Ħela?

Tant drajna ngħixu fil-kumdità li spiss lanqas nindunaw li nkunu qed neħlu. M’ilux kont għaddej minn triq u fit-tarf ta’ din it-triq kien hemm miġbur l-iskart biex jinġabar aktar tard. Fost dan l-iskart rajt żewġ ħobżiet sħaħ mormijin. Ngħidilkom id-dritt dak il-ħin qabadni bħal swied il-qalb. Billi jiena ġej minn familja ta’ furnara, ftakart kemm xogħol fiha l-ħobża Maltija. Ftakart fin-nanniet, iz-zijiet, il-ġenituri u fija stess li lkoll ħdimna b’xi mod jew ieħor f’forn tal-ħobż. Ftakart kemm tul ta’ ħin trid ħobża biex minn xkora dqiq issir dik li qabel konna nsejħu “l-barka ta’ Alla!” Fi tfuliti, u mhux fi tfuliti biss, il-ħobż xott ma kienx jintrema. Kien jinxtewa, kien isir pudina, kien jingħata lill-annimali. Illum mhux hekk, illum armi u ixtri l-frisk. Tassew li dari f’kull dar kont tista’ tgħid issib gallinar b’xi botom fniek jew xi nofs tużżana tiġieġ u għalhekk il-ħobż xott kienu jiekluh huma, imma llum id-dar tal-familja Maltija saret iżgħar mill-gallinar li kien ikun hemm fid-djar ta’ tfuliti, allura f’dawn id-djar ftit akbar minn “dar tal-pupa”, mhux talli ma hemmx post għall-fniek, it-tiġieġ u l-ħamiem, imma bilkemm hemm spazju biżżejjed biex tgħix il-familja!

Dan kien eżempju wieħed biss ta’ ħela, imma jekk noqgħodu naħsbu ftit ma ndumux wisq ma nindunaw kemm naħlu. Kemm-il darba nħallu dawl mixgħul f’kamra bla nies fiha? Kemm il-televixin jibqa’ jagħti meta quddiemu ma jkun hemm ħadd? Kemm nużaw il-karozza għal vjaġġ li jista’ jsir bil-mixi? Nista’ nibqa’ sejjer bl-eżempji, imma aħjar nieqaf hawn. Kulħadd għandu moħħ u kulħadd jista’ jaħseb hu stess kemm jaħli.

Riklamar

Ninsabu f’dinja li timexxa mir-reklami. Kull fejn iddawwa wiċċek tara xi reklam: fuq il-mezzi tal-media soċjali, fuq it-televixin, fit-toroq tagħna, fil-gazzetti u l-magazines li naqraw. Kullimkien. Issa l-iskop tar-reklam huwa li inti tħossok fil-bżonn ta’ dik il-ħaġa li qed tiġi rreklamata meta fil-verità mhux veru jkollok bżonnha. Dan huwa l-bażi tar-reklamar. Aktar ma jirnexxielek tikkonvinċi nies li għandhom bżonn l-oġġett li qed tirreklama, aktar ikun reklam tajjeb u li jirrendi.

Aħseb ftit kemm inti wkoll xi darba jew oħra spiċċajt xtrajt xi ħaġa għax rajt rekalm tagħha u mbagħad ftit wara ndunajt li dik il-ħaġa ma kellekx ħtieġa għaliha. Ikollna nammettu li xi darba jew oħra lkoll kemm aħna waqajna fin-nassa tar-reklamar, min f’oġġett żgħir u min f’oġġett kbir. Illum li jsir ħafna xiri minn fuq l-internet, aktar faċli taqa’ għar-reklam. Imma dik hija l-ħajja tal-bniedem tat-tielet millenju, ixtri, ixtri, ixtri u warrab dak li għandek. Ibdel għax inkella tibqa’ lura, akkwista biex ma tkunx inqas minn ħaddieħor!

Ħtiġijiet

Bħalma semmejt fil-bidu, illum għandna ċerti bżonnijiet li qabel jew ma kinux jeżistu jew kienu lussu. Illum mhix ħela li f’dar ikollok computer u dan għandu bżonn l-internet. It-telefon ċellulari ħa post it-telefon tad-dar u għalhekk ma jitqiesx bħala lussu jew ħela. Is-sistema tal-arja kkondizzjonata ma għadhiex xi ħaġa “tas-sinjuri” – illum anke l-karozzi tal-linja għandhom din is-sistema aħseb u ara djarna. Li familja jkollha karozza kienet normali sa ftit snin ilu, imma llum kull membru tal-familja għandu l-karozza tiegħu, imma dan lussu żejjed? U nistgħu nibqgħu nsemmu numru ta’ ħtiġijiet li qabel kienu żejda. Kull bżonn għandu l-prezz tiegħu ukoll u kollox irid jitnaqqas mill-paga.

Wieħed irid ikun bil-għaqal biex jagħraf jixtri l-meħtieġ bla ma jeħli. Il-ħela hija dejjem ħażina. Ma jfissirx li xi kultant wieħed ma għandux jagħmel xi kapriċċ. Kapriċċ ta’ kultant huwa ħtieġa biex il-ħajja ma ssirx monotona imma jekk il-kapriċċ isir ħaġa ta’ kuljum allura hawn huwa fejn tidħol il-ħela. L-għaqal huwa ċ-ċavetta ta’ kollox.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon - 24 ta' Frar 2024