Quanno nascette Ninno

L-oriġini tal-aktar għanja tal-milied Taljana popolari

Aħna l-Maltin għandna l-għanjiet tal-milied tradizzjonali tagħna, imma l-influwenza tal-Ingliżi fuq pajjiżna nistgħu nsibuha anke f’ dan il-qasam u l-għanjiet tal-milied bl-Ingliż saru jagħmlu parti mill-Milied Malti. Flimkien ma’ dawn insibu xi għanjiet tal-milied bit-Taljan li huma wkoll familjari magħna l-Maltin. Dawn huma ħafna inqas fin-numru minn dawk bl-Ingliż.

Għanja tal-milied Taljana li hija wkoll popolari f’artna hija dik li ġġib l-isem “Tu scendi dalle stelle”. Din l-għanja llum insibuha tradotta f’ bosta ilsna, fosthom bil-Malti, fejn iġġib l-isem “Ħallejt o Alla s-Sema”. Aktarx li din hija l-għanja tal-milied Taljana l-aktar magħrufa madwar id-dinja kollha. Imma għandu mnejn ftit jafu li din l-għanja oriġinarjament ma nkitbitx bit-Taljan.

Il-melodija u l-kliem oriġinali ta’ din l-għanja inkitbu minn Sant’ Alfonz Maria de Liguori. Dan kien qassis Naplitan, li waqqaf l-Ordni tal-patrijiet Redentoristi. Fl-1754 huwa kien jinstab ġewwa għand il-ħabib tiegħu Dun Michele Zambardelli. Hemmhekk huwa kiteb l-għanja tal-milied bl-isem “Quanno nascette Ninno” li tfisser “Meta twieled Ġesù”. Il-kliem u l-mużika tal-għanja inkitbu fuq biċċa karta sempliċi, aktarx biex de Liguori jgħaddi ż-żmien, iżda l-għanja għoġbitu u ried li jgħallimha lill-parruċċani. Dun Michele sema’ dik il-mużika u talab lil Dun Alfonz biex jislifielu ħalli jikkupjaha, imma Alfonz ma riedx. Waqt li Dun Alfonz kien qiegħed jipprietka, Dun Michele daħal fil-kamra tal-qassis l-ieħor u kkopja l-kliem u l-mużika. Jingħad li Sant’ Alfonz kellu viżjoni u sar jaf b’ dak li għamel Dun Michele u waqt il-provi tal-kant, għamel ta’ birruħu li nesa l-kliem u għalhekk talab lil qassis l-ieħor joħroġ minn butu l-karta li kien ikkopja.  Is-sena ta’ wara din l-għanja kienet stampata. Ovvjament Sant’ Alfonz kitibha bin-Naplitan għax dak kien ilsienu u wara kienet stampata wkoll bin-Napitan għax kienet immirata għall-poplu ta’ Napli li sa dak iż-żmien kien għadu jitkellem biss bin-Naplitan. L-unifikazzjoni tal-Italja, li xerrdet id-djalett Fjorentin bħala l-ilsien tal-peninsula kollha, kien jonqosha aktar minn 100 sena.

https://www.youtube.com/watch?v=VqnFV-LjY7o

Minkejja li l-kliem tal-għanja kien bin-Naplitan, il-melodija intgħoġbot minn bosta mużiċisti. Guseppe Verdi stqarr li l-milied Taljan ma jkunx milied mingħajr il-melodija ħelwa li kiteb Sant’ Alfonz. Il-mużika ma fihiex fruntieri u biċċa mużika sabiħa tibqa’ sabiħa kullimkien, imma mhux l-istess nistgħu ngħidu għall-kliem li jakkumpanja l-mużika. In-Naplitan, minkejja li huwa djalett derivat mil-Latin, bħalma huma d-djaletti Taljani kollha, xorta waħda huwa mifhum biss minn numru relattivament żgħir ta’ nies. Għalhekk din l-għanja inqalbet bit-Taljan bl-isem “Tu scendi dalle stelle”. Il-kelma Ninno ma nqalbitx għall-kelma Ġesù. Fin-Naplitan din il-kelma tirreferi għal Ġesù, bħalma fil-Malti meta ngħidu l-kelma “Bambin”, li ħadniha mit-Taljan u tfisser tfajjel, inkunu qegħdin nirreferu għal Ġesù.

Kienu bosta dawk il-kantanti li interpretaw din l-għanja u inkludewha f’ xi album tagħhom. Insibu fost oħrajn lil Mina, Edoardo Bennato, Pina Cipriani, il- Piccolo Coro dell’Antoniano, Andrea Bocelli u Luciano Pavarotti. Tu scendi dalle stelle, o Re del cielo hija għanja bi kliem sempliċi imma li saret waħda mill-għanjiet tradizzjonali Taljana magħrufa mad-dinja kollha. Lanqas ħadd jemmen li nkitbet minn qaddis biex jgħaddi ftit ħin!

https://www.youtube.com/watch?v=h7r_hoO5pAM

Fr Reno Muscat