Il-knisja ta’ San Ġorġ f’ Piran

Id-devozzjoni tal-poplu Venezjan lejn il-qaddis Ġorġi tidher l-aktar fil-fatt li f’ dik il-belt insibu erba’ knejjes iddedikati lill-qaddis ta’ Lidda. Dwar dawn il-knejjes tkellimna fil-ħarġiet ta’ dan il-programm fl-erba’ snin li għaddew. Billi Venezja kienet repubblika għaliha, kellha l-armata u l-flotta tagħha u b’ hekk kienet taħkem u takwista artijiet lil hinn mix-xtut ta’ din il-belt unika fid-dinja. Fejn kienu jinżlu l-baħrin jew is-suldati Venezjani kienu jġorru magħhom ukoll id-devozzjoni lejn San Ġorġ u dan narawh sewwa fin-numru ta’ knejjes iddedikati lil dan il-qaddis fl-artijiet li jmissu mal-baħar Adrijatiku. Fost dan il-knejjes insibu dik ta’ Piran, illum fis-Slovenja.

Il-belt ta’ Piran hija waħda b’ arkittetura medjevali, toroq dojoq u djar tipiċi, belt li llum saret waħda mill-aktar atrazzjonijiet turistiċi tas-Slovenja. Hija tinsab sewwasew fil-ponta tal-golf ta’ Trieste fil-baħar Adrijatiku. Fil’belt tinħass sewwa l-influwenza Venezjana u din il-ħaġa tagħmel lil Piran belt differenti minn tant oħrajn fis-Slovenja, hija belt li kienet imdawra bis-swar biex tilqa’ mill-ħbit tal-għadu u llum għadna naraw xi ftti min dawn il-ħitan. Iċ-ċentru tal-blet hija l-pjazza imsemmija għal Gużeppi Tartini, vjolinist u kompożitur Taljan li għex bejn l-1692 u l-1770. Qrib tal-pjazza nsibu d-dar ta’ dan il-kompożitur kif ukoll munument għalih. Minn din il-pjazza wieħed jilmaħ il-kampnar għoli tal-aktar knisja importanti tal-belt, il-knisja ta’ San Ġorġ Martri.

L-ewwel knisja fuq il-quċċata tal-għoljiet ta’ Piran kienet diġà mibnija fis-seklu XII. Din kienet fuq stil gotiku. Fil 1592 beda l-bini  ta’ knisja ġdida  fl-istess post, li ħadet post il-qadima. Il-bini tal-knisja l-ġdid kien lest fl-1614. Il- kampnar, li ma huwiex parti mill-knisja, li huwa wkoll replika tal-kampnar ta’ San Mark f'Venezja, kien lest fis-sena 1608. Meta kien lest il-bini tal-knisja beda x-xogħol fuq id-dekorazzjoni minn ġewwa u dan kien lest fl-1637 meta l-knisja ġiet ikkonsagrata.  Minħabba li l-pedimenti tal-knisja ma humiex wisq b’saħħithom, fis-seklu XVII inbnew ħitan sabiex isaħħu l-bini tal-knisja. U aktar rafforzi saru fis-seklu XIX biex jipproteġu lill-knisja milli ssirilha l-ħsara. Minn dak iż-żmien saru bosta restawri fiha.

Il-knisja minn ġewwa fiha navata waħda b’ saqaf tal-injam impitter b’ siltiet mill-ħajja ta’ San Ġorġ. Lejn nofs il-knisja hemm l-istatwa kbira ta’ San Ġorġ fuq iż-żiemel, xogħol tal-injam tas-seklu XVII ta’ skultur mhux magħruf. Faċċata ta’ din l-istatwa nsibu statwa ta’ San Nikola. Fil-knisja nsibu statwa oħra, żgħira, maħduma fil-fidda xogħol ta’ arġentier li ma nafux ismu imma nafu li huwa minn Piran stess. Bħala pitturi nsibu xogħol ta’ artisti ta’ skola Venezjana, xogħol tas-seklu XVII tal-artist  Angelo De Coster, pittur Taljan li għex bejn l-1680 u l-1736. Dawn juru l-patroċinju ta’ San Ġorġ fuq Piran u l-miraklu ewkaristiku li sar fil-knisja ta’ San Ġorġ f’ Bolsena (l-Italja) fl-1263.  Insibu wkoll pittura oħra li turi l-martirju tal-qaddis impittra mill-artist Taljan ukoll, Giovanni Pagliarini li għex bejn l-1809 u l-1878.

Minkejja li ma huwiex parti mill-bini tal-knisja, il-kampnar xorta jagħmel parti mill-kumpless. Dan huwa kopja fiċ-ċokon tal-kampnar famuż li naraw fi Pjazza San Marco f’Venezja. Dan huwa għoli 46 metru u nofs. Dak ta’ Venezja huwa għoli 96 metru u nofs.  Il-kampnar ta’ Piran kien mibni fi żmien meta hawnhekk kien dominat mir-Repubblika Serenissima, jew aħajr minn Venezja. Fuq il-ponta tal-kampnar naraw statwa ta’ San Mikiel. Fil-kampnar insibu qanpiena tas-seklu XV. Fl-2013 żewġ qniepen li kienu fil-knisja ta’ San Konrad f’ Berlin il-Ġermanja ingħataw sabiex jitpoġġew f’ dan il-kampnar. Wieħed jista’ jitla’ fuq dan il-kampnar u minn hemm jara veduta mill-isbaħ tal-golf ta’ Trieste u tal-Alpi Ġulji u d-Dolomiti.

L-aħħar parti minn dan il-kumpless huwa l-battisterju f’ forma ottagonali. Dan huwa mibni wara l-kampnar u nbena fis-seklu XVII minflok ieħor li kellu l-istess forma. Dan huwa l-uniku bini ta’ dan it-tip li fadal fis-Slovenja. Huwa fih stil barokk u l-banju tan-nofs huwa sarkofagu Ruman. Mal-ħajt tal-battisteru nsibu kurċifiss tal-injam tas-sena 1310 maħdum f’ ħanut ġewwa Venezja.

Il-belt  ta’ Venezja minbarra li hija fil-qrib, ma għenitx biss biex ittieħdu l-aspetti karatteristiċi imma xerdet fuq kollox id-devozzjoni lejn San Ġorġ Martri li huwa l-Patrun ta’ Piran.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher fil-programm tal-Festa San Ġorġ Ħal Qormi maħruġ mill-Għaqda Soċjo Mużikali Anici