Żgħożija

Żgur li kulħadd jaqbel miegħi jekk ngħid li waħda mill-isbaħ fażijiet tal-ħajja tal-bniedem hija ż-żgħożija, iż-żmien li ma tkunx għadek tfal imma lanqas tun għadek ilħaqt l-età li tkun matur mija fil-mija. Żmien iż-żgħożija huwa żmien l-avventuri, żmien il-bluha, żmien il-fantasiji, żmien l-ewwel imħabba, żmien fejn dak li tkun tixtieq tagħmel tagħmlu dak il-ħin bla ma toqgħod tistenna jew tqis xejn. Għalhekk qed ngħid li ż-żgħożija hija wieħed mill-isbaħ żminijiet matul il-ħajja tal-bniedem.

Attività

Minkejja li hemm it-tendenza li l-żgħażagħ jiġu kkritikati żżejjed mill-ġenituri u mill-adulti l-oħra, ikollna nammettu li ħafna drabi l-ġudizzji dwarhom ikunu ħżiena jew preġudikati. Ikollna nammettu li ż-żminijiet inbiddlu u ma għadhomx dawk ta’ meta konna żgħażagħ aħna.

Snin ilu lanqas timmaġina li tmur l-Università bla ġlekk u ngravata, illum mhux il-glekk u l-ingravagta ma tarax, imma tara studenti b’jeans kollu mċarrat. Dik hija l-moda! Il-ġlekk u l-ingravata tilfu posthom. Anzi biex inkunu ngħidu s-sewwa kollu, dawn kienu l-ħwejjeġ ta’ kuljum ta’ dawk ta’ qabilna. Ħaddiem it-tarzna kien jilbes il-ġlekk biex imur għax-xogħol u jbiddel fil-post biex jaħdem u wara li jintemm il-jum tal-ħidma jerġa’ jilbes il-ġlekk u l-ingravata biex imur lejn id-dar. Imma dik kienet ħajja oħra, ħajja li lanqas aħna li ersaqna jew li xellifna in-nofs seklu, ma niftakru.

Il-punt tiegħi huwa li ż-żgħażagħ ma għandniex nikkritikawom mid-dehra tagħhom iżda mill-imġieba.

Fsied

Ġieli nisimgħu li ż-żgħażagħ tal-lum huma mfisdin iż-żejjed. Nammetti li anke jien ġieli ngħid l-istess ħaġa. Imma l-fsied min tahulhom? Mhux aħna l-adulti, il-genituri u n-nanniet li fissidna ż-żejjed lill-uliedna? Is-soċjetà bdiet tagħti bosta drittijiet lill-ulied bil-konsegwenza li dawn id-drittijiet ittieħdu mingħand il-ġenituri. Illum anke jekk xi ħadd jgħolli ftit leħnu ma’ adolexxent jew żagħżugħ, malajr jiġi mhedded b’abbuż. Il-qawl Malti: <<Is-swat ħareġ mill-ġenna kull min iduqu jithenna>>  mhux biss tilef is-sens li kellu imma naħseb anke postu mil-lista tal-proverbji Maltin tneħħa. Ara jfettillekx tagħti xi daqqa lill-ibnek jew bintek ħalli tispiċċa l-qorti! Imma dan tort taż-żgħażagħ jew tas-soċjetà? Mhux se nkun jien li nwieġeb din il-mistoqsija.

Ġergu

Għalija "Mazza" tkun xi ħaġa bħal din,
għaż-żgħażagħ mhux hekk imma!

Ħaġa li verament niggosta fiż-żgħażagħ huwa l-mod kif jitkellmu bejniethom. Iż-żgħażgħ għandhom lingwaġġ għalihom, dak li teknikament jissejjaħ il-Ġergu, kliem li bejniethom jinftiehem imma aħna li ma nkunux parti miċ-ċirku ma nifhmuhx. Pereżempju għalina mazza hija biċċa għodda, imma mur staqsi żagħżugħ xi tfisser “mazza” u jgħidlek li tfisser tfajla sabiħa. Imma għalfejn jgħidluha “mazza!? Le ħej, issa din mhux ħa ngħidhielek jien, mur staqsi lilhom!

Jaffaxxinani l-mod kif isellmu lil xulxin iż-żgħażagħ, l-aktar il-ġuvintur. Ċertu kliem jew frażijiet li għalina l-adulti huwa offensiv għalihom huwa kumpliment. Jekk żagħżugħ jiltaqa’ ma’ sieħbu, ma’ ħabib kbir tiegħu, ma jrid xejn biex isellimlu b’aġġettiv xejn sabiħ. Bejn il-ħbieb dan jista’ jkun l-akbar kumpliment, sinjal ta’ ħbiberija intima kbira, imma jekk l-istess tislima jkolli ngħidha jien li xi ħadd żgur li jinqala nkwiet kbir għax it-tifsira tal-istess kelma, fil-faxxa tal-età tiegħi tinftiehem bħala offiża.

Hu x’inhu, iż-żgħożija bija żmien li lkoll kemm aħna nibkuha, u meta niftakru fiha nħosssu nostalġija kbira, inħossu xewqa li nerġgħu ngħixuha, nerġgħu nkunu fiha, iżda nafu li din hija biss xewqa bla temma! Mela jekk għadek fiż-żgħożija, ħabib, ħabiba, gawdiha!

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'Il-Mument - 22 ta' April 2018