Il-knisja ta’ Santu Wistin fil-Belt

Qisu f’nofs Triq l-Ifran ġewwa l-Belt insibu l-knisja ddedikata lil Santu Wistin. Din hija gawhra oħra minn dawk li bihom hija mimlija l-belt kapitali tagħna, fiha wkoll storja u anke kurżitajiet marbutin magħha li tajjeb wieħed ikun jafhom jew tal-inqas ikun jaf xi ħaġa żgħira minnhom.

Oriġini

Fl-1571, waqt li l-belt il-ġdida fuq l-Għolja Xiberras kienet qed tinbena, il-patrijiet Agostinjani ġew mogħtija biċċa art mill-Kavallieri ta’ San Ġwann biex fuqha tinbena knisja biex isservi lill-poplu li aktar tard kellu jmur jgħammar f’dik ix-xaqliba tal-belt u kunvent ħdejha sabiex fih jgħixu l-patrijiet li kollhom jagħtu servizz f’din il-knisja. Kien fi żmien il-Gran Mastru Pietro del Monte, mexxej li ħadem kemm felaħ biex il-ħolma tas-suċċessur tiegħu Jean de la Valette isseħħ. Il-pjanti tal-knisja kif ukoll tal-kunvnet saru mill-Malti Ġlormu Cassar, arkitett li ħalla bosta opri minn tiegħu f’din il-belt.

Maż-żmien inħasset il-ħtieġa li jinħattu kemm il-knisja kif ukoll il-kunvent u jerġgħu jinbnew mill-ġdid. Il-bini beda fl-1765. Il-knisja tbierket u nfetħet uffiċjalment għall-fidili sewwasew għoxrin sena wara l-bidu tal-bini tagħha. Din il-knisja Barokka kienet ikkonsagrata fl-1906. Fl-1968 din il-knisja saret parroċċa u ħadet il-konfini tagħha minn dik tal-Portu Salvu u San Duminku.

Devozzjonijiet

Tabilħaqq li din il-knisja hija ddedikata lil Santu Wistin iżda fiha nsibu d-devozzjoni lejn il-Madonna taċ-Ċintura, titlu Marjan marbut sewwa mal-Ordni Agostinjan u nsibu wkoll id-devozzjoni lejn Santa Rita, il-qaddisa tal-każi impossibli li kienet soru Agostinjana. Ma jistax jonqos li la nsibu d-devozzjoni nsibu wkoll l-istatwi.  Fil-knisja nsibu statwa tal-Madonna taċ-Ċintura xogħol Karlu Darmanin u statwa ta’ Santa Rita xogħol Vincenzo Cremona.

Arti

Fil-knisja nsibu bosta pittura li tirrakkonta xi siltiet mill-ħajja tal-qaddis ta’ Ippona, Wistin. Ħafna minn din il-pittura hija tal-artist Malti Ġanni Vella. Hekk kif tidħol fil-knisja tolqtok id-dehra ta’ statwa ta’ Santu Wistin li nsibu fin-nofs wara l-artal maġġur. Din kienet inħadmet minn Ċikku u Glormu Fabri tal-Kottonera. Fil-ġnub tal-kor insibu żewġ kwadi xogħol tal-artist minn Perugia Domenico Bruschi. Tajjeb ngħidu li ta’ dan l-artist insibu fost oħrajn il-kwadru tal-Lunzjata fil-Katidral tal-Imdina. Fuq l-artal ta’ San Nikola ta’ Tolentino nsibu kwadru mpitter minn Mattia Preti. Dan kien jinstab fil-knisja l-qadima.

Opra tal-arti mill-isbaħ huwa l-pulptu u ta’ min jinnota wkoll il-kwadri tal-Via Sagra tal-mużajk li nsibu. Insomma f’din il-knisja wieħed isib x’jara!

Il-mużika titqies ukoll bħala arti u għalhekk tajjeb hawnhekk insemmu l-orgni li nsibu f’din il-knisja. Dan inbena mid-ditta Taljana Mascioni. Dawk li għadhom ċerta awtorità f’dan il-qasam għandhom kliem ta’ tifħir għal dan l-orgni tal-kanen. Dan kien irrsetawrat ftit tas-snin ilu u llum wieħed jista’ jgawdi kemm id-dehra sabiħa tiegħu kif ukoll il-ħoss li joħroġ minnu. Dan huwa gojjel ieħor f’din il-knisja.

Statwa titulari

Wara li din il-knisja saret parroċċa, inħasset il-ħtieġa li ssir statwa titulari għall-festa tal-qaddis patrun. Din kienet tal-injam, saret fi Spanja mid-ditta Ruffina u waslet Malta fl-1972. L-abbozz għal din l-istatwa kien sar mill-iskultur Ċensu Apap iżda bosta jsostnu li bejn l-abbozz u l-istawa hemm differenza kbira.  Din l-istatwa daret it-toroq tal-parroċċa fil-festa titulari li ssir kull sena imma issa saret oħra ġdida mill-artisti Alfred Camilleri Cauchi u ibnu Aaron. L-istatwa l-ġdida hija minquxa fl-injam u sejra tieħu post il-qadima. Illum nissogra ngħid li din il-parroċċa għandha waħda mill-isbaħ vari titulari f’pajjiżna.

Kurżitajiet

Meta bdiet tinbena l-ewwel knisja, il-mexxej tal-patrijiet Agostinjani f’Malta kellu l-permess tal-bini mingħand il-Gran Mastru iżda ma kienx talab il-permess tal-Isqof tad-djoċesi. Dan ġie proċessat u nstab ħati li naqas mill-obbligi tiegħu li jitlob il-permess mingħand il-kap spiritwali ta’ Malta. Il-permess mingħand il-kap ċivili ma kienx biżżejjed. Il-patri spiċċa ħallas qares ta’ dan l-iżball għax kien issentenzjat tmien xhur ħabs.

Kurżità oħra hija marbuta mal-istatwa ta’ Santa Rita. Jingħad li din saret minn Ċensu Cremona bħala radd ta’ ħajr wara grazzja li kien qala’ bl-interċessjoni ta’ din il-qaddisa. Huwa ħadem l-istatwa u kellu f’moħħu li jgħaddiha lill-knisja ta’ Stella Maris ġewwa tas-Sliema. B’xi mod din l-istatwa ngħatat lil Agostinjani tal-Belt Valletta.

Żgur li biex wieħed igawdi dak kollu li fiha din il-knisja jrid iżurha matul il-jiem tal-festa li ssir ta’ kull sena fix-xahar ta’ Mejju. Hemmhekk dak li jkun ikun jista’ jara l-artali kollha armati, id-damask u nsomma dak kollu li wieħed jistenna li jsib fi knisja Barokka ġewwa belt Barokka bħalma hi l-Belt Valletta.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon - 14 ta' April 2018