Antropoċentriżmu

Il-kelma antropoċentriżmu hija kelma magħmula minn żewġ kelmiet Griegi; Antropos (ánthrōpos) li tfisser bniedem u Kendron (κέντρον) li tfisser in-nofs, jew aħjar iċ-ċentru. Meta ngħaqqdu dawn iż-żewġ kelmiet flimkien inkunu qed nirreferu għall-bniedem bħala ċ-ċentru tal-ħolqien kollu.

Fil-fidi

Li l-bniedem inħalaq biex imexxi lid-dinja, biex ikun kap tal-ħolqien kollu insibuha fir-reliġjonijiet il-kbar bħall-Ġudajiżmu, il-Kristjaneżmu u l-Islam. U tabilħaqq hu hekk għaliex kollox jindika li l-bniedem minkejja li huwa annimal, huwa annimal bir-raġuni u għalhekk huwa superjuri għal kull annimal ieħor. Mela r-raġuni dlonk tgħidilna li aħna l-bnedmin ma aħniex bħal kull annimal ieħor iżda rridu mmexxu lil din id-dinja, anzi l-univers kollu kemm hu.

Annimal u annimal

Kultant issib min jgħidlek li ladarba l-bniedem imut jispiċċa u jitmermer, isir trab u qisu qatt ma kien jeżisti. Biss argument bħal dan huwa insult għall-bniedem li għandu moħħ biex jirraġuna. Il-bniedem kapaċi jagħmel ħafna aktar minn kull annimal ieħor. Tassew li hemm annimali li jagħmlu dak li bniedem mhux kapaċi jagħmel, bħal iġorr piż kbir bħaż-żwiemel, iljunfati barrin u oħrajn, jgħaddi xhur bla ikel bħall-ors, imma dik hija n-natura. Il-bniedem huwa superjuri għall-annimali l-oħra għax kapaċi joħloq. In-nar huwa element li jbeżża’ anżi jwerwer lill-annimali kollha, iżda l-bniedem kien kapaċi jużah biex isajjar l-ikel u jdawwal daru. L-ebda annimal ieħor ma kien kapaċi jagħmel ħaġa bħal din. Aħna qegħdin  nikkomunikaw permezz tal-kitba u l-qari. Liema annimal ieħor kapaċi jikteb xi ħaġa biex ikun jista’ jaqraha annimal ieħor? Liema annimal kapaċi jsuq karozza? Liema annimal kien kapaċi jitla’ fuq il-qamar? Ħadd ħlief il-bniedem. Dan huwa sinjal tas-superjorit à tal-essere uman fuq kull essere ieħor u dan għax il-bniedem huma mogħni bl-intelliġenza filwaqt li l-annimali l-oħra għandhom biss stint. Mela ma jistax ikun li mal-mewt tal-bniedem jintemm kollox għaliex kieku nkunu qed ngħidu li l-bniedem u l-kelb, il-qattus u l-ħmar huma fuq l-istess skala, imma l-fatti juruna biċ-ċar mod ieħor.

Kollox f’ idejna

Id-dinja kollha f'idejna

Il-fatt li l-bniedem huwa superjuri għal kull ħlejqa oħra kien ukoll abbużat. Kemm-il darba wettaq massakri fuq annimali oħra. Insomma, il-bniedem ġieli wettaq massakri fuq bnedmin oħra bħalu, aħseb u ara fuq annimali inferjuri għalih! Biss l-abbuż mill-bniedem ma sarx biss fuq annimali u ħlejjaq oħra. Kemm inħlew riżorsi naturali? Kemm-il foresta nqerdet bla ma ħadd ħaseb biex jiżra’ oħra flokha? Il-politika ta’ sostenibilità dommna ma ntbaħna li hija meħtieġa daqs l-ilma li nixorbu, daqs l-ikel li nieklu! L-istess seħħ fil-konsum ta’ fossili naturali li jieħdu miljuni ta’ snin biex isiru. Iż-żejt, il-gass u l-faħam jintużaw kuljum. imma kemm fadal minnhom fid-dinja? Tieħu bla trodd is-swar tħott!

U xi ngħidu għal pajjiżna? Bini, bini, bini bla rażan u mhux żgur fadal ġebla Maltija fuq din in-nitfa art tagħna u għalhekk nibnu bil-konkos u l-knaten tad-djar li nwaqqgħu nordmu bihom minflok jerġgħu jintużaw. Tassew li xi wħud jiġu rriċiklati,imma mhux kollha.

Dan huwa r-riżultat tal-antripoċentriżmu żbaljat. Dan huwa dak li konna kapaċi nagħmlu aħna l-bnedmin għax għandna d-dinja kollha f’idejna! Imma mhux kollox mitmun, le jien nista’ nagħmel ftit tad-differenza jekk nibda nibża’ għal dak li jkolli, nirriċikla, naħli inqas, nerġa’ nuża. Wara kollox id-dinja hija tiegħi għax jien parti mir-razza tal-bnedmin. Mela nista’ nirranġa ftit id-dinja tiegħi minkejja li hija ċkejkna u b’hekk inkun qed ngħin lid-dinja anzi lill-ħolqien kollu.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f' Il-Mument - 29 ta' April 2018